Maken van een garderobe-, linnen-, boekenkast à la Rietveld

Maken van een garderobe-, linnen-, boekenkast à la Rietveld Maak zelf een boekenkast, garderobekast, vitrinekast of linnenkast, gebaseerd op de technieken van Gerrit Rietveld. Gerrit Rietveld ontwierp zijn meubelen vanuit de gedachte dat de meubelen in serieproductie vervaardigd moesten kunnen worden en eventueel zelf "eenvoudig" te maken zouden zijn. Meest bekend is misschien wel de Rietveld stoel, afgewerkt/gebeitst in de primaire kleuren rood, geel en blauw, onder toevoeging van zwart. Oorspronkelijk waren de ontwerpen van Gerrit Rietveld blank of bruin gebeitst. Onder invloed van de stroming "de Stijl", bekend van onder andere Piet Mondriaan en Theo van Doesburg, werd voor de kleuring gekozen zoals we die vooral kennen.

Meubelen van Gerrit Rietveld

Gerrit Rietveld - die leefde van 1888 tot 1964 - begon zijn carrière als zelfstandig meubelmaker in 1911. Vervaardigde hij zijn meubels/ontwerpen in eerste instantie zelf, na afronding van zijn architectenopleiding werd de meubelmakerij verkocht en de uitvoering uitbesteed aan Gerard van de Groenekan. De meubelen van Gerrit Rietveld onderscheiden zich door de ruimtelijke constructie waarbij gekozen is voor niet-zichtbare houtverbindingen door middel van deuvelverbindingen die zorgen voor de stevigheid en stabiliteit van de meubelen.

<STRONG>Deuvelverbinding</STRONG>Deuvelverbinding

Principe van de deuvelverbindingen

Een duvel of deuvel is een houten pen of verbindingsmiddel, die verlijmd wordt in de voorgeboorde gaten en binnen de constructie de schroeven of spijkers vervangt. De gaten worden in de te koppelen houten balkjes niet "door en door" geboord, zodat de deuvelverbinding - na verlijmen - onzichtbaar verwerkt wordt.

Zelf handmatig bepalen van de juiste plaats voor de deuvel

Uitgangspunt bij de onderstaande beschrijving zijn vurenhouten balkjes van 2,7 x 2,7 centimeter. Dit is een standaardmaat in de bouwmarkten, verkrijgbaar in lengtes van onder andere 2,10 en 2,40 meter.

1. Teken de plaats waar de deuvel moet komen af. Gebruik een mal om de juiste plaats te bepalen.1. Teken de plaats waar de deuvel moet komen af. Gebruik een mal om de juiste plaats te bepalen.
Gebruik van een mal bij het aftekenen
Bereken waar het gat geboord moet worden en teken dit nauwkeurig af. Gebruik een mal met een voorgeboord gat (foto 1). De maat van de mal is bij de regels en liggers gelijk aan twee maal de dikte van het hout (2 x 2,7), waarbij je het gat boort - in het hart - op anderhalf keer de dikte van het balkje (op 4,05 cm), gerekend vanaf de kopse kant van de balkjes. Voer je dit consequent door, dan zullen binnen de eindconstructie de regels en liggers aan de buitenzijden van de kast éénmaal de dikte van de balkjes uitsteken. De mal kun je gebruiken om bij bijna alle regels en liggers de plaats van het boorgat en de deuvel te bepalen.

Boren van de gaten voor de deuvels

Boor de gaten die je met de mal bepaald hebt eventueel met een klein boortje (bijv. 3 mm) voor en boor de gaten definitief in met een boor van 6 of 8 mm, afhankelijk van de dikte of diameter van de deuvel die je gebruikt. Het boren kan handmatig met behulp van een boor met diepte-stop (foto 2) of met gebruik van een boorstandaard waarop de boormachine wordt geplaatst. Boor de gaten niet dieper dan 2,5 cm bij balkjes van 2,7 x 2,7 cm.

2. Boor met een spiraalboor van 6 of 8 mm. - met diepte-stop - het gat voor, daar waar de deuvel moet komen.2. Boor met een spiraalboor van 6 of 8 mm. - met diepte-stop - het gat voor, daar waar de deuvel moet komen.
3. Teken af en boor op eenzelfde wijze het gat in de ligger/het balkje dat je wilt bevestigen/koppelen.3. Teken af en boor op eenzelfde wijze het gat in de ligger/het balkje dat je wilt bevestigen/koppelen.
4. Plaats de deuvel en koppel de balkjes/latten, zodat deze mooi op elkaar vallen en aansluiten.4. Plaats de deuvel en koppel de balkjes/latten, zodat deze mooi op elkaar vallen en aansluiten.

Gebruik van een deuvelsetter in plaats van een mal

Een deuvelsetter is een rondje met in het hart een scherpe punt.
  1. Plaats de deuvelsetter in het voorgeboorde gat/gaten van 6 of 8 mm.
  2. Druk de te koppelen lat op het gecentreerde punt, op de plaats waar de te koppelen lat ingeboord moet worden (op 4,05 cm).
  3. Boor nu de gaten in het hout op de plaats waar de deuvelsetter een teken/afdruk in het hout heeft achtergelaten.
  4. Na zuiver boren kunnen - na plaatsing van de deuvel(s) - de balkjes op de juiste wijze gekoppeld worden.

Basismateriaal en opbouw van de boekenkast, garderobekast, vitrinekast à la Gerrit Rietveld

Voor de foto's is gekozen voor een schaalmodel; schaal 1:10. In plaats van de deuvels is voor cocktailprikkers gekozen die "door en door" geboord zijn en - in tegenstelling tot bij het origineel - wel enigszins zichtbaar zijn binnen de constructie. De basismaterialen van de kast à la Gerrit Rietveld.
  • Duimstok/meetlint, afteken potlood, timmermanshaak, zaag, schuurpapier
  • Deuvels met een diameter van 6 of 8 mm.
  • Boor met diepte-stop in de juiste diameter
  • Houtlijm, spijkers of schroeven
  • Vuren houten balkjes van 2,7 x 2,7 cm, minimaal 2,10 meter lang
  • MDF 1,2 cm (bij schilderen) of Multiplex 1,2 cm. (bij een transparante afwerking) voor: zijpanelen, deuren, legplanken, bovenste afdekplaat en onderste aflegplank
  • MDF 4 mm voor de achterwand

Buitenmaten van de kast

Verlijm de verschillende onderdelen pas nadat je kast helemaal klaar hebt. Eventuele correcties en het afhangen van de deuren zijn nog goed mogelijk. Dit zijn de buitenmaten van de kast:
  • Hoogte: 210 cm plus 1,2 cm voor de bovenplaat
  • Diepte: 50,8 cm (middenpaneel van 40 cm en aan weerszijden 2 x 2,7 cm)
  • Breedte: 150 cm (totaal van de deuren plus aan weerszijden 2 x 2,7 cm)

Klik op de foto's voor een vergroting of meer detail
55

Zijpanelen

Materiaal

  • 2 MDF of 2 multiplex zijpanelen met een breedte van 40 cm en een hoogte van 160 cm.
  • 4 staanders/poten met een lengte van 210 cm (2,7 x 2,7)
  • 10 tot 14 regels met een lengte van 50,8 cm (2,7 x 2,7), afhankelijk van het aantal gewenste legplanken

Werkwijze

Bevestig één regel aan de onderzijde en één regel aan de bovenzijde aan de buitenkant van de zijpanelen. Plaats/verdeel het overig aantal gewenste regels op de juiste afstand. De regels steken aan weerszijden van het paneel 8,1 cm uit (3 x 2,7). Je kunt voor het bevestigen van de regels voor een verlijmde deuvelverbinding kiezen of voor het schroeven vanuit de binnenzijde, omdat deze bevestigingen niet meer zichtbaar zullen zijn.

De staanders/poten bevestig je door middel van een deuvelverbinding op de regels (met behulp van de mal). De onderste regels voor de aflegplank bevestig je aan de binnenzijde van de staanders op plusminus 10 cm vanaf de onderkant/vloer.
66

Liggers en legplanken

Materiaal

  • 6 tot 10 plankdragers/liggers met een lengte van 150 cm (2,7 x 2,7)
  • 3 tot 5 MDF of multiplex legplanken met een breedte van 40 cm en een lengte van 136,8 cm (binnenmaat van de kast = 150 cm minus 4 x 2,7 en minus 2 x 1,2 cm)

Werkwijze

Bevestig de legplanken op het midden van de liggers van onder af door middel van de deuvelverbinding of schroef de legplanken van onder af vast op de liggers. Aan weerszijden zullen de liggers nu 6,6 cm uitsteken.
77

Monteren van de legplanken op de zijpanelen

Werkwijze

Schuif de legplanken in de zijpanelen op de regels, totdat deze mooi aansluiten. Door plaatsing van alle legplanken krijgt de kast al enig verband.
88

Bevestigen met deuvels

Werkwijze

Afhankelijk van het gebruik en de belasting kan je de liggers van de legplanken ook met een deuvelverbinding op de zijpanelen plaatsen voor meer stevigheid. Teken dan de onderzijde van de liggers met de mal af en boor in op 4,05 cm. Aan weerszijden van de zijpanelen komen de deuvels op 1,35 cm.
99

Monteren van de achterwand

Materiaal

  • 4 mm MDF

Werkwijze

Meet de achterplaat van 4 mm MDF nauwkeurig vanaf de bovenzijde tot op de onderste regels en zaag deze maat haaks af. Je kunt de achterplaat op de achterste staanders bevestigen/schroeven/spijkeren (breed 139,2 cm) of binnen de achterste staanders, waarbij je de achterplaat op de liggers bevestigt door middel van schroeven of lijmen (breed 133,8 cm).

Breng om de 10 à 15 cm. een schroef of spijker aan. Aan de achterzijde heeft de kast nu volledig verband en stevigheid
1010

Aanbrengen onder- en bovenligger

Werkwijze

Aan de voorzijde breng je door middel van een deuvelverbinding aan de onder- en bovenzijde een ligger aan zoals op de foto afgebeeld. De kast heeft nu ook aan de voorzijde verband en is haaks af te stellen.

Kies je voor een open (boeken)kast, dan is de constructie klaar en rest alleen nog de bevestiging van de onderste aflegplank en de bovenplaat. De bovenplaat kan je eventueel op de constructie schroeven (komt uit het zicht). Kies je voor de deuren, bevestig de liggers dan nog niet definitief omdat de deuren hierin afgehangen moeten worden.
1111

Kastdeur (links)

Materiaal

  • 1,2 cm MDF of multiplex. Per deur: hoog 160 cm (gelijk aan de zijpanelen) en breed 66,7 cm (de breedte van twee deurtjes tussen de staanders minus 2 mm speling aan weerszijden)
  • Per deur 2 regels van 2,7 x 2,7 cm voor bevestiging van de deurpanelen, breed 66,7 cm (eventueel 6 regels als een horizontale regel in het midden van de deurtjes je meer aanspreekt)

Werkwijze

Zaag een strook van plusminus 25 cm breedte van de lengte van beide deurtjes af. Deze stroken kort je in zodat deze binnen de liggers (A + B foto 13) van de kast valt. Houd zowel aan de boven- als onderzijde een speling aan van plusminus 2 mm (totaal 4mm.), zodat de deurtjes binnen de liggers A + B komen te vallen en later soepel open en dicht kunnen draaien.
1212

Montage van de deurtjes

Werkwijze

Bevestig/verlijm de op maat gezaagde panelen op de regels van 2,7 x 2,7 (x 66,7) zoals op de foto aangegeven. Het breedste paneel aan de voorzijde, het smalste paneel aan de achterzijde. De opening bij de overgang tussen de beide panelen (2,7 cm.) vul je op met een passende lat.

Teken met de mal de plaats van deuvels af die als scharnierpunten dienen (foto 11). Boor de scharnierpunten in op een diepte van een 1/2 keer de lengte van de deuvel (voor het rechter deurtje werk je gespiegeld).
1313

Aftekenen scharnierpunten

Werkwijze

Teken op de bovenste en onderste ligger (A + B) van de kast de scharnierpunten af. Gebruik hiervoor de mal, maar plaats de mal plusminus 2 mm vanaf de staanders, zodat de deurtjes vrij blijven van de staanders. Deze speling is nodig om de deurtjes vrij te kunnen laten draaien.

Boor de scharnierpunten in, plusminus 1/2 x de lengte van de deuvel (voor het rechter deurtje werk je gespiegeld).
1414

Afhangen van de deurtjes

Werkwijze

Plaats de deuvels in de scharnierpunten van de deurtjes en plaats de deurtjes binnen de liggers van de kast. Om de kier in het midden van de deurtjes af de dekken, monteer je een afdeklat op één van de deurtjes. Op deze afdeklat kan dan tevens een handgreep gemonteerd worden, of de lat kan als "handgreep" dienen. Zaag tot slot de afdekplaat voor de bovenzijde van de kast en de aflegplank onder de kast op maat en bevestig deze (deuvel, schroeven of verlijmen).

1515
1616

Lakken, beitsen of schilderen van de kast

Bij het afwerken van de kast kan je kiezen voor het lakken, beitsen of schilderen vóór of na de definitieve montage of verlijming van de verschillende onderdelen. Het schilderen vóór montage van de kast heeft de voorkeur, omdat je dan overal makkelijk bij komt en in staat bent de kast strak af te werken.


Lees verder

© 2015 - 2024 Jvd, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De Stijl fietsroute met tien kunstwerken van Boris TellegenDe Stijl fietsroute met tien kunstwerken van Boris TellegenTussen de steden Utrecht en Amersfoort is op 24 juni 2018 De Stijl fietsroute geopend, een snelfietspad met op de route…
Mondriaanjaar 2017 - Jaar van Mondriaan tot Dutch DesignMondriaanjaar 2017 - Jaar van Mondriaan tot Dutch DesignHet jaar 2017 is uitgeroepen tot Mondriaanjaar. Het is dan 100 jaar geleden dat De Stijl in Leiden werd opgericht, de in…
Ambachtelijke houtverbindingen en noodzakelijk gereedschapAmbachtelijke houtverbindingen en noodzakelijk gereedschapHoewel de meeste ambachtelijke houtverbindingen beroepsmatig worden gemaakt door vaklui zijn veel handige doe-het-zelver…
Repareren van kapot of loszittend behangRepareren van kapot of loszittend behangNet als bij iedere muur kan ook een muur met behang beschadigingen oplopen. Dit kan zijn door objecten die het behang be…
Het leggen en afwerken van laminaatHet leggen en afwerken van laminaatLaminaat is voor veel panden de ideale vloer; het is slijtvast, ziet er goed uit, het is goedkoop en het is goed te isol…
Bronnen en referenties
  • Thoth - Rietveld meubels om zelf te maken
  • Hatje Cantz - Mondriaan De Stijl
  • Eigen waarneming - Gemeente museum Den Haag
  • Susanne Deicher - Mondriaan
Jvd (613 artikelen)
Laatste update: 09-11-2016
Rubriek: Huis en Tuin
Subrubriek: Doe het zelf
Bronnen en referenties: 4
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.