Hydrocultuur maakt kweken van planten een stuk makkelijker

Hydrocultuur is een manier om planten te kweken zonder aarde, met in het water opgeloste voedingsstoffen. Bekend zijn kamerplanten, maar het is een kweekwijze die steeds vaker wordt toegepast. Om groenten als sla en tomaten te kweken in een kas. Ook hobbyisten maken steeds meer gebruik van deze kweektechniek. Er zijn duidelijke verschillen met de traditionele kweek in aarde. Hydrocultuur biedt een aantal voordelen die de kweek ook voor mensen met bijvoorbeeld minder ruimte of tijd, uitermate geschikt maken.

• Wat houdt hydrocultuur in?
• Hoe ziet kweken van planten in water eruit?
• Voordelen van planten kweken in een hydrocultuur
• Voordelen van het ontbreken van aarde
• Substraat en water
• Vermiculiet
• Steenwol
• Hydrokorrels
• Voedingsstoffen
• Welke voeding moet men gebruiken?
• Controleren van de voeding bij hydrocultuur

Wat houdt hydrocultuur in?

De planten staan met de wortels in een substraat of groeimedium. Er wordt water en voeding voor de planten toegevoegd. Het substraat neemt voedingswater op en geeft dit geleidelijk af aan de wortels van de plant. Omdat water minder zuurstof kan bevatten dan potgrond, hebben hydrocultuurplanten een ander soort wortels dan planten die in aarde groeien. Deze wortels zijn lang, minder vertakt en wit van kleur.

Hoe ziet kweken van planten in water eruit?

Er bestaan speciale plantenbakken voor hydrocultuur. Onder in de bak waarin de planten staan, zit een bak met water. Het onderste gedeelte van de bak is gevuld met water, waarin zich voedingsstoffen bevinden. De planten en het substraat bevinden zich in het bovenste gedeelte. Omdat het water en de voedingsstoffen zo belangrijk zijn, is de bak meestal uitgevoerd met een waterstandmeter. Komt het water beneden een bepaald niveau, dan moet het weer worden aangevuld. Ook zijn er systemen waar het water rondgepompt wordt. Dan gaat het vaak om meerdere planten in een systeem.

Voordelen van planten kweken in een hydrocultuur

Ten opzichte van de traditionele kweek van planten in aarde, heeft werken met hydrocultuur enkele voordelen.

• Meerdere soorten planten in één bak mogelijk. Op het land kunnen diverse soorten planten niet bij elkaar gezaaid worden, omdat ze verschillende voedingsstoffen nodig hebben en verschillende bewerkingen moeten ondergaan. Bij hydrocultuur neemt iedere plant net zoveel water en juiste voeding op als hij nodig heeft. Daardoor kunnen diverse soorten planten gecombineerd worden in één hydrocultuurplantenbak.
• Voedingsopname. Er kan gerichter voeding gegeven worden aan de planten door de juiste voeding voor die planten te geven. In de grond is dit niet altijd aanwezig en moet er bemest worden.
• Minder arbeid. Vergeleken met kweken in aarde hoeft er minder gewerkt te worden. Minder water geven, geen extra bemesting en geen onkruid wieden, zijn enkele zaken die arbeidstijd besparen.
• Kortere groeitijd. Doordat water en voeding door het substraat is opgenomen en wordt vastgehouden, kunnen de wortels dit gerichter opnemen. Dit verkort de groeitijd van de plant.
• Meer opbrengst. Door de kortere groeitijd kan er soms vaker geoogst worden van een plant.
• Minder invloed omgevingsfactoren. Wisselende bodem- of weersomstandigheden hebben geen, of in ieder geval veel minder invloed op hydrocultuur. Als er bijvoorbeeld lange tijd geen regen valt en de grond droog is, moet men beregenen. Bij hydrocultuur is dit niet het geval.

Voordelen van het ontbreken van aarde

Naast de voordelen van kweken met hydrocultuur, zijn er nog specifieke verschillen met het kweken in aarde die ook enkele voordelen opleveren.

• Minder vatbaar voor ziekten. Aarde is een ideale leefomgeving voor micro-organismen en bacteriën. Omdat er geen grond wordt gebruikt, komen er minder ziekten voor bij hydrocultuur.
• Geen onkruidgroei. Ook is aarde een goede leefomgeving voor onkruid. Bij hydrocultuur heeft men dus minder arbeid omdat er niet regelmatig onkruid weggehaald hoeft te worden.
• Minder ruimte nodig en meer opbrengst. Voor teelt op het land is ruimte nodig. Planten hebben ruimte nodig om te kunnen groeien, maar een kweker heeft ook nog eens ruimte nodig om te kunnen bewerken en oogsten. Bij hydrocultuur is minder bewerken nodig. De ruimte kan dus efficiënter gebruikt worden. Ook kan men de hoogte ingaan en kweekbedden boven elkaar plaatsen. Die extra ruimte zorgt dus voor meer opbrengst. Mensen zonder een tuin kunnen bijvoorbeeld op het balkon of binnen in huis of de schuur planten kweken.

Substraat en water

Substraat heeft als doel het water en de voeding die hieraan is toegevoegd, vast te houden en zo optimaal mogelijk af te geven aan de plant. Om dit te bereiken gebruikt men in de hydrocultuur verschillende soorten substraat.

Vermiculiet

Dit is een mineraal dat onder grote hitte wordt opgeblazen. Op deze manier ontstaat een brokkelig materiaal. De brokjes die door deze werkwijze ontstaan, zijn licht, isoleren goed en nemen veel vocht op. Erg belangrijk is het feit dat Vemiculiet het vocht daarna weer langzaam afgeeft. Een andere ideale eigenschap is dat er in de brokjes ruimte is voor lucht en zuurstof. Dit komt de wortels ten goede, want ze kunnen niet zonder zuurstof. Vemiculiet kan altijd hergebruikt worden door het te steriliseren.

Steenwol

Dit is een van de meest voorkomende substraten die gebruikt wordt in de hydrocultuur. Steenwol is een poreus, niet-afbreekbaar substraat dat voornamelijk bestaat uit graniet en/of kalksteen. Het is te verkrijgen in de vorm van blokken en platen.

Hydrokorrels

Dit zijn kleikorrels met een poreuze structuur. Het is een niet-afbreekbaar materiaal. Ook hydrokorrels zijn herbruikbaar omdat ze kunnen worden gereinigd en gesteriliseerd. Een eigenschap van dit materiaal is dat het licht tegenhoudt en op deze manier algengroei helpt voorkomen. Het wordt veel gebruikt en is makkelijk verkrijgbaar. Het beste voorbeeld van gebruik zijn de plantenbakken in veel kantoren en instellingen.

Voedingsstoffen

Er zijn twee vormen nutriënten voor hydrocultuur: vast en vloeibaar. Beide vormen bevatten dezelfde stoffen, maar komen op een andere manier in het water terecht. De vloeibare variant kan men simpelweg aan het water toevoegen. Men kan zowel kraan- als regenwater gebruiken. In de vaste vorm zijn de nutriënten opgeslagen als kleine ronde korrels in kunsthars. De nutriënten komen in het water door ionenuitwisseling tussen water en hars. Deze vorm is alleen te koop bij bedrijven die hydrocultuur verzorgen.

Welke voeding moet men gebruiken?

Dit is afhankelijk van het soort planten dat men kweekt, maar ook de groeifase van de planten is heel belangrijk. Planten die net gezaaid zijn hebben andere voedingsstoffen nodig dan planten die volop bloeien. Er zijn drie belangrijke voedingsstoffen die alle planten nodig hebben: stikstof, fosfor en kalium. Daarnaast zijn er voor planten die gekweekt worden in hydrocultuur nog extra elementen nodig als zwavel, magnesium, calcium, ijzer, mangaan, zink en koper.

Controleren van de voeding bij hydrocultuur

Na een tijdje is de concentratie van de voedingsstoffenoplossing niet meer in balans. Verschillende soorten planten in een bak onttrekken verschillende stoffen uit het water. Ook verdampt een deel van het water. Het is handig als men de concentratie van de voedingsoplossing (EC) en de zuurtegraad (pH) kan meten. Hiervoor moet men wel beschikken over een pH-meter en een EC-meter.

Vooral de pH-waarde is belangrijk. De voedingsstoffen worden getransporteerd via het water. Deze stoffen moeten voor een goede opname door de planten, dan wel in de juiste hoeveelheden beschikbaar zijn. Elk ingrediënt heeft een ideale pH-waarde. Door de pH te meten weet men of de voeding nog de juiste is.