Saxifraga urbium, ook wel bekend als schildersverdriet

Sommige plantjes raken ten onrechte in de vergetelheid. Zo ook de saxifraga (steenbreek)-variëteit S. X urbium, oftewel schildersverdriet. Terwijl andere soorten van de steenbreekfamilie bij ieder tuincentrum in groten getale verkrijgbaar zijn, is het zoeken naar dit rotsplantje met de – excuus voor de woordspeling – schilderachtige naam. Terwijl schildersverdriet onverwachte verrassingen in petto heeft.

Verrassend plantje

Van een afstand lijkt schildersverdriet niet zo bijzonder. Maar wie de moeite wil nemen om de witte bloemen van dichtbij te bekijken, wacht een leuke verassing. De tere en toch stevige, kleine bloemetjes zijn versierd met roze, rode en soms zelfs gele stipjes en lange stampertjes. Een verdere uitleg van de volksnaam is overbodig: iedereen kan direct zien dat vroegere schilders deze delicate schoonheid nooit hadden kunnen vastleggen, zelfs niet met de allerkleinste penselen.

Maar schildersverdriet heeft nog meer verassingen in petto. De plant komt oorspronkelijk uit de Pyreneeën en Ierland, maar is als rotsplantje toch zeer geschikt voor donkere hoekjes, bijvoorbeeld in een ommuurde stadstuin. Bovendien is het een uitstekende bodembedekker die grote groene zoden vormt onder de juiste omstandigheden. Verder heeft schildersverdriet opvallend blad: frisgroene, leerachtige bladeren die in rozetvorm groeien en ’s winters groen blijven.

Naamgeving

Saxifraga X urbium kent vele namen. Zo wordt het plantje ook wel aangeduid met de Latijnse naam S. umbrosa of S. geum. De Nederlandse officiële benaming voor het geslacht saxifraga is steenbreek. Dit is weer afgeleid van de woorden 'saxum' = 'steen' en 'frangere' = 'breken'. Sommige saxifraga-variëteiten kunnen namelijk letterlijk stenen breken in de strijd voor een goed plaatsje. Dit doen ze door de afgifte van zuren die natuursteen afbreken.

Naast schildersverdriet wordt S. X urbium ook wel hoe-langer-hoe-liever en menistenzusje genoemd. Die laatste benaming is eigenlijk een uitdrukking voor een ingetogen vrouw, maar wordt vaak sarcastisch gebruikt. Net zoals Saxifraga urbium ingetogen lijkt, maar het in details niet is.

Toepassing

Vaak worden de plantjes gebruikt langs de randen in de border of om looppaden af te zetten. Ook in de schaduwgedeeltes van een rotstuin of in pot wordt schildersverdriet toegepast. De plant combineert mooi met diverse soorten varens, bijvoorbeeld op schaduwplaatsen in de tuin, of met boshyacinten. Ook met salomonszegel vormt schildersverdriet een prettige eenheid. In grote getale vormen de bloemen bij elkaar een wolk van bloemenpluimen. In mei en juni kunt u hier van genieten. Dan bloeit deze saxifraga-variëteit namelijk.

Het rotsplantje laat zich gemakkelijk verplaatsen, maar wordt wel groter en mooier naarmate hij langer op dezelfde plek staat. Direct zonlicht is niet aan te raden en hij heeft een voorkeur voor vochtige, liefst humusrijke grond maar is verder niet veeleisend. Dus zelfs in een kleine of schaduwrijke tuin is altijd wel een plekje te vinden voor deze ‘vergeten’ schoonheid.