Hoe verwerk je een natuurproduct als wol?

Wol is een mooi, warm, zacht en natuurlijk product. Een product dat je op eindeloos veel manieren toe kunt passen, zoals in kleding, dekens, tapijten, kussens en andere meubelaccessoires. De wol is meestal afkomstig van het schaap. Er zijn verschillende methodes om de wol te verwerken. Spinnen kennen we allemaal, maar vilten is minder bekend. Hoe werkt het en wanneer kies je voor spinnen en wanneer voor vilten?

Natuurproduct wol

Scheerwol is de onbeschadigde wol, veelal van het schaap. De wol is te herkennen aan het internationale wolmerk. De meeste wol wordt geproduceerd in Australië, Nieuw Zeeland en China. Er zijn talloze wolsoorten en wol wordt erg veel gebruikt. De populariteit zit hem in verschillende aspecten, zoals het prettige materiaal en het isolerende effect van het product. Maar ook met het gegeven dat we steeds meer met de natuur en natuurlijke producten bezig willen zijn. Aangezien wol een natuurproduct is, past het perfect in dit plaatje. Of je wol nu gaat spinnen of vilten, wol is multifunctioneel.

Waar is wol uit opgebouwd?

De wolvezel is opgebouwd uit vier lagen, te weten (van buiten naar binnen):

• Hoornachtige schubbelaag, cuticula
• Tussenmembraan, subcutis
• Schorslaag, cortex
• Merg, medulla

Hoe wol te verwerken

Als de wol van het dier komt (je moet zo’n twee tot tweeëneenhalve centimeter op de huid laten zitten), reinig je als eerste de wol. Het is logisch dat het dier vuil, zoals gras of andere plantaardige resten, opgevangen heeft tijdens het lopen in de wei of de stal. Verder zweet een schaap en dat trekt ook in de wol. Daarnaast is er de mogelijkheid dat er resten ontlasting bij de anus zitten die dus ook in de wol terecht kunnen komen. Al met al logisch dus dat de wol eerst goed gewassen moet worden en daarna kun je gaan spinnen of vilten. Overigens kan je wol indien gewenst op verschillende momenten verven. Dit kan zowel vóór het spinnen of vilten, maar kan ook daarna.

Spinnen

Spinnen wordt veruit het meest gebruikt en met spinnen kan je tot ragfijne draden komen (als de wolvezel erg dun is). Met spinnen kan je beginnen zodra het kaarden gereed is. Kaarden is het ontwarren van de vezels en op deze wijze haal je er de laatste vuilresten uit. Handmatig doe je dit met een stalen kam. Strikt genomen kan je na het kaarden met de wol aan de slag. Door het spinnen van de wol draai je de wolvezels in elkaar. Zo ontstaat de bekende draad en die kan je vormen qua dikte zoals je wilt, van ragfijn tot een heel dikke draad. Door te twijnen kan je de draden aan elkaar verbinden, om zo de bekende bol of knot te krijgen met één lange draad. Met een draad (dik of dun) heb je meer mogelijkheden en daarom wordt er voor de verwerking van wol meestal voor spinnen gekozen. Spinnen kan overigens handmatig en machinaal, maar de systematiek is niet wezenlijk anders.

Vilten
Vilten is een zeer oude techniek en noemen we ook wel vollen. Als het kaarden heeft plaatsgevonden leg je de wol kruislings neer om vervolgens met water en zeep de wol in te weven. Als je alsmaar met je handen blijft kneden, blijven de weerhaakjes aan de wolvezels op enig moment in elkaar zitten. Vervolgens spoel je met water de wol goed uit en na verloop van tijd ontstaat er dan vilt. Het vilt is op dat moment nog niet gereed, want om het af te maken moet het platgeperst worden. Het wordt dan een stevige massa, welke lijkt op het voor ons bekende vilt. Vergelijkbaar met een te heet gewassen wollen truitje. Alleen betreft dat meestal een misverstand.

Wanneer spinnen en wanneer vilten?

Spinnen

Spinnen zien we beduidend meer toegepast worden dan vilten. Dit heeft vooral te maken met de toepassing. Door de wolvezels te spinnen kan je tot een groot assortiment aan draden komen en deze draden worden weer verkocht om allerlei producten van te maken. Daarnaast is het spinnen machinaal prima te doen en kan dus grootschaliger opgezet worden.

Vilten

De mens is steeds meer bezig met een natuurlijke manier van leven. We laten onze luxe nog niet helemaal los, maar waar het mogelijk is kijken we om ons heen voor meer natuur (in en om het huis). Vilten is een heel oude techniek en geeft een meer robuuste look dan wanneer je wol spint. In accessoires voor de woning zie je gevilte wol steeds vaker, juist vanwege het robuuste uiterlijk. De voorstanders van vilten, halen ook het argument aan dat je de pure wol meer voelt. Maar dat is persoonlijk.

Een ander voordeel van vilten is het gegeven dat je ook een mindere wolkwaliteit kunt gebruiken om toch een mooi stuk viltwerk te krijgen. Bij spinnen valt dit snel op, maar bij vilten niet.

Onderhoud

Wol is een teer weefsel en je moet er dus zorgvuldig mee omgaan. Wol is natuurlijk niet ‘gemaakt’ om gewassen te worden. Na het dragen is het uithangen van wollen kleding eigenlijk het beste, maar het is ook wel logisch dat we kleding (en andere wollen materialen) willen wassen. Dan is een lauwwarme handwas (niet meer dan 30 graden) het beste. Verder moet er niet te veel sop gebruikt worden en is een speciaal wolwasmiddel voor de handwas het beste. Niet centrifugeren, maar gewoon liggend op laten drogen.

Nog meer wolweetjes

De meeste wol die we gebruiken is die van het schaap. Maar er zijn natuurlijk nog meer beesten die wol leveren, zoals:

• het schaap
• de kameel
• het konijn
• de alpaca
• de geit
• het paard

De meest gebruikte wol is de Merinowol. Deze wol is oorspronkelijk afkomstig uit Spanje en het betreft een zeer fijne scheerwol. Door dit schapenras naar Australië te brengen is het enorm succesvol voor de wolindustrie geworden.

De uiterst zachte en fragiel ogende kasjmierwol is afkomstig van een geit. De Kasjmiergeit die uit Angola en Mongolië komt. Dit wordt niet als massaproduct neergezet en dat maakt echte kasjmier in kleding ook zo duur.

Tot slot

Wol is een mooi natuurproduct dat helaas meerdere malen negatief in het nieuws is gekomen door de kledingindustrie. De kledingindustrie wilde goedkoop inkopen (en de kleding laten maken in lage lonen landen) en daar zijn de natuurlijke methodes, welke ook beter voor het dier zijn, meestal te duur voor. Inmiddels zijn er bekende merken die zich distantiëren van deze manier van werken en lijkt het erop dat de kledingindustrie langzaam maar zeker stabiliseert. Dat wil zeggen dat men verantwoordelijkheid neemt en duurzamer gaat produceren. Daarnaast is er een soort offensief dat er steeds meer natuur dichtbij (de mens) moet komen. We halen complete bomen binnen als meubilair en de wollen kleden, kussens en poefjes zijn steeds weer van een mooie kwaliteit, vaak ongekleurd (of minimaal natuurlijk gekleurd) en soms zelfs handgemaakt.