Wat is een terrazzovloer?

De terrazzovloer is helemaal terug van weggeweest. De interieurwereld heeft dit type vloerbekleding zelfs tot het trendmateriaal van 2018 uitgeroepen. Terrazzo is misschien wel het meest veelzijdige materiaal dat er in de (binnenhuis)architectuur beschikbaar is. Deze gietvloer bestaande uit verscheidende natuursteenkorrels maakt van terrazzo een vloer die in vrijwel elk interieur zou passen vanwege z’n moderne; maar tevens traditioneel en tijdloze jasje. Maar wat zijn de kenmerken van deze vloer precies?

Wat is een terrazzovloer?

Een terrazzovloer, of ook wel ‘granito’ in de volksmond, is een slijtvaste gietvloer van twee millimeter dik met daarin korrels van verschillende soorten natuursteen. Terrazzo past vrijwel bij elke interieurstijl vanwege de ongekende mogelijkheden in kleuren, materialen en vormen. Ook bezit dit type vloerbekleding een aantal eigenschappen waardoor het erg geliefd is geworden in de (binnen)huisarchitectuur. Zo wordt de vloer geprezen door z'n slijtvastheid, praktische en stijlvolle karakter.

Daarentegen is terrazzo gevoelig voor krimp, uitsparingen en scheurtjes. Bovendien is de soms hoge kostprijs voor velen de reden om niet voor de vloer voor te kiezen. Toch blijft terrazzo het kiezen waard, zeker in een tijdperk waar duurzaamheid weer hoog in het vaandel komt te staan. Terrazzovloeren zijn namelijk ecologisch verantwoord vanwege zowel z'n lange levensduur en duurzame eigenschappen; terrazzo is namelijk enkel opgebouwd uit natuurlijk en dus recycleerbaar restafval.

Een prijzige vloer?

Een terrazzovloer is niet de goedkoopste; voor één vierkante meter wordt namelijk minimaal 130 euro gevraagd (2018). Daarbij kan de prijs nog oplopen tot maar liefst 150 euro per vierkante meter (2018). Wel kunnen de prijzen verschillen per bedrijf, ga er echter niet vanuit dat terrazzo ergens anders goedkoop op de kop getikt kan worden. Let hierbij op dat de vloerenlegger in kwestie bekend is met de actuele eisen; en is aangesloten bij de NOA: de Nederlandse Ondernemersvereniging voor Afbouwbedrijven.

Granito of terrazzo?

De term ‘granito’ is eigenlijk een deels foutieve verwijzing naar de eigenschap van een terrazzovloer. ‘Granito’ wil zeggen dat er altijd graniet in de vloer zit, maar dit is lang niet altijd het geval. Terrazzo is immers een verzamelnaam voor een vloer waarin zowel graniet als andere natuursteenkorrels in voor kunnen komen. Het is dus lang niet altijd zo dat er in terrazzo ook daadwerkelijk graniet zit. Het kan dus evengoed opgebouwd zijn uit alleen stukjes van marmer of andere bindstoffen zoals glasscherven, stukjes zilver of zelfs goud.

Unieke samenstelling
Bij het maken van terrazzo wordt nog altijd dezelfde werkwijze gehanteerd als vroeger. Allereerst wordt er besproken tussen opdrachtgever en uitvoerder welk type design de vloer krijgt. Nadat er een keuze is gemaakt, wordt het beton in de beoogde ruimte (lokaal) gegoten.

Om terrazzo te kunnen maken, worden kleine stukjes natuursteen, glas of andere elementen zoals goud of zilver, samengedrukt in beton, epoxy of klei. Na dit intensieve en unieke proces wordt het materiaal vervolgens gedroogd en gepolijst. Daarnaast bestaat er de mogelijkheid het product nog bij te laten mengen met pigment of ander kleurmateriaal zodat het eindproduct correspondeert met de visie van de klant. Tot slot wordt het oppervlak gepolijst om zo het fraaie korrelspel van de vloer te benadrukken.

Omdat geen enkele vloer uit dezelfde korrels bestaat, heeft dus iedere terrazzovloer gegarandeerd een authentieke uitstraling. Terrazzovloeren staan bekend om hun unieke samenstelling door het feit dat bijna elk ontwerp mogelijk is. Door te kiezen voor specifieke korrels zijn diverse afmetingen en zelfs de meest ondenkbare creaties mogelijk. Een gepersonaliseerd ontwerp, bijvoorbeeld een logo, is hierbij een voor de hand liggende keuze.

Nederlands of Italiaans?
Het woord 'terrazzo' is een Italiaans woord dat lijkt op het Nederlandse woord 'terras'. Maar wat hebben deze twee woorden met elkaar gemeen? Correct vertaald betekent terrazzo 'terrasbedekking' en die term komt aardig overeen wanneer we dat vergelijken met de definitie van het terras, namelijk: ''Een terras is een open zitplek in een tuin, voorzien van een verharde ondergrond. De verharding kan bestaan uit keien, stoeptegels, siersteen, grind, split, schelpen, houten planken of ander relevant bouwmateriaal.''

Bij terrazzo bestaat de verharde ondergrond enkel uit een compositum van natuursteenkorrels, marmer of zandsteen dat wordt gemengd met cement, water en zand. Dit komt dus aardig overeen met de Nederlandse definitie voor terras. Toch wordt terrazzo lang niet meer gebruikt om enkel terrassen mee te bouwen; tegenwoordig zien we dit type vloer immers net zo vaak bij binnentoepassingen.

De geschiedenis van de terrazzovloer

De eerste mozaïekwerken dateren uit het Romeinse Rijk (+200 n. Christus). Gedurende deze periode maakten Romeinse vaklui uit de buurt van Friuli prachtige mozaïeken. Dit werd toen nog maar enkel toegepast op muren en plafonds. Pas na meer dan honderd jaar werd deze techniek ook toegepast op vloeren. De Moren waren de eersten die deze mozaïektegels vervaardigden. Op werktafels vulden zij mallen met een mengsel van gips en marmersteentjes gecombineerd met stukjes glas, zilver of goud. Deze werkwijze staat tegenwoordig bekend als het maken van terrazzo.

De techniek werd in de vijftiende eeuw opnieuw uitgevonden door arbeiders uit Venetië. Zij waren op zoek naar manieren voor hergebruik van afgekeurd restmateriaal uit marmergroeven. Hiervoor bood het vervaardigen van terrazzo dus een uitkomst. Op deze manier konden de Venetiërs fraaie terrassen aanleggen zonder daar nieuwe grondstoffen voor aan te hoeven schaffen.

Gedurende eind negentiende eeuw werd de techniek ook onder de Nederlanders bekend. Dit kwam doordat Italiaanse 'maestro's' (meesters) uit de arme Friuli-streek naar welvarende landen zoals Nederland trokken - en daarbij tegelijkertijd hun werkzaamheden met zich meebrachten. De terrazzovloer werd daarom een populaire vloerbekleding. Zelfs de sociale woningbouw decoreerde huizen met fraaie terrazzo-vloeroppervlakken. Bekende plekken waar je deze bijzondere vloer kunt bewonderen, zijn de Haagse Passage en het Romeinse badhuis in Heerlen.

Echter tot de jaren 70 was terrazzo nog niet zo veelzijdig als dat in 2018 het geval is. Er werd toen enkel gelegd met grijs cement waaraan beige of wit-tinten werden toegevoegd in combinatie met marmerkorrels in geringe kleuren zoals geel, rood of zwart. Een aantal jaar later werd het pas mogelijk om te werken met wit cement. Dit was helaas niet voldoende om de trend levende te houden waardoor terrazzo bijna veertig jaar uit het straatbeeld verdween.

Pas sinds begin 2018 is terrazzo een terugkeer aan het maken. Dit komt doordat de vloer nu te verkrijgen is in de meest diverse kleuren en zeldzaamste materialen. De vloer is in zowel oude als nieuwe staat een wereldwijd fenomeen; desondanks blijven de Italianen de grote voorloper op dit gebied met dank aan hun expertise en grote voorraden marmer.

Soorten terrazzo

In alle soorten en maten
Een terrazzovloer is helemaal naar voorkeur te leggen. Hierbij bestaat de keuze uit een groot aantal kleuren natuursteenkorrels en eventuele andere elementen zoals glas, zilver of zelfs goud. Daarnaast bestaat er de mogelijkheid de kleur van het cement aan te passen. Hierdoor krijgt het ontwerp een beetje meer karakter. Door het mengen van verschillende materialen kunnen unieke kleurcombinaties aan de vloer worden gegeven waardoor deze bijvoorbeeld een klassieke, landelijke of juist moderne uitstraling krijgt.

Bij een landelijke vloer is het een goede keuze om juist de terrazzo te voorzien met pastellen, poederige of verstilde kleuren. Een klassieke terrazzovloer krijgt zijn uitstraling door te werken met geometrische of symmetrische vormen. Voorbeelden van klassieke kleuren zijn bordeauxrood, pruimelaars, donkerbruin en een warme messingkleur. Een moderne terrazzovloer wordt bereikt door een asymmetrisch evenwicht, sober kleurgebruik of juist een fraai ontwerp waarbij de onverdeelde aandacht bewust wordt gericht op de vloer.

Terrazzo toepassingen
Terrazzo is een dure vloer in vergelijking met andere harde vloeren. Als gevolg van de hoge kostprijs wordt er daarom vaak alleen een voorwerp of een kleine ruimte mee bekleed. Voorbeelden van voorwerpen zijn aanrechtbladen, baden, bureaus, drempels, tafels of trappen. Kleine ruimtes waarin terrazzo veelal wordt geplaatst zijn de badkamer, (bij)keuken, binnenplaats, hal, en het toilet.
Terrazzo komt het meest voor bij monumentale panden of oude huizen. Dit komt doordat vroeger de prijzen voor terrazzo lager lagen dan tegenwoordig het geval is.

Het leggen van terrazzo

Het leggen van terrazzo is een klusje dat niet snel is geklaard. Een gespecialiseerd bedrijf dient hierbij een aantal processen in acht te nemen. De volgende stappen zijn hierbij van belang:

1. Voorbereiden van de ondervloer: Deze bestaat vaak uit een fijne zandcementvloer van ongeveer drie centimeter en wordt op de oude vloer gegoten. Om scheuren zo goed als mogelijk te voorkomen wordt er nog vaak een wapeningsmat toegevoegd.
2. Aanbrengen van een zogenaamde mortel: Dit is een bouwmateriaal dat is samengesteld uit cement, kalk of zand dat wordt vermengd met water. Langzaam verhardt het mengsel bij blootstelling aan de lucht. De terrazzo-mortel is plusminus 1,5 cm dik en wordt op de ondervloer aangebracht.
3. Verdichten van de marmerkorrels: Bij dit proces komen de korrels dicht tegen elkaar aan te liggen door middel van walsen die de korrels verdichten.
4. Drogen: Is het verdichten klaar? Dan dient de vloer minimaal drie dagen te drogen voordat het wordt gepolijst.
5. Polijsten: Tot slot dient het bedrijf door middel van een diamant de vloer drie tot vier keer te polijsten. Op deze manier krijgt de vloer zijn authentieke karakter. Vervolgens wordt de terrazzovloer nog behandeld met zeep en kan de klant, indien nodig, zelf de vloer nog in de wax zetten.

Geschikt voor iedere ruimte?

Terrazzovloeren zijn niet de makkelijkste vloeren op de markt. Ze kunnen immers niet direct op iedere vloer worden gelegd.
Hiervoor is namelijk eerst een ondervloer nodig waarop de terrazzo uiteindelijk kan worden geplaatst. Houten vloeren, tegelvloeren of oude terrazzovloeren zijn niet geschikt als ondergrond; een enkele aanpassing door een gespecialiseerd bedrijf kan dit probleem soms oplossen. Terrazzo wordt het liefst aangebracht op een stabiele betonnen ondervloer. Dit is de ideale basis, omdat dit materiaal krimp- of uitzetspanningen opvangt. Om scheuren of uitzetspanningen te voorkomen, is het bijvoorbeeld van belang de vloer nog te wapenen met glasweefsel.

Terrazzovloer in combinatie met vloerverwarming?

Hoewel het niet meteen een voor de hand liggende keuze is, kan vloerverwarming wel degelijk worden toegepast in combinatie met terrazzo. Eén voorwaarde is dat de vloer op een vlakke ondergrond dient te worden aangebracht zodat de vloer zich niet kan uitzetten. Op deze manier hoopt men scheurvorming te minimaliseren. Gebruikers van de vloer dienen zich tevens verder te houden aan de gebruikersprotocollen rondom dit type vloer in combinatie met vloerverwarming.

Garanties zijn er echter nooit; het risico op scheurvorming blijft immers altijd bestaan. Daarom is het van belang een contract op te stellen waarin duidelijke afspraken staan over het beleid en de eventuele garanties. Bovendien is het uitermate belangrijk dat er contact wordt gelegd met een vloerexpert voor dit type vloeren.

De voordelen

Net zoals bij iedere andere vloer, heeft terrazzo natuurlijk zowel voor- als nadelen. Grote pluspunten zijn de stijlvolle en authentieke uitstraling; maar ook is het brandbestendig, duurzaam, onderhoudsarm, robuust, slijtvast en heeft het een isolerende werking met thermische inertie.

Brandbestendig

In vergelijking met andere vloeren biedt een gietvloer zoals terrazzo superieure prestaties op het gebied van brandveiligheid. Dit komt doordat terrazzo niet brandt, het materiaal heeft immers een hoge weerstand tegen bezwijken. Tot slot verspreidt het materiaal geen gevaarlijke gassen.

Duurzaam

Terrazzo is een ecologisch product. De marmerkorrels worden gemaakt uit afvalresten van marmer. Daarnaast is de betonnen gietvloer een recyclebaar- en natuurlijk product.

Slijtvastheid

Terrazzo is een vloer dat is opgebouwd uit materialen die goed bestand zijn tegen slijtage. Zowel het beton als de korrels of ander bindmateriaal zijn opgewassen tegen erosie.

Onderhoudsarm

Terrazzovloeren zijn zeer onderhoudsarm. Deze praktische kwaliteit stelt het terrazzo-gebruikers in staat om de vloer intensief te gebruiken zonder dat de vloer om dermate onderhoud vraagt. Daarnaast is de vloer gemakkelijk schoon te maken.

Thermische inertie

Voor het behouden van comfort in een woning is het inbouwen van thermische inertie van belang. De inerte vloedbekleding van terrazzo zal bijdragen aan een aangename warmte doordat het materiaal warmte langer opslaat.

De nadelen

Toch geeft de vloer niet alleen maar voordelen. Een groot nadeel van dit materiaal is zijn gevoeligheid voor krimp- en uitzetspanningen, ook wel 'scheurvorming' genoemd. Bovendien is de vloer niet eenvoudig te leggen. Het is een vrij arbeidsintensief proces dat uiteraard hoge kosten met zich meebrengt.

Kans op scheurtjes
Net als bij andere cementgebonden vloeren is er bij terrazzo een net zo groot risico op het ontstaan van kleine haarscheurtjes.
Een scheurtje van maximaal 0.2 mm breed is echter normaal en acceptabel. Echte problemen ontstaan wanneer deze regel wordt overschreden. Vloeren kunnen daardoor hun waterdichtheid verliezen. Daarom is het van belang bij grote
terrazzo-oppervlakken de vloer te voorzien van dilatatievoegen. Op deze manier worden de spanningen in de dekvloer op een efficiënte manier opgevangen.

Onderhoud van terrazzovloeren

Het onderhouden van een terrazzovloer is niet veel werk. Toch is het van belang af en toe de vloer de aandacht te geven dat het nodig heeft. Een aantal tips om het terrazzo mooi te houden, zijn:

• Verschuif nooit zware voorwerpen over de vloer heen, maar til deze op;
• Plaats onder de poten van ieder meubel viltjes en vervang ze regelmatig;
• Bij rollende bureaustoelen is het belangrijk te kiezen voor streeploze zachte wielen;
• Plaats deurmatten zodat het risico op kransvorming door vuil van buiten wordt beperkt.

Reiniging van terrazzo

Een terrazzovloer is eenvoudig schoon te houden. Geknoeid met koffie of rode wijn? Geen enkel probleem. Het is meestal al genoeg om de vloer te schrobben met lauw water. Voor het schoon houden van de vloer dient de gebruiker het terrazzo af en toe met zeep op basis van lijnolie of Marseillezeep te poetsen. Het product dat bij het reinigen van de vloer wordt gebruikt, dient uiteraard zacht te zijn. Bij terrazzovloeren met een gepolijste afwerking is enkel water en het product Lithofin nodig.

Reinigingsmiddelen op basis van chloor, zuur of een schuurmiddel zijn zeer schadelijk voor deze vloeren. Het komt maar al te vaak voor dat de vloer op deze manier zo wordt geruïneerd dat vlekken zichtbaar worden, de vloer verslechtert en het zelfs kan resulteren in een lelijke vloer.

De moeite waard voor restauratie?

Deskundigen adviseren meestal een terrazzovloer in ere te herstellen in plaats van het leggen van een nieuwe vloer. Tijdens de restauratie wordt de vloer door middel van slijpgereedschap intensief geslepen. Nadat de specialisten grondig te werk zijn gegaan, is de vloer weer glad en weer klaar voor gebruik.