Linoleum en soortgelijke vloerbedekking

Linoleum is een vloerbedekking die in de loop der jaren zijn kwaliteiten duidelijk heeft bewezen. Bij de juiste wijze van onderhoud heeft het een ongelooflijk lange levensduur. Er zijn linoleumvloeren waarop 50 jaar gelopen is en die er nog perfect uitzien. Bijzonder geluiddempend is kurklinoleum.

Linoleum

Soorten

Er bestaat effen linoleum van heel lichte tot zeer gedekte tinten in grijs, bruin, rood, groen en blauw; zwak gedessineerd (marbletta, moucheté en marmoleum) en ook gedessineerd inlaid-linoleum. Het patroon is bij het moderne linoleum niet opgedrukt, maar samengesteld uit verschillend gekleurde linoleumgrondstof, zodat het door de gehele dikte heen reikt en dus niet kan afslijten.

Dikten

Voor vloerbedekking komen in hoofdzaak de volgende dikten in aanmerking: 2 mm, 2,5 mm en 3,2 mm, bij kurklinoleum: 3,2 mm, 5,5 mm en 6 mm.

Linoleumtegels

Linoleum kan ook in tegelvorm gelegd worden. Dat vereist minder vakmanschap dan het werken met 2 m brede banen. Linoleumtegels worden op bestelling in diverse formaten via de handel door de fabriek geleverd.

Linoleum in keuken en badkamer

Linoleum kan zonder bezwaar in keukens en badkamers gelegd worden, waar tijdens werken en gebruik de vloer van boven af nu en dan vochtig wordt. In bedrijfskeukens echter en in badkamers (met sterk gebruik door kinderen) waar dagelijks intensief schoongemaakt moet worden en waar vaak gedurende lange tijd water op de vloer blijft staan, is linoleum minder aan te bevelen, tenzij de naden worden behandeld met linoleumpasta.

Opslaan en afrollen

De twee meter brede rollen mogen slechts staande worden bewaard. U moet ze nooit in koude toestand afrollen, daar het linoleum daardoor kan breken. U kunt beter de enigszins losgewerkte rol zo lang in een verwarmd vertrek laten staan, tot ook de binnenste windingen doorgewarmd zijn. Bij de aankoop van meerdere rollen dient u op gelijkheid van kleur en design te letten, door zich ervan te vergewissen dat het op de rollen vermelde werknummer gelijk is.

De ondervloer

Als ondervloer voor linoleum is iedere vloer geschikt die droog, naadloos, gelijk en stevig is en deze eigenschappen ook voortdurend behoudt.

Linoleum op houten vloer

Voldoen houten vloeren aan deze voorwaarden? Niet altijd bevredigend. U kunt weliswaar ‘opgekomen’ spijkers wegdrevelen, of verhoogde noesten afschaven of afslijpen, u kunt losse planken vastspijkeren en sterk uitgesleten delen zelfs omdraaien. Ook is het mogelijk om naden en gaten met een uitvulmiddel op te vullen, maar hout werkt en na enige tijd zal de vloer toch niet meer volkomen vlak zijn. Dan gaan de planken zich aftekenen door het linoleum heen; slechte plekken vormen kuilen, met als gevolg snelle slijtage en een minder fraai gezicht. Een onderlaag van viltpapier mag zulke verschijnselen enigermate verzachten, van voorkomen kan echter zeker geen sprake zijn. Men bereikt al een veel beter resultaat door de houten vloer te egaliseren en te bespijkeren met hardboard. Nog beter is de gehele vloer te beleggen met tenminste 8 mm dik spaanderplaat en deze goed vast te schroeven (liefst per halve meter in het vierkant, zoals dat heet). Vastspijkeren is ook af te raden, daar spijkers, vooral in een niet al te beste ondervloer, zich altijd opwerken en daardoor alle moeite en kosten grandioos kunnen bederven. U doet er zelfs goed aan de (platte) koppen van de schroeven door verzinken (soevereinen) goed weg te werken en de verdiepte plekken vlak te strijken met gips, zodat ook deze geen kwaad kunnen doen. We spreken in dit opzicht uit ervaring!

Is de vloer zo slecht dat ook het spaanderplaat niet overal enigszins gelijkmatig gesteund wordt, dan moeten kuilen, splijtplekken tevoren met een uitvlakmiddel worden opgevuld. Ook sterk uitgesleten traptreden kunt u terdege weer keurig recht maken. Afgetrapte voorkanten worden afgeschaafd en met lijsten weer op hoogte gebracht, dan worden de uitgesleten gedeelten opgevuld met Egaline, nadat tevoren enkele asfaltnagels ter verankering van de Egaline zijn ingeslagen. Ter bescherming van de kanten worden dan plastiekranden aangebracht die tevens uitglijden voorkomen. Ze worden met een speciale lijm opgeplakt. Dit alles betreft dus uitgesleten oude vloeren. Maar ook met nieuwe vloeren in pas gebouwde huizen moet u de nodige voorzichtigheid in acht nemen: de vloer moet in de eerste plaats goed droog zijn. Viltpapier dat bij een goed vlakke cementen vloer niet nodig is, kan soms bij een goede houten vloer geëgaliseerd toegepast worden in plaats van een laagje hardboard dat op de houten vloer wordt gespijkerd.

Steenachtige (cementen) ondervloeren

Vochtigheidsproef
Ook al is een goede vlakke cementen vloer geventileerd, dan moet deze, als hij nieuw is, toch op vochtigheidsgehalte worden beproefd. Daartoe dient een zgn. vochtmeter, die door de linoleumfabrieken voor dit doel is vervaardigd. Deze bestaat uit een rechthoekig stukje karton met een laagje papier, dat is geprepareerd met verschillende soorten chemicaliën, die onder inwerking van vocht blauw worden. Voor een juiste indicatie is het nodig dat de proef genomen wordt bij een temperatuur van minstens 10° C.
U legt de vochtmeter op de vloer, uiteraard met de geprepareerde kant naar beneden, en een stuk linoleum van tenminste een vierkante meter erop. Plastiek wandbedekking of asfaltpapier kan hiervoor ook dienen. De randen moeten met plakband afgeplakt of verzwaard worden. Op een pas aangebrachte cementlaag op een oude ondergrond blijft de vochtmeter 24 uur liggen. Wanneer echter het vermoeden bestaat dat ook de ondervloer vochtig is, kunt u beter 3 dagen wachten. Blijven alle vier gedeelten van de vochtmeter wit, dan is de vloer droog en kan er zonder meer linoleum gelegd worden. Is er een gedeelte blauw gekleurd, dan is de vloer wel een beetje vochtig, maar bezwaarlijk is dit niet. Zijn er echter twee of meer gedeelten blauw gekleurd, dan moet de vloer eerst nog verder drogen, of hij moet geïsoleerd worden.

Isoleren
Nog niet geheel droge of niet blijvend-droge betonvloeren kunnen in vele gevallen tegen vocht geïsoleerd worden door het aanbrengen van enkele lagen bitumineuze ‘isoleerlak’. Geluiddemping en warmte-isolatie kunnen verbeterd worden door het plakken van een laagje ‘kurkment’ waarop vervolgens het linoleum over de gehele oppervlakte wordt geplakt. De naden van beide lagen mogen niet samenvallen.

Egaliseren
De oneffenheden in de vloer worden met speciaal daarvoor bestemde pasta gelijkgemaakt (bv. ‘Pavelite’ dat in verschillende graden van fijnheid verkrijgbaar is). Zeer poreuze ondervloeren kunnen vooraf bestreken worden met verdunde Neopreenlijm.

Werkwijze leggen linoleum

Eerst afsnijden en uitleggen. In welke richting moeten de banen in de kamer liggen? Grondregel: de banen moeten naar de raamkant liggen. Uitzondering: dessins die een uitgesproken lengterichting hebben moeten ook in de lengterichting van de kamer liggen, tenzij men de kamer korter of breder wil doen lijken door de 'nerfrichting in de breedte te leggen. Bij linoleum met een patroon (zoals parketlinoleum) moet bij het afsnijden hiermee rekening gehouden worden, want de banen moeten op patroon passend naast elkaar komen te liggen. Daardoor moet in dit geval bij het afsnijden van elke baan een etxra-overmaat van de ‘patroonlengte’ worden gevonden. De banen worden verder zo uitgelegd dat de ene baan de andere 2 cm overlapt. Aan de kopeinden moet de baan voor elke meter lengte ongeveer 1 cm extra hebben, want het linoleum moet pasgesneden kunnen worden. Eerst afschrijven en passnijden van één zijkant tegen de wand en kopse kanten.
Het eerste plakken. Linoleum wordt over de gehele oppervlakte geplakt. Bij het eerste plakken echter blijft aan de zijkanten van de eerste baan een ongeveer 12 cm brede strook vrij van kleefstof, zodat deze strook niet meegeplakt wordt. Dit geldt eveneens voor de elkaar iets overlappende zijkanten van elke volgende baan. Voor het plakken slaat u de baan ongeveer tot het midden van de kamer terug. Op de aldus vrijgekomen vloer wordt de kleefstof met behulp van een kitstrijker uitgestreken, echter niet meer dan ongeveer 4 vierkante meter tegelijk. Als de kit namelijk te lang open ligt, vormt zich een soort vel aan de oppervlakte waardoor de kleefkracht vermindert. Het uitstrijken moet vooral gelijkmatig gebeuren. Een te dunne laag kleeft onvoldoende en een te dikke kitlaag droogt te langzaam en kan blaasvorming tot gevolg hebben. De teruggeslagen baan wordt dan op de uitgestreken kit gelegd en zorgvuldig vanuit één richting aangewreven, zodat er nergens lucht onder kan blijven zitten.
Het tweede plakken. De randen van de banen worden nu omgebogen en door een of ander voorwerp (een bus of dergelijke) opgehouden, terwijl u de vloer schoonmaakt en met kleefstof bestrijkt. Dat gaat zo stukje voor stukje; telkens wordt meteen het linoleum aangedrukt en vastgewreven of eventueel verzwaard.

Vinylvloerbedekking

Vinyl in banen

Met moderne vinyl in banen is in verschillende uitvoeringen in de handel, waarbij het karakter zowel door de structuur van de bovenlaag als die van de onderlaag wordt bepaald. Voor de wijze van leggen is de aard van de onderlaag van belang: bestaat deze uit vilt of jute, dan kan als plakmiddel een kunstharskit worden gebruikt. Bij vinyl maakt men gebruik van ‘Elastocol’, een plakmiddel dat eveneens bestand is tegen alkalische invloeden van optrekkend vocht. Voor het passnijden en plakken van vinylvloerbedekking in banen volgt men overigens dezelfde werkwijze als voor banen linoleum.

Vinyl in tegels

Vinyltegels hebben geen onderlaag. Vinyltegels worden geplakt met een dubbelzijdige neopreenlijm, of met een eenzijdig aan te brengen rubber-emulsie, zoals ‘Coltack’. Voor het plakken van Colovinyl-tegels gebruikt men een bitumineuze tegelcement.

Schoonmaken en onderhoud

Voor het dagelijks schoonhouden wordt linoleum of vinyl heel gewoon met een vochtige of droge lap afgewreven, zonder dat nieuwe was wordt opgebracht. Een grondige schoonmaakbeurt kan van tijd tot tijd (niet te vaak) gegeven worden met warm zeepsop. Voordat dan de vloerbedekking eventueel weer (dun) van een nieuwe waslaag voorzien wordt, moet het linoleum volkomen droog zijn. Verschillende specialisten zijn echter sterk gekant tegen iedere behandeling met was, omdat in deze waslaag zich allerlei vuil vasthecht dat moeilijk te verwijderen is. Nooit opnieuw met een heel dun laagje was inwrijven voordat de vloerbedekking grondig gereinigd is. Thans zijn onderhoudsmiddelen in de handel die tegelijk reinigen en een beschermend laagje achterlaten. Echter alleen kopen bij de linoleumleverancier.

Rubbervloerbedekking

Deze rubbervloeren zijn buitengewoon slijt vast; zij zijn bovendien goed geluiddempend en gemakkelijk te onderhouden. Er zijn banen van 10 meter lengte en 100 of 125 cm breedte. Ook zijn er tegels die uit deze banen worden gesneden. De dikte varieert van 3 tot 5 mm; er zijn soorten die uit twee lagen bestaan, een onderlaag en een gekleurde bovenlaag. Vaklieden ontraden het zelfleggen van rubbervloerbedekking. In ieder geval is een absoluut vlakke ondervloer vereist, die niet afkorrelt, stof- en vetvrij is en volkomen droog en dat ook blijft. Om dit droogzijn te verzekeren, neemt u als onderlaag een asfaltpasta, die u van de vakman moet betrekken. Parterrevloeren zonder kelder eronder zijn in het algemeen minder geschikt; houten vloeren moeten bijzonder droog zijn.
Het plakken gebeurt met een speciale rubberkleefstof. Ondergrond en vloerbedekking worden beide bestreken. Vóór het opleggen en aandrukken van het rubber dient het in de kleefstof aanwezige oplosmiddel verdampt te zijn. Van belang is bij het onderhoud, dat de vloer voordat die belopen wordt, met een speciale harde onderhoudswas, twee a drie maal dun wordt ingewreven. Deze harde waslaag moet voordat er op gelopen wordt, enkele uren de tijd hebben om werkelijk hard te kunnen worden. De gewone wassoorten welke voor linoleum en parketvloeren gebruikt worden, zijn niet geschikt. Schoonhouden door (eventueel vochtig) afnemen en droog nawrijven. Sterk verontreinigde vloeren met schoon water afnemen, maar niet te nat. Slechts bij sterke vervuiling een zacht reinigingsmiddel gebruiken, bv. ‘Pril’ of liever nog een speciaal rubberschoonmaakmiddel.