Ontspullen met je bullet journal ('bujo') of planner

We verzamelen ongemerkt veel spullen om ons heen. Een moment kan aanbreken waarop we merken dat we te veel spullen hebben en voorwerpen los willen laten. We kunnen dan gaan ontspullen en de boel eens flink opruimen. Een bullet journal ('bujo') of planner is een uitstekende manier om het ontspullen van begin tot eind te begeleiden. Welke methodes zijn er om te ontspullen en hoe pas je hierbij een bullet journal toe? De planning kan namelijk in de bujo eventueel met behulp van de juiste tracker met succes uitgevoerd worden. Wat is een goede tracker?

Wat is een bullet journal (bujo) of planner?

Een bullet journal is niet bij iedereen bekend en vraagt om wat uitleg. Een bullet journal / bujo of planner is een handig hulpmiddel om terugkerende zaken te organiseren en die bij te houden, zoals bijvoorbeeld agendabeheer of opsommingen van wekelijkse studietaken die afgevinkt kunnen worden of doelen, zoals sportschoolbezoek, nieuwe gewoontes of spaardoelen. Een bujo kan geheel worden afgestemd op persoonlijke wensen en doelstellingen, bijvoorbeeld met 'to do's' en boodschappenlijstjes. Het enige dat in principe nodig is om een bujo te beginnen is een schrift en een pen. Het voordeel van een bujo is dat het alle losse papiertjes met lijsten en afspraken bij elkaar houdt en altijd terug te vinden is. Het kan gedachten schriftelijk ordenen, zodat een plan bijvoorbeeld meer vorm krijgt. Verder bouwt de bujo belangrijke mindfulness-momenten in, zoals tijdens het kleuren of tekenen het geval kan zijn.

Hoe iemand de bujo verder invult, is volledig aan de persoon zelf. Er zijn bujo's in allerlei uitvoeringen (kaal, belijnd of met puntjes). In zijn meest afgeslankte (minimalistische) vorm is het een boekwerk om zelf met een ingetogen kleur de agenda met taken, belangrijke data en lijstjes uit te werken. Er zijn ook bujo's die behalve lijsten, taken en een kalender ook prachtige tekeningen, schoonschrift en spreuken laten zien. Elke bujohouder ontwikkelt namelijk een eigen stijl. Op internet is veel inspiratie op te doen. Een bujo is vooral fijn voor mensen die graag lijstjes afwerken en taken afvinken of doorhalen. De bujo leent zich dan ook uitstekend voor een taak als ontspullen. In plaats van losse, rond wapperende lijsten kunnen de taken om te ontspullen in de bujo worden opgeschreven en afgewerkt. Er kunnen in het agendadeel tijdsblokken worden ingepland die andere afspraken niet overlappen. Er kunnen vragen worden bedacht en opgeschreven die voor jou belangrijk zijn om te stellen tijdens het ontspullen. Een zogeheten tracker kan vooral helpen om taken rondom het ontspullen systematisch te voltooien.

Vragen bij ontspullen

Er zijn diverse methodes om te ontspullen. Hoe vertaal je de taken in die methodes naar je bujo toe? De vragen die je jezelf bij het ontspullen kan stellen, komen bij elke methode in principe op hetzelfde neer. Het is een goed idee om jouw eigen vragen op te schrijven als geheugensteun bij de desbetreffende taak. De antwoorden in gedachten op die vragen tijdens het ontspullen bepalen telkens wat er met een voorwerp gebeurt. Dat kan bijvoorbeeld in de keuken zijn:

• laat ik het kapotte broodrooster repareren of koop ik morgen een nieuwe? Recycleren en een nieuwe kopen.
• heb ik deze drie knoflookpersen nodig? Neen. Naar een tweedehandswinkel brengen.
• ik gebruik de elektrische rijstkoker nooit. Moet ik dat bewaren? Neen. Twee naar de tweedehandswinkel brengen of aan vrienden geven.
• heb ik ooit iets uit deze folder met receptenknipsels gekookt? Neen. Naar de papierbak ermee!

Vragen kunnen zijn: houd ik van dit voorwerp of is het nog nuttig in mijn leven of heb ik eenzelfde voorwerp dat beter is enzovoorts. Wat voor jou belangrijk is, zal als vraag boven komen drijven. Dat kan je in je bujo opschrijven en toepassen bij het sorteren. Het is raadzaam om te waken voor de gedachte, dat iets nog van pas kan komen of dat iets ooit nog te repareren valt of dat je die hobby ooit misschien weer gaat oppakken. Je moet wel realistisch en eerlijk blijven tegen jezelf.

Wat is een tracker?

Het Engelse werkwoord 'tracken' betekent iets bijlopen of bijhouden. Een tracker in een bullet journal is een hulpmiddel om iets bij te houden, zoals taken of gewoontes (zie inleidingsafbeelding). In één oogopslag is dan te zien of taken zijn voltooid of welke opdrachten bijvoorbeeld nog openstaan. Een bijkomend voordeel is dat het bijhouden van taken of gewoontes kan prikkelen om een taak te vervullen of gewoonte te volgen. Niemand wil eigenlijk steeds een half afgewerkte lijst zien of telkens herinnerd worden aan het feit, dat een nieuwe gewoonte niet is gelukt. Een tracker 'dwingt' bijna tot actie. Een tracker wordt afgestemd op de persoonlijke wensen. Wie met zijn gezondheid bezig is, houdt bijvoorbeeld een tracker bij die de levensstijl bijhoudt, zoals hoeveel water er gedronken is op een dag, of er gemediteerd is of hoe vaak yogaoefeningen zijn gedaan. Daarnaast kan de manier van tracken zelf worden ingevuld. Het hangt ervan af hoe creatief iemand wil zijn en welke stijl gevolgd wordt in de bullet journal. Er zijn trackers die uit blokjes bestaan die ingekleurd worden al naar gelang de taak is volbracht tot uitbundige tekeningen. Bij uitbundige tekeningen valt bijvoorbeeld te denken aan in te kleuren ballonnen die per ballon een kilo gewichtsverlies voorstellen of een stel opgestapelde getekende koffers die per gemaakte reis kunnen worden ingekleurd. Bij ontspullen kan een tracker aangepast worden aan de gekozen methode. In afbeelding A is te zien hoe een inventaris aan dameskleding wordt bijgehouden in combinatie met de zogeheten categoriemethode.

Waarom ontspullen?

Er kunnen allerlei redenen zijn, waarom iemand zijn omgeving eens en voor altijd van overtollige spullen wil ontdoen. Misschien zijn er zoveel 'dingen' in en om huis, dat het thuis niet meer prettig aanvoelt. Het kost mogelijk steeds veel meer tijd om schoon te maken dan noodzakelijk, omdat rondslingerende spullen eerst opgeruimd moeten worden of uit de weg gezet. Een verhuizing naar een kleinere woning kan op stapel staan waardoor het een goed moment is om de boel eens door te lichten en keuzes te maken. Belangrijke vragen die daarbij spelen zijn "wat gaat mee" en "wat laten we los". Het kan zijn dat iemand gelezen heeft over een aansprekende levensstijl zoals minimalisme en dat wil toepassen in zijn leven. De wens of drang om te ontspullen kan groot en onafwendbaar zijn, wat de oorzaak ook mag zijn. Een bullet journal kan een uitstekende steun zijn om die wens te vervullen en met overtollige dingen eens en voor altijd af te rekenen.

Plan van aanpak

Ontspullen heeft de beste kans van slagen met een solide plan van aanpak als fundament. Ontspullen volgens de 'chaosmethode', waarbij overenthousiast en zonder enige planning als een wervelwind door het huis wordt getrokken, eindigt vaak in uitputting, teleurstelling en nog meer chaos in huis. Planning zorgt voor structuur en vertrouwen in het proces en in jezelf. Het nadenken alleen al over een plan van aanpak brengt iemand mogelijk in de stemming om aan het plan te beginnen. Een goed doordachte planning kan ervoor zorgen dat het ontspullen als proces niet mislukt. Dat geeft iemand vertrouwen om door te gaan met vergelijkbare plannen. Door jezelf ook tijdens het proces de juiste vragen te stellen, begrijp je waarom je bezig bent om overtollige voorwerpen weg te doen.

De bullet journal heeft zich als hulpmiddel keer op keer bewezen om vooral plannen en takenlijsten succesvol af te ronden. Een bujo kan een goede hulpmiddel zijn bij ontspullen, omdat het ingepast kan worden in andere, bestaande dagelijkse, wekelijkse of maandelijks schema's. Het plan om te ontspullen wordt een onderdeel van het geheel. Verder is het een prima hulpmiddel omdat:

• een methode om te ontspullen met zorg tevoren moet worden gekozen, uitgeschreven en het tijdspad in de bujo van begin tot eind zichtbaar vastgelegd. Het houdt je op koers;
• die methode moet worden vertaald naar de eigen situatie en zo opgetekend worden in de bujo. De eerste stappen zijn dan al gezet;
• de uitgewerkte methode structuur biedt en het plan stapsgewijs gevolgd kan worden zonder verder veel na te denken (hapklare brokken). Niets kan ook over het hoofd worden gezien, omdat het plan in de bujo sluitend is;
• het afvinken of inkleuren van de opgetekende taken iemand kan aansporen om door te gaan om het plan te voltooien.
• het afvinken een moment van 'mindfulness' inbouwt, een bewuste pauze om te genieten in het nu, terug te kijken en vooruit te zien;
• het bijhouden in een bujo meteen aangeeft, waar nog openstaande taken liggen. Is het einde al in zicht?
• een visueel voltooide planning in een bujo veel voldoening kan geven. Het stimuleert door te gaan;
• het je met behulp van je opgeschreven vragen niet laat afdwalen van je einddoel.

Losse papieren takenlijsten raken zoek, worden vies of weggegooid. Een bujo kan een lastige of vervelende klus speelser maken door een creatieve kwinkslag in een zogeheten tracker te verwerken of voldoening geven door het afvinken van een zichtbaar slinkende takenlijst. Een methode om te ontspullen met een uitgeschreven plan (blauwdruk) verwerkt in boekvorm kan later als naslagwerk dienen om met anderen te delen. Wanneer de planning door onverwachte omstandigheden is afgebroken, kan die altijd makkelijk weer worden opgepakt. Je ziet namelijk meteen waar je bent gestopt. Wanneer het ontspullen is mislukt, kan de bujo helpen om te ontdekken waarom het mis liep. Was het tijdspad te kort ingeschat en gaf het je te veel stress? Paste de methode niet bij jou? Zou een ander soort tracker beter hebben gewerkt? Heb je je vragen eerlijk beantwoord? Nieuwe plannen kunnen op basis van deze inzichten worden gemaakt om eventueel een andere keer te ontspullen.

Methodes om te ontspullen

Er zijn allerlei methodes om te ontspullen. Het gaat er om een methode te kiezen die jou het beste ligt. Sommige mensen werken liever per kamer hun spullen af, anderen werken het liefst per categorie, zoals alle kleding of alle boeken. Een deel van de keus wordt bepaald door de hoeveelheid tijd die iemand heeft om aan het ontspullen te besteden.

Welke stijlen zijn er zoal?

• ontspullen met behulp van dozen of kratten;
• ontspullen per categorie;
• ontspullen per kamer;
• ontspullen per plek.

Het gaat niet alleen om de gekozen methode, maar ook om het gekozen tijdspad. Wordt het hele huis aangepakt binnen een weekend of een maand? Soms wordt gekozen om eerst een lichte versie (eerste lichting) toe te passen. De volgende lichting gaat dan meer op detailniveau ontspullen, zoals papieren, foto's en aandenken. Dit alles is ook een persoonlijke keus en een belangrijke overweging die meegenomen kan worden in de bullet journal.

De bullet journal en ontspullen

Hoe kan de bullet journal helpen bij ontspullen? Een bujo zorgt dat je zonder stress een taak kan afhandelen zonder storingen, afleidingen of oponthoud door onverwachte zaken. Door goed te plannen in de bujo kunnen de juiste voorbereidingen worden getroffen en de gekozen taken volbracht.

Wat kan de bujo betekenen bij de dozen- of krattenmethode?

Met deze methode gebruik je vier dozen of kratten om in rap tempo al je spullen te sorteren naar weggooien, weggeven (aan een tweedehandswinkel of stichting geven bijvoorbeeld), hergebruik (recyclen van tijdschriften bijvoorbeeld) en houden. Het sorteren vindt plaats op basis van bepaalde vragen al naar gelang het voorwerp. Is het kapot of is het rommel? Houd ik nog van dit voorwerp? Doe ik een ander hier plezier mee? De spullen die je behoudt, krijgen een eigen plek. De dozen- of krattenmethode is snel, intensief en vaak vermoeiend, omdat bij voorkeur vlotjes en onafgebroken wordt gewerkt tot de klus geklaard is en alles uit huis verdwenen is, dat overtollig is. Je werkt snel, beantwoordt in gedachten je vragen snel, maakt snelle beslissingen en bent na afloop vaak moe. Deze methode vraagt om veel planning en vooruitdenken. Je kan met een bujo deze methode ondersteunen door:

• een datum in de bujo te kiezen om te ontspullen, waarop veel aaneengesloten tijd beschikbaar is of vrij kan worden gemaakt;
• vóór die datum een to-dolijst in de bujo op te schrijven, wat klaargezet moet worden voor de klus begint (dozen, kratten, post-its, stift, stickers om te labelen, drinken en snacks, enzovoorts);
• in de bujo op te nemen waar je vooraf op bedacht moet zijn. Misschien moet te voren de avondmaaltijd worden gekookt of afspraken gemaakt worden om de kinderen van school te halen. Een boodschappenlijst dat daarmee rekening houdt, kan in de bujo worden opgenomen en de telefoonnummers van personen die kunnen helpen met de kinderen en de bel momenten tijdig in de bujo geagendeerd. Wellicht moet de kofferbak of de achterbank van de auto worden vrijgemaakt om de gesorteerde spullen te huisvesten en als taak in de agenda staan. Deze lijst 'op maat' kan natuurlijk steeds aangevuld worden door nieuwe ingevingen of veranderingen in de situatie;
• in de bujo vragen op te schrijven die je jezelf telkens wilt stellen. Dit kan zijn of je nog van een voorwerp houdt, of je het dubbel hebt, of het kapot is en of verouderd;
• in de bujo te vermelden dat de dozen of kratten in de auto moeten worden gezet en afgehandeld overeenkomstig hun bestemming (teruggeven, hergebruik, vuilnis) en dat meteen na het ontspullen ook als zodanig te agenderen.

Wat kan de bujo betekenen bij de categoriemethode (zoals Marie Kondo)?

Het is bijzonder behulpzaam om bij de categoriemethode van bijvoorbeeld Marie Kondo (KonMari) te werken met lijsten op maat, zodat ook duidelijk is wat volgens jou een bepaalde categorie omvat. Deze methode leent zich uitzonderlijk goed om trackers in je bujo te gebruiken. Het is belangrijk om gefocust te blijven op het einddoel, hoe lang het ontspullen ook duurt, om te voorkomen dat je voortijdig afhaakt. Deze methode kan namelijk een lange tijd in beslag nemen. De bujo kan helpen ontspullen bij de categoriemethode door:

• in de bujo een pagina te wijden aan korte of algemene lijsten per categorie;
• In de bujo de te volgen methode samen te vatten als geheugensteun, met name voor de focus;
• in de bujo mooi geschreven spreuken opnemen of tekeningen maken om die focus verder te accentueren;
• in de bujo de vraag van Marie Kondo visueel te maken: 'Does it spark joy' oftewel krijg ik hier een warm gevoel bij?
• in de bujo verschillende categorieën te benoemen en onderverdelen in 'op maat'-lijsten (zoals kleding onderverdelen in man, vrouw en kind);
• in de bujo deadlines te agenderen wanneer een bepaalde categorie voltooid moet zijn om de continuïteit te bewaren;
• in de bujo zoveel mogelijk trackers te volgen, gebaseerd op jouw 'op maat' lijsten per categorie.

Bij deze categorie komt vooral de vraag naar voren of je een warm gevoel bij het voorwerp krijgt. Doet het voorwerp je nog wat of ben je het voorwerp dankbaar? Hoeveel categorieën zijn er eigenlijk? Er zijn zoveel categorieën als je zelf wilt natuurlijk. Kleding, boeken, papieren, en foto's zijn veel voorkomende categorieën. Iemand die houtbewerking als hobby heeft, zal gereedschappen als categorie beschouwen. De verdere verdeling naar categorieën is wat dat betreft persoonlijk.

Wat kan de bujo betekenen bij het ontspullen per kamer?

Het ontspullen per kamer kan de hulp van een bujo goed gebruiken. Bij deze methode dien je heel systematisch te werk te gaan, zodat de boel niet in chaos eindigt of voorwerpen worden overgeslagen. Het neemt ook veel tijd in beslag, die als zodanig in het agendadeel van een bujo kan worden geblokt. Het kan veel leunen op de aanwijzingen voor de bujo bij de dozen- en krattenmethode gezien het onafgebroken tijdsaspect. De bujo kan op dezelfde manier helpen als bij dat systeem gemeld. Het is een goed advies om met de bujo in de hand plaats te nemen in de te ontspullen kamer en meubel voor meubel op te schrijven wat doorgenomen moet worden. Zo wordt niets overgeslagen en een systematische aanpak ondersteund. De bujo kan je per kamer helpen ontspullen door:

• heel gedetailleerd in de bujo uitgebreide takenlijsten op te nemen die stap voor stap afgewerkt kunnen worden.
• door dezelfde aandachtspunten als bij de dozen en kratten methode in acht te nemen in verband met de onafgebroken tijdsduur van de taak.

Wat kan de bujo betekenen voor een persoon die per plek wil ontspullen?

Wie deze methode kiest, gaat voor de korte klap. Het is belangrijk om vol te houden, omdat met deze methode het lang zal duren, voordat alle overtollige dingen weg zijn en afhaken op de loer ligt. Het is vooral geliefd bij personen die weinig tijd hebben of weinig onafgebroken tijd hebben. Een tracker die de opgesplitste taken bijhoudt, is een ideale hulp bij deze methode. In één oogopslag is op de tracker in de bujo namelijk te zien waar opgehouden is of welke taken al zijn voltooid. Dit kan handig zijn omdat deze methode langzaam is. De bujo kan je helpen om per plek te ontspullen door:

• in de bujo met een tracker de taak per plek bij te houden en af te vinken. In deze tracker is elke kamer 'op maat' opgedeeld naar plekken (zoals de inleidingsfoto: de keuken per plek);
• in de bujo spreuken of quotes op te nemen om je een hart onder de riem te steken om door te gaan;
• in de bujo segmenten van tien minuten in het agendadeel te blokken om het ontspullen 'af te dwingen', zodat geleidelijk aan voortgang wordt gemaakt.

Wat is een plek? Een plek is een deel van een ruimte. Wie de slaapkamer als ruimte neemt, kan de slaapkamer opdelen is allerlei plekken. Zo is onder het bed een plek, een lade in het nachtkastje is een plek, boven de kledingkast is een plek, de achterkant van de deur is een plek, het gedeelte in de kledingkast waar de overhemden hangen is een plek, de inhoud van de sporttas in de hoek is een plek enzovoorts. De grootte van de plek wordt min of meer bepaald door de tijd die je aan het ontspullen ervan kan besteden (zoals tien minuten per keer).

De volgende stap

Het kan een verademing zijn en bevrijdend werken, wanneer het huis ontdaan is van alle overtollige spullen. Er is letterlijk meer ruimte om in te wonen en meer vrije tijd. Uiteraard is het niet de bedoeling om die ruimte weer op te vullen met loze voorwerpen. Het devies is om kritisch te zijn bij elke vervolgkoop en jezelf te vragen of je het echt nodig hebt. Een bullet journal kan verder helpen om het huishouden te organiseren en netjes te houden. Ook het wegbrengen van losgelaten spullen is belangrijk, omdat ze anders weer kunnen worden uitgepakt en neergezet.