Vogels in de tuin: kies de juiste beplanting

Vogels in uw tuin brengen extra leven en gezelligheid. Om vogels naar uw tuin te lokken kunt u de vogels voeren en voer neerzetten of ophangen. Om de vogels ook in u tuin te houden, is het zaak om te zorgen voor vogelvriendelijke beplanting. Plant daarom bomen, struiken en vaste planten aan, die iets extra's te bieden hebben voor vogels. Vogels zoeken bescherming, een eetgelegenheid en natuurlijk ook voedsel direct uit de natuur. Grote liefst dicht vertakte struiken zijn ideale schuilplaatsen en nestplekken. Struiken met zaden of bessen zorgen voor voedsel. Evenals planten die insecten aantrekken. Met voldoende vogels in de tuin wordt het ook heel leuk om mee te doen aan de jaarlijkse Nationale Tuinvogeltelling. Deze vindt plaats in januari.

Inhoud

• Vogels lokken naar de tuin
• Vogelvriendelijke beplanting in de tuin
• Planten die beschutting en bescherming bieden aan vogels
• Planten die veel insecten aantrekken
• Uitkijkpost voor vogels
• Planten met vruchten (bessen en zaden)
• Vogels in de winter
• Jaarlijkse Nationale Tuinvogeltelling
• Uitslag Nationale Vogeltelling 2020

Vogels lokken naar de tuin

Vogels stellen allerlei "eisen" aan de voor hen ideale tuin. Overal ziet u vogels, maar een omgeving die echt vogelvriendelijk is gemaakt, zal uiteindelijk veel meer vogels trekken. Nieuwbouwwijken moeten wel een aantal jaren wachten op een grote hoeveelheid vogels. Natuurlijk, als u de vogels gaat voeren, dan verschijnen er regelmatig vogels in uw tuin. Maar deze zullen niet blijven. Ze vliegen terug naar plaatsen waar meer beplanting aanwezig is. Als de tuinen in nieuwbouwwijken gevuld zijn met bomen en struiken komen er langzaam vogels in de wijk. Maar pas als de beplanting ouder (én dus groter en dichter) is, zal er sprake zijn van een normale vogelstand. Vogels brengen niet alleen een hoop vertier in de tuin, ze zijn ook nuttig. De insectenetende vogels (mezen en andere zangvogels) zorgen ervoor dat de planten in de tuin gevrijwaard blijven van een insectenplaag. Slakken staan bijvoorbeeld regelmatig op het menu van de merels.

Vogelvriendelijke beplanting in de tuin

Als u uw tuin nog moet inplanten, of als er een struik of vaste plant aan vervanging toe is, dan kunt u bij de aanschaf van een nieuw exemplaar rekening houden met het wensenlijstje van de gemiddelde tuinvogel. De vogels zoeken het volgende in uw tuin:

• Beschutting/bescherming
• Insecten
• Uitkijkpost
• Vruchten (bessen en zaden)

Planten die beschutting en bescherming bieden aan vogels

Dichte doornstruiken, maar ook struiken zonder doornen maar met een dichte takkenstructuur bieden een ideale schuilplaats voor de vogels. Hierin zijn ze niet of nauwelijks bereikbaar voor bijvoorbeeld katten en roofvogels. Wintergroene struiken bieden de vogels helemaal voldoende bescherming, omdat ze daar volledig in kunnen verdwijnen (en dus uit het zicht verdwenen zijn). Ook klimplanten zijn zeer geschikt voor vogels om in te verdwijnen, vooral die met een weelderige en bossige groeiwijze.

Struiken met doornen:

• Berberis (Zuurbes)
• Chaenomeles (Dwergkwee)
• Prunus spinosa (Sleedoorn)
• Pyracantha (Vuurdoorn)

Dicht vertakte struiken:

• Cytisus scoparius (Brem)
• Euonymus (Kardinaalshoed)
• Ligustrum vulgare (Liguster)
• Ribes sanguineum (Ribes)
• Salix (Wilg)
• Sambucus (Vlier)

Wintergroene struiken:

• Coniferensoorten
• Ilex (Hulst)
• Juniperus communis (Jeneverbes)
• Taxus (Venijnboom)

Klimplanten

• Clematis (Bosrank), vooral de klein bloemige
• Fallopia (Bruidssluier)
• Hedera (Klimop)
• Hydrangea petiolaris (Klimhortensia)
• Lonicera (Kamperfoelie)
• Parthenocissus (Wilde wingerd)

Omdat bovenstaande struiken voldoende beschutting en bescherming bieden aan de vogels zijn het ook ideale nestplaatsen.

Planten die veel insecten aantrekken

Veel vogels eten insecten. Denk hierbij aan bijen, hommels, rupsen, vlinders of zweefvliegen. Bloeiende planten trekken insecten aan. Bovendien leveren ze na de bloei ook nog eens zaden. Planten die veel insecten aantrekken zijn bijvoorbeeld:

• Achillea (Duizendblad)
• Bron: Gabicuz, Pixabay
  Buddleja (Vlinderstruik)
• Campanula (Klokjesbloem)
• Crataegus (Meidoorn)
• Dipsacus (Kaardebol)
• Eupatorium (Leverkruid)
• Lythrum (Kattenstaart)
• Phlomis (Brandkruid)
• Sedum (Hemelsleutel)
• Tanacetum (Boerenwormkruid)
• Verbena (IJzerhard)

Uitkijkpost voor vogels

Vogels moeten zich veilig voelen in uw tuin. Ze moeten één of meerdere plaatsen hebben die kunnen fungeren als uitkijkpost. Een plek van waaruit de omgeving goed is te overzien. Vogels gaan pas eten als de kust veilig is. Zo gaan ze ook pas naar hun nest als er geen gevaar op de loer ligt. Een boom, een pergola, de schutting of het dak van een schuurtje zijn vaak gebruikte uitkijkposten. Het is ook belangrijk dat deze posten niet al te gemakkelijk door katten bereikt kunnen worden.

Planten met vruchten (bessen en zaden)

• Amelanchier (Krentenboompje)
• Malus (sierappels)
• Pyracantha (Vuurdoorn)
• Sorbus (Lijsterbes)
• Symphoricarpos (Sneeuwbes)
• Viburnum (Sneeuwbal)

Vogels in de winter

Heeft u uw tuin vogelvriendelijk gemaakt, dan heeft u het hele jaar vogels in de tuin. In de winter kunt u ze eventueel bijvoeren. Begin daarmee niet te vroeg. De natuur heeft nog lang (is wel een beetje afhankelijk van de weersomstandigheden!) voldoende voedsel te bieden. In de winter eten vogels extra veel. Dus als het natuurlijke voedsel schaars wordt, is het prima om bij te voeren. Kies de plaats waar u het voedsel aanbiedt zodanig, dat de vogels er rustig kunnen eten. Liefst een plaats waar de katten er niet al te gemakkelijk bij kunnen. En in ieder geval een plek waar de vogels vrij uitzicht hebben op hun omgeving. Op die manier kunnen ze eventuele katten of roofvogels goed in de gaten houden. Zorg, naast vast voedsel, ook altijd voor wat water. Doe dit het liefst het hele jaar door. De vogels zullen water in de tuin zeer waarderen. Niet alleen om te drinken, maar ook voor een verfrissend badje af en toe.

Vogels voeren in de winter

Onder de vogels hebben we insecteneters en soorten die voornamelijk bessen en zaden eten. Met onderstaand lijstje van voedsel is er voor elke vogel wel iets van zijn of haar gading te vinden:

• Appel
• Brood
• Gemengd vogelzaad (voor buitenvogels)
• Havermout (ongekookt)
• Kokosnoot (vruchtvlees)
• Pinda's (ongebrand!)
• Voer voor insectenetende vogels
• Zonnebloempitten

Jaarlijkse Nationale Tuinvogeltelling

Jaarlijks wordt in het laatste weekend van januari de Nationale Tuinvogeltelling gehouden. De bedoeling is dat er op vrijdag, zaterdag en zondag zo veel mogelijk mensen de vogels in hun tuin of op het balkon gaan tellen. U hoeft daarvoor niet dagen met pen en papier voor het raam te gaan zitten. Wat wel de bedoeling is, is dat u minstens een half uur aaneengesloten de vogels in uw tuin of op uw balkon gaat tellen. Zorg dus dat u pen en papier en eventueel een vogelboek en verrekijker bij de hand heeft. Turf per vogelsoort het aantal exemplaren dat u ziet. Wel zo handig: print de speciale vogeltellijst met vogel-zoekkaart uit. De aldus getelde vogels kunnen via www.tuinvogeltelling.nl doorgegeven worden. U kunt daar eventueel vooraf ook de speciale tellijst downloaden. Op zondagavond maakt de Vogelbescherming op de eerder genoemde site én in de media de Nationale Tuinvogel Top van het betreffende jaar bekend. Overigens worden de aldus verkregen tellingen ook gebruikt voor onderzoek naar vogels.
Deze telling wordt al sinds 2001 jaarlijks georganiseerd door Vogelbescherming Nederland en Sovon Vogelonderzoek Nederland. Met de resultaten van deze jaarlijkse tuintelling hopen ze de vogels beter te kunnen helpen en beschermen.

Tuinvogeltelling app

Inmiddels is er ook een gratis Tuinvogeltelling app te downloaden. Via deze app kunt u eenvoudig de getelde vogels registreren en doorgeven. Bovendien kunt u het gehele jaar door de vogels in uw tuin tellen en registreren in het speciale vogeldagboekje. Ziet u een onbekende vogel in de tuin? Geef zoveel mogelijk kenmerken op en de app zoekt voor u uit om welke vogel het hier zou kunnen gaan.

Uitslag Nationale Vogeltelling 2020

In 2020 hebben meer dan 90.264 mensen deelgenomen aan de vogeltelling. Met dit aantal is opnieuw een record gebroken. Er zijn in totaal ruim 1,5 miljoen vogels geteld. Opnieuw voert de huismus de ranglijst aan met 290.040 waarnemingen.
De top 10 van getelde vogels ziet er als volgt uit:

1. Huismus
2. Koolmees
3. Pimpelmees
4. Kauw
5. Merel
6. Vink
7. Turkse Tortel
8. Houtduif
9. Roodborst
10. Ekster