Graniet, brok natuur als aanrechtblad

Het recht van de vrouw is het aanrecht? Graag zelfs. Een keukenblad van natuursteen is tijdloos mooi en geeft een keuken een exclusieve uitstraling. Graniet is een onverwoestbaar brok puur natuur uit het diepst van de aarde en de kroon op uw keuken. Elk granieten werkblad is door de grilligheid van de natuur weer anders. De samenstelling van composiet is in tegenstelling tot graniet juist heel constant en 't is verkrijgbaar in vele kleuren. Glanzend, mat of ruw, uw smaak zit er zeker bij!

Graniet van over de hele wereld

Graniet is een rijkdom van de natuur. Het is een delfstof uit de oertijd afkomstig van diep uit de aarde of hoog uit een berg (gestold lava). Aan het materiaal wordt niets meer toegevoegd of iets uit verwijderd. Het komt van uiteenlopende plaatsen in de wereld, van Azië tot Zuid-Amerika en van Afrika tot Scandinavië. Zo komt het crème-terra Shivakashi (zie foto) uit India, het roodzwarte African Red uit Afrika, het oranjegrijze Brazilian Gold uit Brazilië, het geelgrijze Giallo Veneziano uit Italië en het blauwzwarte Labrador Blue uit Noorwegen. In Nederland kan geen graniet worden gewonnen. Graniet is van een onverwoestbare kwaliteit, geeft een zeer luxueus accent aan uw keuken en is het meest gebruiksvriendelijk van alle soorten natuursteen. Het is relatief ook zeer hittebestendig. Omdat het een puur natuurproduct is is elk stuk graniet origineel. Dit betekent ook dat de kleuren per plaat kunnen verschillen. Graniet is met name in keukens populair, en behalve het keukenblad kan ook de achterwand in graniet worden uitgevoerd. Verder is graniet geschikt voor de vensterbank, tafelbladen, vloeren, enz.

Wat is graniet?

Graniet is het meest voorkomende dieptegesteente binnen de aardkorst, sommige met een lengte van honderden kilometers. Graniet is een zuur stollingsgesteente dat hoofdzakelijk bestaat uit drie mineralen waarvan kwarts het hoofdbestanddeel vormt. Daarnaast bevat het mica's (glimmertjes) en veldspaten. De onderlinge verhouding van de mineralen verschilt al naar gelang het soort graniet. Het kwarts is meestal melkwit, het veldspaat heeft een kleur zoals roze of crème en de spikkels zijn meestal bruin, brons of zilvergrijs van kleur. Het materiaal wordt gevormd bij het ondergronds stollen van magma, in tegenstelling tot een uitvloeingsgesteente zoals basalt dat dichterbij het aardoppervlak is gestold. Het granitisch magma, met een temperatuur van ongeveer 600-800°C, komt ondergronds vast te zitten en koelt langzaam af. De aardkorstgesteenten rondom het magma isoleren dit proces zodat kristallen van verschillende mineralen de kans hebben om te gaan groeien. Hoe langzamer dit alles gaat, hoe groter de kristallen worden, variërend van enkele millimeters tot twee centimeter.

Van rots naar aanrecht

Hoe komt het graniet uit de aarde in uw keuken? Allereerst wordt het stuk graniet van 30 ton uit het rotsmassief los gehakt. Eenmaal los wordt het vervoerd naar de zagerij, eigenlijk steenhouwerij, waar het blok wordt vast gemetseld en gezaagd in meerdere plakken van verschillende diktes. Dikke plakken voor grafzerken en schouwen en dunnere voor keukenbladen. Na het polijsten worden de plakken genummerd om kleurverschil te voorkomen en verscheept. Eenmaal in Nederland worden de stukken verder op maat gezaagd. Daarna is het tijd voor de afwerking en de uitsparingen voor spoelbak en kookplaat enz. Bij het kookgedeelte komt vaak een extra versteviging. Meestal is een granieten blad zelf twee centimeter dik, maar het kan worden opgedikt door er een materiaal onder te brengen met dezelfde eigenschappen als graniet. Vier centimeter is vaak standaard. Er worden randen aangebracht, waterkeringen, een rvs lijst, enzovoorts, conform uw wensen in de keuken. En dan is het wild gevlamde of gevlekte graniet klaar om door de keukeninstallateur te worden geplaatst.

Soorten graniet

Er bestaan drie soorten graniet. Allereerst het standaard gepolijste graniet, dat de hoogglans uitvoering van graniet is. Dit type is spiegelend, vlekbestendig, krasbestendig en kleurvast. Een gepolijst graniet wordt geslepen met maar liefst zeven verschillende slijpstenen. Ten tweede is er een geschuurde versie: gezoet graniet (eiglans). Dit is een zijdematte en wat poreuze uitvoering van graniet welke wel meer onderhoud vergt zoals vaker impregneren om vlekken te voorkomen, tenzij u van een doorleefd uiterlijk houdt. Vier schijven zijn hier gebruikt om het materiaal te polijsten.
Ten derde bestaat er Anticato of gebrand graniet. Gebrande werkbladen worden met gasbranders extreem verhit en vervolgens door een koelvloeistof snel afgekoeld. Door dit procedé knapt de toplaag los en ontstaan er onregelmatige putjes in het materiaal. Staalborstels halen de losse delen eraf. Dit geeft een antieke look met een anti-slip effect maar maakt het graniet ook wat zwakker. Plus het nadeel dat een fraaie hoekverbinding minder goed te maken is en het blad juist door de onregelmatige structuur minder goed te onderhouden is.

Bijzonderheden graniet

Graniet, dat geleverd wordt met een beschermingslaag, is loodzwaar. Het gewicht van graniet ligt tussen de 2700 en 3000 kg per kubieke meter. In de keuken is een meter werkblad van 60 cm diep en een hoogte van 3 cm massief rond de vijftig kilo. Graniet is leverbaar in vijf tot zes prijsklassen, ingedeeld naar zeldzaamheid en afhankelijk van de fabrikant. Groep 0 is het goedkoopst en groep 5 het duurst. Wel honderd soorten zijn er op de markt. Gemiddeld kost graniet ongeveer 250 Euro per vierkante meter. Bladen zijn in vele diktes te verkrijgen, en zelfs de spoelbak kan worden uitgevoerd in graniet. Let er wel op dat bij onregelmatige vormen en hoeken in de keuken er meerdere stukken graniet nodig zullen zijn. Hierdoor ontstaan er naden die het decor aldus onderbreken. Het woord graniet is trouwens afkomstig van het Latijnse woord granus, dat korrel betekent. Hoewel het uiterlijk van graniet vaak korrelig lijkt is de benaming niet helemaal juist omdat een stollingsgesteente nu eenmaal niet uit korrels bestaat maar uit kristallen. Kristallen worden overigens in de materiaalkunde ook wel korrels genoemd maar grofkristallijn zou een betere naam zijn.

Onderhoud graniet

Graniet kan worden onderhouden door het gebruik van een vochtig doekje eventueel met een zacht schoonmaakmiddel zoals een pH-neutraal afwasmiddel. Daarna nadrogen. Gebruik geen schuurmiddelen, groene zeep, olie of was. Het blad kan hiernaast regelmatig worden gereinigd met een speciale polish spray geschikt voor natuursteen, ook te gebruiken in het geval van vlekken van vet, olie, thee, sap en rode wijn. Vooral in lichtere soorten graniet kan het laten liggen van water zichtbare donkere plekken vormen maar door verdamping zullen die na enige tijd vanzelf weer verdwijnen. Hete olievlekken, zodra ingetrokken, verdwijnen helaas niet meer. Pas ook op voor voedingsmiddelen met kleurstoffen zoals kersen- en bietensap die in de lichtere tinten van het graniet kunnen doordringen en moeilijk zijn te verwijderen. Sterk verdunde zuren, zoals azijnzuur, zouten of fosforzuren zijn in dat geval de remedie maar waakzaamheid is geboden.

Zet hete pannen en schalen, vooral die rechtstreeks uit de oven of van de kookplaat, toch liever op een onderzetter om scheurtjes door materiaal-spanningen te voorkomen. En ook al lijkt graniet een grote snijplank op zich, gebruik een echte snijplank voor het snijden van groente en vlees. Gezoet en geruwd graniet is de eerste maanden gevoeliger voor vlekken, later is dit minder en wordt het materiaal wat donkerder van kleur. Last but not least: Zorg ervoor dat er geen zware voorwerpen op het graniet vallen omdat graniet hierdoor onherstelbaar kan beschadigen.

Composiet

Composiet is gemalen graniet. Het bestaat uit de natuurlijke kwartskristallen die fabrieksmatig onder hoge druk en vermengd met hars en kleurstoffen en soms stukjes spiegel of glas tot platen worden geperst. Puur natuur is het dus niet helemaal. Composiet heeft nog minder onderhoud nodig dan graniet en dat is bij gezoete en geborstelde bladen een pluspunt. Ook is het wat goedkoper dan graniet. Kleurverschillen bestaan er nauwelijks omdat de samenstelling van het materiaal altijd dezelfde is. Een ander voordeel is dat behalve de natuurlijke kleuren er ook kan worden gekozen voor een heel andere kleur. Net als bij graniet kan composiet in drie soorten worden geleverd: De gepolijste, gezoete en Anticato (leatherlook) uitvoering. Gezoet composiet is gemakkelijker te onderhouden dan gezoet graniet, omdat vlekken minder doordringen. Wel zijn vetvlekken en vingerafdrukken eerder te zien. Composiet is verder krasbestendig maar kan niet tegen hitte.

Silestone is een toonaangevend kwartscomposiet-materiaal dat is uitgegroeid tot wereldmarktleider. Het bestaat voor 94% uit natuurlijke kwarts en dit is na diamant een van de hardste grondstoffen uit de natuur. De hoge kwaliteit maakt deze werkbladen vrijwel ongevoelig voor vlekken. Onderzetters worden daarentegen wel aanbevolen. Uniek aan Silestone is het zogeheten 'Microban', een geïntegreerde bescherming tegen bacteriën en schimmels. Opnieuw impregneren is niet nodig en kan zelfs schadelijk zijn. Silestone-Composiet wordt voornamelijk gebruikt voor keukenwerkbladen en is verkrijgbaar in drie diktes: 12, 20 en 30mm. De afwerking kan op allerlei manieren en in vele vormen. Behalve Silestone is er nog veel meer: Andere kwartscomposiet-merken zijn Cesarstone en Cristalite. Wilt u wel composiet maar dan veel goedkoper? Een alternatief is harsgebonden steenkorrels. Een dergelijk werkblad lijkt qua uiterlijk op graniet en heeft vergelijkbare kwaliteiten als kwartscomposiet, hoewel het iets gevoeliger is.

Belgisch hardsteen

Belgisch hardsteen, ook wel blauwsteen of fossielrijk hardsteen, is weer modieus in de keukens. Het komt in tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, niet enkel uit België maar uit vele landen. Kenmerkend zijn de fossiele afdrukken van planten en dieren. De fossielen en schelpjes die in het gesteente zitten geven het een aparte schoonheid en laten zien dat het materiaal duizenden jaren oud is. De blauwige naar zwart neigende steensoort is sterk kalkhoudend (meer dan 95%). Dit maakt het werkblad minder hard dan graniet en is daardoor gevoeliger voor krassen en zuren. Zuur veroorzaakt bijvoorbeeld een chemische reactie in de steen zodat een vlek ontstaat. Om dit te verminderen kan het blad maandelijks met speciale steenolie worden behandeld. Veel vlekken zijn echter niet erg: Het hardsteen krijgt een doorleefde uitstraling waar sommigen van houden. Gezoet hardsteen geeft een matte look en wordt het vaakst geleverd. Belgisch hardsteen hoort in elk geval een beschermingsbehandeling te hebben ondergaan. Pas op voor hardsteen uit Azië, Spanje en Portugal e.d., welke allen vlakker van kleur zijn en de fossielen missen.

Terrazzo of granito

Terrazzo heet ook wel gebroken graniet maar is in feite beton. Een andere benaming is granito of gewapend sierbeton. In de eerste helft van de 20e eeuw was het klassieke terrazzo zeer populair (denk aan de douchebakken van granito) maar is nu weer helemaal terug. Het is een van oorsprong Italiaanse techniek, of liever: ambachtelijk vervaardigde nostalgie. Terrazzo is het Italiaanse woord voor terras. Natuursteenkorrels, zand, cement en water vormen samen een substantie en worden in een speciale mal gegoten. Om verdichting te bereiken wordt het werk getrild met een stamper. Na een fase van uitharden en drogen wordt het materiaal geschuurd, geslepen en gepolijst. En zo ontstaat het beroemde korrelige effect. Terrazzo is eenvoudig te onderhouden, hygiënisch en slijtvast. Het is in vele kleuren te verkrijgen, hoewel het een nadeel is dat de werkelijke kleur pas zichtbaar wordt na circa twee jaar, als het blad volledig is uitgehard. Het schoonmaken van terrazzo gebeurt met een oplossing van water en zachte zeep. Een extra bescherming vormt het impregneren voor het eerste gebruik. Pas op voor azijn, citroen, wijn en andere zuren omdat deze een bijtende werking hebben waardoor ruwe en doffe plekken kunnen ontstaan.

"Every block of stone has a statue inside it and it is the task of the sculptor to discover it." ~ Michelangelo