Giftige planten en struiken in de tuin
Om ongelukken met giftige planten te voorkomen is het van belang om te weten welke planten er zoal in de tuin staan. Vooral kinderen worden aangetrokken door felle kleuren van bessen of leuke vormen van zaden en hebben de neiging om deze in de mond te stoppen. Kinderen zijn vaak ook gevoeliger voor de giftige bestanddelen van een plant dus oplettendheid is geboden.
Veel voorkomende giftige planten
De kans dat in een gemiddelde tuin in Nederland planten en struiken voorkomen met giftige bestanddelen is zeer groot. Vingerhoedskruid, ridderspoor, duizendblad, gouden regen, kerstroos, monnikskap en taxus zijn voorbeelden van veel voorkomende planten. Deze planten bevatten giftige bestanddelen waar kleine kinderen, volwassen en soms ook dieren beter niet mee in aanraking kunnen komen. Sommige bestanddelen veroorzaken huidirritatie bij aanraking, andere zorgen voor maag- en darmstoornissen bij inname. Al weten dieren in het algemeen beter dan mensen wat ze wel of niet kunnen eten en schuilt het gevaar bij dieren vooral in het eten van snoeiafval waar verschillende planten in zijn verwerkt.
Mate van giftigheid
De giftigheid van een plant hangt, naast het soort gif dat een plant bevat, voornamelijk af van de ingenomen hoeveelheid. Ook zijn vaak niet alle delen van een plant giftig maar uitsluitend het blad, de bessen of de zaden. En veelal zijn planten in gedroogde vorm ook nog giftig. Daarom is het van belang om de planten en de giftige bestanddelen te (her)kennen en ook kinderen te leren deze planten herkennen.
Grootste veroorzaker van ongelukken
De taxus staat bekend als de veroorzaker van de meeste ongelukken. Alle delen, behalve het vruchtvlees, zijn giftig bij inname. De aantrekkelijke vruchten (vooral de pit) en naalden zijn levensgevaarlijk. Inname van minder dan 100 naalden kan al dodelijk zijn. Ook de nachtschadefamilie (Solanacea) en de wolfsmelkfamilie (Euphorbiaceae) zijn plantenfamilies die bekend staan om hun giftigheid. Inname van bestanddelen van wolfsmelksoorten veroorzaakt maag- en darmstoornissen met braakneigingen en verlammingsverschijnselen. Een vergiftiging door inname van bestanddelen uit de nachtschadefamilie veroorzaakt een versnelde ademhaling. Het eten van grote hoeveelheden kan zelfs de dood door ademnood tot gevolg hebben.
Bij een vergiftiging is het van belang om direct contact op te nemen met een arts, gegevens te verzamelen over de plant (zoals de naam), delen van de plant mee te nemen en de ziekteverschijnselen duidelijk te beschrijven.
Selectie van planten en struiken met giftige bestanddelen
Onderstaande selectie van veel voorkomende giftige planten en struiken kan bijdragen aan een weloverwogen beslissing om een plant of struik wel of niet in de tuin te plaatsen of eventueel te verwijderen om ongelukken en narigheid te voorkomen.
Wetenschappelijke naam | Nederlandse naam | Giftige delen |
Achillea | duizendblad | bladeren |
Aconitum | monnikskap | gehele plant is zeer giftig, van het blad kan het gif via de huid worden opgenomen |
Aquilegia vulgaris | akelei | wortels en blad |
Buxus sempervirens | palmboompje | vrucht en blad |
Colchicum autumnale | herfsttijloos | sap is zeer giftig |
Convallaria | lelietje-van-dalen | gehele plant is zeer giftig |
Daphne | peperboompje | alles is giftig, enkele bessen kunnen voor een kind dodelijk zijn, het sap veroorzaakt huidirritatie |
Datura | doornappel | blad en vrucht, 15 zaden kunnen voor een kind dodelijk zijn |
Delphinium | ridderspoor | gehele plant |
Digitalis purpurea | vingerhoedskruid | gehele plant is zeer giftig |
Euphorbia | wolfsmelk | zaden en melksap, huidirritatie, gevaarlijk voor ogen |
Helleborus | kerstroos | gehele plant is zeer giftig |
Ilex-soorten | hulst | bes en blad |
Laburnum anagyroides | gouden regen | alles, 8 tot 20 zaden is dodelijk |
Nerium oleander | oleander | alles, een blad kan voor een kind dodelijk zijn |
Phytolacca americana | karmozijnbes | bes en blad |
Solanum | nachtschade | gehele plant, vooral bessen |
Taxus baccata | venijnboom | takken, naalden, bessen en zaden |
Thuja | levensboom | blad, twijgen en hout zijn zeer giftig |
Medicinale toepassing
Het lijkt een tegenstelling maar sommige planten met giftige bestanddelen hebben een uitermate nuttige functie voor farmaceutische doeleinden. Delen van de plant worden geoogst en vervolgens gebruikt als basis voor medicijnen. Neem bijvoorbeeld vingerhoedskruid. Deze plant bevat de stof digitaline en is zeer giftig. Bij onachtzaam gebruik kan dit leiden tot hartritmestoornissen. Maar toegepast in medicijnen kan deze stof juist hartritmestoornissen behandelen.