Van hypocaustum tot centrale verwarming

De tijd dat elk vertrek een verwarming zoals open haard, kachel of andere warmtebron nodig had is (met uitzonderingen) al lang voorbij. Tegenwoordig worden de meeste huizen en gebouwen verwarmd via een systeem waarbij de warmte centraal wordt opgewekt. Vanuit die opwekking wordt de warmte overgebracht naar alle vertrekken. Dat gebeurt door stoom, warm water of warme lucht die via een buizenstelsel naar de verschillende vertrekken wordt gevoerd. Deze manier van verwarmen heeft de alom bekende naam van centrale verwarming ofwel afgekort cv gekregen. (Niet te verwarren met cv als afkorting van curriculum vitae dat een overzicht van behaalde diploma’s en werkervaring inhoudt.)

Vloerverwarming hypocaustum bij Romeinen

Een soort voorloper van de cv kwam al voor bij de Romeinen bij het zogenaamde hypocaustum. Dat systeem is ongeveer de tweede eeuw voor Christus uitgevonden door Gaius Sergius Orata voor de verwarming van visvijvers. Het systeem werd vanaf een eeuw later ook toegepast in Romeinse badhuizen en soms in private woningen. Bij een hypocaustum waren de vloeren van een gebouw of badhuis zodanig opgehoogd dat er een soort kruipruimte onder ontstond van ruim een halve meter hoog. Vanuit een aangrenzende ruimte, met een stookplaats, werd warme lucht door die kruipruimte gevoerd. Op die manier kan het systeem ook gezien worden als een soort voorloper van de tegenwoordige vloerverwarming. Soms werden ook wanden hol gemaakt waar de warme lucht doorheen stroomde.

Warmtevoorziening door middel van warm water

Vele eeuwen lang werden ruimten vooral verwarmd door een open haard of andere stookmogelijkheid in elk te verwarmen vertrek. Maar in de achttiende eeuw bestond reeds een systeem waarbij kassen werden verwarmd door warm water. Begin negentiende eeuw werd dit ook toegepast in Londense woningen waarbij de ketel voor warm water gecombineerd werd met een keukenfornuis. Later werden ook in Frankrijk woningen verwarmd door middel van warm water en ongeveer gelijktijdig werd in Nederland voor het eerst een woonhuis van een warmwaterverwarming voorzien aan de Keizersgracht in Amsterdam.

Gebruik van stoom

Aan het eind van de achttiende eeuw werd voor het eerst stoom gebruikt om ruimten te verwarmen en werden enkele Engelse fabrieken van dit systeem voorzien. Aanvankelijk had dit systeem als nadeel de zeer hoge temperatuur van de verwarmingselementen. Later werd met lagedrukstoom gewerkt.

Centrale verwarming met warme lucht

In de eerste helft van de negentiende eeuw werd voor het verwarmen van ruimten, zoals ooit bij het hypocaustum, voor het eerst warme lucht gebruikt die door kanalen naar de te verwarmen ruimten leidde. Dit gebeurde in Nederland voor het eerst in 1825 in Huis Lantfort te Gendringen. Later werden ruimten als kerken, kloosters, schoolgebouwen, ziekenhuizen en andere openbare gebouwen met een vergelijkbaar systeem verwarmd totdat het verwarmen met warme lucht werd vervangen door warmwatersystemen in het begin van de twintigste eeuw. Maar tot die tijd werden de verschillende systemen voornamelijk toegepast in openbare gebouwen en het duurde nog tot ongeveer 1965 tot centrale verwarming algemeen ook binnen het bereik kwam van minder welgestelde particulieren.

Meest voorkomend systeem van centrale verwarming

Het meest voorkomend systeem van centrale verwarming is dat waarbij warm water door een buizenstelsel naar radiatoren wordt vervoerd en van daaruit weer terug naar de centrale warmteopwekking. Daarnaast bestaat ook een systeem waarbij warme lucht via een buizenstelsel rechtstreeks in de ruimten wordt geblazen. Dit systeem wordt meestal voor grotere vertrekken gebruikt maar komt ook voor in de woningbouw.

Levensduur en vervanging cv ketel

De levensduur van een cv ketel is gemiddeld tussen twaalf en vijftien jaar. Uiteraard moet hij vervangen worden op het moment dat hij stuk is en niet meer gerepareerd kan worden of de kosten van de reparatie te hoog uitvallen. Maar er zijn redenen om dat al eerder te doen. Soms levert een oude ketel te weinig rendement waardoor voor vervanging wordt gekozen en een andere reden is dat de waarde van het huis hoger wordt met een betere installatie. Maar de belangrijkste reden is meestal dat met een nieuw model ketel bespaard kan worden op de energiekosten vanwege een efficiëntere werking.

Vervanging in de zomer

Het beste moment om een ketel te vervangen is in de zomer. Dan ontstaan geen problemen zoals dat het geval kan zijn als vervangen wordt in een koude periode en tijdelijk de cv uitvalt. Maar ook zijn er in de zomer vaak aantrekkelijke aanbiedingen omdat het voor leveranciers een rustige tijd is. Ook bij aanbiedingen is het echter verstandig om offertes met elkaar te vergelijken omdat er verschillen kunnen bestaan die niet altijd met mindere kwaliteit te maken hebben.

Lees verder

• Ideale temperatuur in huis, kantoor en bedrijf