Zelf een wisselschakeling of hotelschakeling aanleggen
Je wilt een lamp (of meerdere lampen) aan de muur of plafond bedienen met twee schakelaars op verschillende plaatsen. Een veelvoorkomende situatie in bijvoorbeeld trappenhuizen (een schakelaar onderaan en één bovenaan de trap) of in slaapkamers (een schakelaar bij de ingang van de kamer en één nabij het bed). De schakeling heeft de wisselschakeling, maar omdat het veel in trappenhuizen en gangen van hotels wordt toegepast spreekt men ook over de hotelschakeling.Zelf een hotelschakeling maken
Je wilt een lamp of meerdere lampen aan de muur of aan het plafond bedienen met twee schakelaars op verschillende plaatsen. Deze situatie komen veelvuldig voor in bijvoorbeeld trappenhuizen waar je één schakelaar onderaan de trap wilt hebben en één bovenaan de trap. Of bijvoorbeeld in slaapkamers waar je een schakelaar bij de ingang van de kamer wilt hebben om het licht aan te doen als je naar bed gaat, en één schakelaar nabij het bed zodat je vanuit bed het licht uit kan doen. De schakeling heeft de wisselschakeling, maar men spreekt ook van een hotelschakeling, omdat het veel in trappenhuizen en gangen van hotels wordt toegepast.Voorbereiding
In 7 stappen leggen we een hotelschakeling aan. Een goede voorbereiding is het halve werk. Wat zijn alle benodigde spullen?- 2 wisselschakelaars (inclusief afdekraam welke je zelf naar smaak kunt kiezen)
- Stroomdraad (blauw, bruin en zwart) *
- 1 centraaldoos
- 2 wanddozen
- Elektriciteitsbuizen
- Draadstriptang
- Kleine schroevendraaier (eventueel met spanningsmeter)
- Trekveer
- Buigveer voor het buigen van de buizen
- Boormachine met dozenboor
* de lengte van de benodigde draden is afhankelijk van de situatie waar je gaat werken. Veelal wordt stroomdraad aangeschaft 'op rol' en heb je voldoende draad.
Stap 1: Maak een stroomschema
Teken het stroomschema uit op papier. Zo heb je een duidelijk plan voor je, op basis waarvan je kunt werken. In het schema komen vanzelfsprekend de basiselementen voor: de centraaldoos, 2 schakelaars en het lichtpunt. Een ander kenmerk is dat een stroomschema altijd een sluitend circuit moet zijn. In de basis moet het schema er als volgt uitzien.- Vanaf de centraaldoos, de stroomaanvoer, gaat een blauwe draad naar het lichtpunt:
- Een bruine draad gaat naar schakelaar 1 (in de aansluiting L).
- Vanaf schakelaar 1 gaan twee zwarte draden naar schakelaar 2.
- Vanaf schakelaar 2 gaat één zwarte draad (van aansluiting L) naar het lichtpunt.
Nu heb je een plan van het stroomschema. Deze moet worden toepast in de praktijk, waarbij je beter kunt inschatten hoeveel meters kabel je nodig hebt van elke kleur, hoe de buizen kunnen lopen, en bijvoorbeeld welke obstakels jou in de weg zitten bij de aanleg.
Stap 2: Monteer of vindt de centraaldoos
Als er al een lamp in de bewuste ruimte hangt, dan weet je dat er hoogstwaarschijnlijk al een centraaldoos is. Die kan overigens ook elders gesitueerd zijn. Dat is geen punt, zolang je in de gelegenheid bent om vanaf de centraaldoos kabels te trekken/buizen te leggen naar de ruimte waar je de hotelschakeling wilt aanleggen. Haal wel de stroom van de groep af in de schakelkast (meterkast), voordat je gaat sleutelen aan het stroomnetwerk.Als er nog geen centraaldoos aanwezig is, dan kun je die zelf monteren. Voor de aanvoer van stroom koppel je de nieuwe centraaldoos aan een andere. Je verbindt hiertoe de draden met dezelfde kleur aan elkaar. Omdat je de gehele hotelschakeling nog aan moet leggen, kun je de koppeling van de centraaldozen beter als laatste doen. Zo kunt je ongestoord werken aan je nieuwe schakeling zonder een stroomstoot te krijgen.
Stap 3: Boor de gaten
Je hebt een aantal gaten nodig: twee voor beide schakelaars en één voor de lamp. Voor de lamp volstaat een klein gat; daar hoeven immers alleen de draden doorheen te kunnen. De lamp hang je daar direct naast en verbind je met de draden. Voor de gaten voor de schakelaars gebruik je een dozenboor. Hiermee boor je een rond gat ter grootte van een wanddoos. Plaats de wanddozen direct in het gat en zet deze eventueel vast.Stap 4: Plaats de buizen
Je bent nu klaar voor het plaatsen van de buizen. Dit wordt vaak als een lastige klus ervaren.- Plaats een buis vanaf de centraaldoos naar schakelaar 1 (wanddoos)
- Plaats een buis van schakelaar 1 (wanddoos) naar schakelaar 2 (wanddoos)
- Plaats een buis van schakelaar 2 (wanddoos) naar het gat van de lamp
- Plaats een buis van het gat van de lamp naar de centraaldoos
Let op: in buizen mogen alleen flauwe bochten zitten, anders krijg je de draden er niet doorheen. Maak bochten in ieder geval nooit scherper dan 90 graden (rechte bocht). Bochten maak je in de buis door de buigveer erin te plaatsen en de buis te buigen in de gewenste hoek. Probeer bij voorkeur het buizenwerk uit één stuk te maken en het gebruik van tussenstukjes en zogeheten sokjes te voorkomen. Deze hebben profiel aan de binnenkant wat het lastig maakt om later de kabel er doorheen te trekken. Zet de buizen vast met zadels of buisclips.
Stap 5: Trek de draden
Het trekken van de draden is niet heel moeilijk, maar doe het wel met aandacht. Voorkom beschadiging aan de draad, waardoor je later wellicht kans op kortsluiting krijgt. Voor het trekken van de draad kun je een trekveer gebruiken: dus de veer door de buis, tot het punt dat je het uiteinde ziet verschijnen aan het punt waar de draad moet komen. Strip van de draad of draden ongeveer twee centimeter af. Buig het uiteinde van de draden om het ringetje van de trekveer en trek de veer terug door de buis. Trek draden altijd in één keer door een buis, zo voorkom je beschadigingen.Tip: het trekken van de draden kun je het beste met twee personen doen. Eén trekt en de ander begeleidt de draad van de rol richting buis. Houdt aan beide zijden van de buis zon 20 centimeter draad over. Je kunt beter eerste te veel draad hebben en later afkorten, dan te korte draden hebben bij het afmonteren.
Stap 6: Sluit de schakelaars en de lamp aan
Nu alle draden getrokken zijn, kun je de schakelaars en het licht aansluiten. Dit doe je als volgt:- Schakelaar 1: sluit de bruine draad aan op de aansluiting welke is aangeduid met de letter L. De 2 zwarte draden sluit je aan op respectievelijk de aansluiting 1 en 2.
- Schakelaar 2: sluit de 2 zwarte draden afkomstig van schakelaar 1 aan op de aansluitingen 1 en 2. De andere zwarte draad die naar de lamp gaat, sluit je aan op de aansluiting met de letter L.
- Lamp: sluit de zwarte en de blauwe draad aan op de lamp. Het maakt niet heel veel uit in welke volgorde. Je kunt er voor kiezen om in ieder geval de blauwe draad aan de blauwe draad van de lamp te bevestigen.
Stap 7: En er is licht
Afhankelijk van de situatie zijn er 2 scenarios: of je hebt gebruik gemaakt van een bestaande centraaldoos, en je hebt het hele circuit aangesloten, dan kun je nu de stroom er weer op zetten door de zekering terug te zetten in de meterkast. Als je een nieuwe centraaldoos hebt aangelegd, controleer dan eerst of je daadwerkelijk de stroom van de centraaldoos hebt afgehaald waar je de nieuwe centraaldoos op aan wilt sluiten. Indien dit het geval is, dan sluit je nu centraaldoos aan op de andere centraaldoos. Zet vervolgens de stroom er weer op.Test of je schakeling werkt. Zo ja, dan kun je beginnen met de afwerking. Bevestig de kapjes op de schakelaars en je hotel- of wisselschakeling is klaar.
Tips
- Werken aan het stroomnetwerk is gevaarlijk. Wees daarom altijd ervan overtuigd dat je de stroom er af hebt gehaald.
- Werk bij voorkeur overdag aan het stroomnetwerk. Als je de stroom eraf haalt in het donker, zie je niets meer. Je kunt bij daglicht gewoon doorwerken.
- Weet wat je doet. Een foute aansluiting kan kortsluiting veroorzaken. Soms direct, maar ook achteraf. En dat kan tot brand leiden.
Lees verder
Gerelateerde artikelen
Elektriciteit voor jong en oud: een hotelschakelingEen hotelschakeling is een bijzondere schakeling. Je hebt twee schakelaars die allebei een bepaalde lamp of reeks lampen…
Veilig wonen voor kinderen en ouderen trap en gangDe trap is per definitie gevaarlijk voor kinderen en senioren. Bijna vijftien procent van alle ongelukken in en om de wo…Bronnen en referenties
- www.klusidee.nl
Reacties
Hans, 23-11-2014
Geachte,
Mijn tuinverlichting op het terras aan het huis wordt met 2 wisselschakelaars (één in huis en één in de garage) bediend. De stroom voor de verlichting op het eerste terras komt uit het huis. Nu wil ik op de tweede terras (bij de garage) ook verlichting aanbrengen die samen brand met de verlichting op het eerste terras. Kan ik deze aansluiten op de bestaande wisselschakelaar in de garage? Kan dit aan de schakelaar zelf? En zo ja, aan welke draden?
Met vriendelijke groeten,
Hans
Reactie infoteur, 24-11-2014
Beste Hans, ja dat kan. In het schema zie jij een afbeelding van één lamp. Dat is in jouw specifieke situatie gelijk aan de verlichting van jouw eerste terras. Je kunt in serieschakeling een tweede lamp toevoegen. In jouw geval dus de verlichting van jouw tweede terras. Je moet in het stroomcircuit van jouw huidige situatie een 'knip' maken en hier jouw circuit van het tweede terras tussen plaatsen. Dan bedien je met dezelfde knoppen zoals je nu gewend bent, de verlichting van beide terrassen in één keer. Let wel op, dat je de stroom hebt uitgeschakeld als je dit werk gaat doen! Succes
Jannick, 15-10-2014
Ik moet op wc wisselschakeling maken, maar dan heb ik 5x2,5 kabel op beide schakelaars bij eerste schakelaar heb ik op L bruin aangesloten zwart bij 2de en grijs bij 3de volgens heb ik bij andere schakelaar op L ook bruin en 2de zwarte 3de grijs gaat het dan werken als ik aan een kant licht aanschakel en ander kant uitschakelen zou dat eventueel kunnen werken?
Reactie infoteur, 22-10-2014
Beste Jannick, afgaande op jouw beschrijving moet het werken. Ik kan echter op afstand niet zien of de kleuren corresponderen met de juiste draden. Probeer jouw werkelijke situatie in gedachten (of op een papiertje geschetst) terug te brengen naar de vereenvoudigde tekening in het artikel. de stroom aanvoer komt veelal via de bruine draad. Die op L aansluiten. De draad die op 1 zit moet ook op 1 aangesloten worden op de andere schakelaar. Zelfde geldt voor 2 (dus ook op 2 aansluiten). En vanaf de andere schakelaar gaat via L de stroom verder het circuit in (richting jouw lamp). Via de lamp loopt de stroom weer terug naar de voeding.
Frans Hiraki, 07-09-2014
Heb volgens de schema wisselschakeling gemaakt, mijn vraag is wat heb ik dan verkeerd gedaan, van beneden kan ik aanzetten van boven kan ik dan niet uitzetten, het is zelfde als ik het andersom doet. Zou u dan mij kunnen uitleggen, dan ben ik ook geholpen.
Reactie infoteur, 08-09-2014
Beste Frans, als je het hebt aangesloten als in het schema, dan zal elke schakelaar iets moeten doen: je onderbreekt of verbindt namelijk het circuit, ongeacht of je de schakelaar boven of beneden gebruikt. Kun jij de bedrading nogmaals goede controleren, met name de aansluitingen op de schakelaars zelf. Ik denk dat daar jouw uitdaging namelijk zit.
E. Yazgili, 06-04-2014
Volgens mij zit er een foutje in je stroomschema en ook in de instructies.
Als je met twee zwarte draden van schakelaar 1 naar schakelaar 2 gaat (of andersom)
dan moeten de zwarte draden die op de ene schakelaar op aansluitingen 1 en 2 zitten, bij
de andere schakelaar omgedraaid worden. Dus 1 en 2 op de ene wordt 2 en 1 op de andere
schakelaar.Anders heb je geen circuit zoals een hotelschakelaar moet werken
toch?
Reactie infoteur, 14-04-2014
Dank voor je reactie. In feite maakt het niet uit of je de draden 1 en 2 op schakelaar 2 omwisselt, om een circuit te maken. Het werkt beide.
C. Stam, 08-02-2014
Op zich een heldere instructie. Wat ik mis de specifieke benoeming wat schakelaar 1 en 2
is bij een bestaande situatie. Hoe kan ik zien wat S1 en S2 is?
Reactie infoteur, 09-02-2014
Beste Stam,
Goede vraag. Hiervoor worden gekleurde stroomdraden gebruikt. Natuurlijk kun je hier alleen op vertrouwen als het volgens 'het boekje' is aangelegd. Ben je er niet zeker of dit correct is gedaan, dan kun je het volgende doen. Wees voorzichtig, je werkt met stroom. Haal de stroom eraf. Ontkoppelen de lamp in ieder geval met 1 draad (ongeacht welke). Je hebt nu geen gesloten circuit meer. Open schakelaar 1 en 2. Ontkoppel de draden bij L bij beide schakelaars en zorg ervoor dat deze draden goed vrij hangen. Zet de stroom er weer op. Met een spanningsmeter kun je bepalen welke draad wel spanning heeft (en dus S1 zal zijn) en welke niet. In principe hoef je bij een bestaande hotelschakelaar of wisselschakelaar niet te weten wat S1 of S2 is… Je hebt ze immers beiden nodig. En bij het zelf aanleggen komt deze vraag niet naar voren, want dan weet je het zelf. Succes.
Klaas, 22-12-2013
Graag zou ik willen weten hoe je van de wisselschakeling terug kan naar een afzonderlijke schakeling.
Nu is er een lamp boven de eettafel en een lamp in de keuken met wisselschakeling.Gewenst is de lamp boven de tafel los van de keukenlamp te laten branden.Nu branden ze te gelijk.
Reactie infoteur, 25-12-2013
Beste Klaas, dit is alleen mogelijk wanneer je beide lampen afzonderlijk op een eigen electriciteitscircuit aansluit. Bij een wisselschakeling of hotelschakeling maken beide lampen gebruik van een en hetzelfde circuit (zie tekening). Je moet nu twee circuits creëren. Een heb je al, dat kan namelijk het circuit van de hotelschakeling zijn. Het tweede circuit moet je erbij maken. Wel kunnen beide circuits gebruik maken van dezelfde bron.
Veldman, 24-07-2013
De kleuren van die er nu in zitten zijn groen rood en randaarde geel-grijs. de bestaande kleuren die er in zitten zijn bij de eerste schakelaar groen en twee maal zwart en bij de tweede schakelaar drie maal zwart. dit is voor mij een grote puzzel. hoe ik dit moet op lossen? heeft U een oplossing voor mij? heb het wel aangesloten maar er werkt maar een schakelaar of de andere schakelaar en dat is erg lastig want heb de trek schakelaar aan staan.
Reactie infoteur, 30-07-2013
Beste Veldman,
Op basis van deze beschrijving is het lastig om te bepalen wat er aan de hand is. U geeft aan: "de kleuren die er nu zitten… ", maar ik kan niet opmaken welke locatie u bedoelt met "er". Vanuit het punt waar u de spanning vandaan haalt, heeft u twee draden: veelal een blauwe en een bruine.
Zoals de basis tekening voor een wisselschakeling of hotelschakeling laat zien, moet er sprake zijn van een circuit. Anders werkt het niet. Vanuit het startpunt loopt één draad naar de eerste schakelaar. De eerste en tweede schakelaar zijn met elkaar verbonden met twee draden, zodat de werking van de schakelaars er altijd voor zorgt dat u met één der schakelaars het circuit onderbreekt of juist weer verbindt. Vanuit de tweede schakelaar loopt weer één draad naar de lichtbron. En vanuit de lichtbron loopt de draad terug naar het begin en deze sluit u aan op de andere van de twee draden waar u bent begonnen. Nu heeft u een circuit aangelegd en met alles werken.
U heeft met bestaande bedrading te maken. Het is lastig te bepalen welke bedrading dit is. U moet de bestaande bedrading inpassen in de situatie als geschetst (zie tekening). Weet u niet of u dit kunt, of bent u niet zeker van uw zaak… schakel dan een professionele installateur in. Wees in ieder geval zelf voorzichtig en zorg er altijd voor dat u eerst de spanning van uw netwerk afhaalt voordat u aan de slag gaat!
Gerard, 28-01-2013
Duidelijk verhaal en het is ook precies zoals ik het heb aangesloten. Echter, zodra ik de schakeldraad of 0-draad naar de lamp aansluit heb ik kortsluiting en vliegen de stoppen eruit. Moeten de fase- en de 0-draad van dezelfde groep in de meterkast afkomen? Dat is namelijk het enige dat ik nog kan bedenken om het probleem op te lossen.
Reactie infoteur, 29-01-2013
De schakeling als weergegeven werkt alleen als het een gesloten circuit wordt. Hierbij dien je als je de bedrading volgt, weer uit te komen waar je ook start. dus zeker zelfde groep. Je kunt geen groepen 'koppelen' want dan slaan de stoppen door.
Gepubliceerd: 07-02-2012
Rubriek: Huis en Tuin
Subrubriek: Doe het zelf
Bronnen en referenties: 1