Het verschil tussen volkeramische en halfkeramische tegels

Het onderling advies van de ene doe-het-zelver naar de andere luidt vaak dat men bij de aanschaf van tegels moet vragen naar volkeramische tegels omdat ze beter zouden zijn. Maar wanneer men vraagt naar wat beter precies betekent, blijkt het antwoord op deze vraag eerder wazig en nogal eens onvolledig. Meestal komt het erop neer dat wanneer de tegels beschadigd raken door bijvoorbeeld een vallend voorwerp zoals een glas of een bord, de massa van de tegel dezelfde kleur heeft als de oppervlakte, zodat de beschadiging minder hard opvalt.

Halfkeramische tegels

Vroeger werd bij de productie van tegels een drager geperst in ongebakken, bewerkbare rode klei. Hierop smeerde men vervolgens een liquide product om de tegel zijn esthetische kwaliteit te geven. Alhoewel de tegels door deze werkwijze hard zijn, blijven ze relatief kwetsbaar voor de impact van een zwaar of scherp voorwerp zoals bijvoorbeeld een mes dat toevallig met de snijkant naar beneden valt, of een glas dat toevallig de hoek van de tegel raakt. Bovendien bakte men deze tegels op een temperatuur van ongeveer 700° Celsius, wat naar de normen van het begin van de 21ste eeuw relatief laag is. Later zou men dit ook gaan toepassen op witte klei, wat het probleem minder opvallend maakt maar het niet volledig oplost.

Volkeramische tegels

Het antwoord van de industrie was de zogenaamd volkeramische tegel, waarbij men de klei voor het persen ging verrijken met de kleuren die men gebruikte in het oppervlak. Alhoewel dit echter het probleem van de massakleur van de tegel opving, gaat dit productieproces andere problemen opleveren. Zo was er bijvoorbeeld het probleem van krimp, waarbij de buitenste lagen van de klei op een andere manier ging krimpen doordat ze onderheviger waren aan het temperatuurverschil. Het resultaat was dat de hoeken van de volkeramische tegel niet altijd even recht was. Om dit probleem op te vangen, dient de plaatser de tegels verder uit elkaar te leggen zodat in de gewonnen tussenruimte de lengte/breedteverschillen opgevangen kunnen worden. Het resultaat is een brede voeg, die op zijn beurt kwetsbaar en moeilijk in onderhoud is, vooral in een buitentoepassing of een intensief gebruikt vloeroppervlak zoals woonkamer of keuken.

Keramische tegels

De verhoogde technologische kennis en automatisering van de productieprocessen begin 21ste eeuw, leidden ertoe dat de mogelijkheden zich uitbreidden. Zo steeg bijvoorbeeld de baktemperatuur naar een gemiddelde van 1500° Celsius zodat men een hogere slijtwaarde aan de keramische tegels kan toekennen. Men gaat borstels gebruiken om de vloeren de uiteindelijk gewenste gladheid (badkamerwand) of ruwheid (terrastegel) te geven. Als derde vernieuwing gaat men chemische emailles gebruiken die rechtstreeks gaan inwerken in de toplaag van de tegels. De massa van de tegels wordt ook chemisch gekleurd in dezelfde tint als de afwerkingslaag. Hierdoor vermijdt men de nadelen van de krimp zoals men die kent bij volkeramische tegels, terwijl men de voordelen naar afwerkingsmogelijkheden van de halfkeramische tegels behoudt. Deze manier van produceren staat toe om inspiratie te halen bij andere materialen: het unieke blauwgrijze uitzicht van een Belgische blauwe hardsteen, het warme gevoel van een doorleefde grijze parket of het industriële gevoel van een gegoten beton kunnen hierdoor op een commercieel verantwoorde manier geproduceerd worden.

Binnentoepassing

Eens na plaatsing blijkt het meest kwetsbare gedeelte van de vloer niet zozeer de tegel maar eerder de voeg. Alhoewel ook van de voegen de kwaliteit de afgelopen decennia zienderogen gestegen is, blijft dit gedeelte altijd lager liggen dan de tegel omwille van esthetische redenen. In het geval van een zand-cementvoeg zal de voeg ook poreuzer blijken en dus nog vatbaarder voor vuil. Men adviseert om die reden vandaag de dag om de tegels met een zo dun mogelijke voeg te plaatsen. Doordat men meer controle heeft over het productieproces van de keramische tegels en doordat men van de verschillende materialen beter en standvastiger kan voorspellen hoe ze zich zullen gedragen voor, tijdens en na het bakken, kan men tegels gaan maken waarvan men met zekerheid kan stellen dat alle vier de hoeken 90° aannemen. Deze verschijningsvorm noemt men gerectificieerde tegels en laten toe om met een vernauwde voeg te werken.

Buitentoepassing

De eisen voor buitentegels zijn geheel anders dan die voor een binnentoepassing. In elk geval moeten de tegels voor buiten wel degelijk volkeramisch zijn, wat betekent dat er geen gebruik gemaakt kan worden van een toplaag. Oorzaak hiervan zijn enerzijds het capillair water: stijgend grondwater of gevallen hemelwater dat via de open structuren in de tegel circuleert en anderzijds het laminair water (water dat zich in de overgangsvorm van water naar damp bevindt). Bij halfkeramische tegels zet het zich als damp vast onder de toplaag waar het afkoelt en terug neerslaat en eventueel terug vastvriest. De spanningsverschillen die hierbij optreden zullen er uiteindelijk toe leiden dat er scherven uit de toplaag los komen te zitten, uiteindelijk afbreken en na verloop van tijd de hele tegel stuk zullen maken. Geglazuurde tegels kunnen dus niet gebruikt worden in een buitentoepassing. Bovendien is de antislipwaarde van geglazuurde tegels te laag om deze in een dergelijke toepassing te kunnen gebruiken. De keuze voor tegels in een buitentoepassing zullen bijgevolg steeds beperkter zijn.