Teelt van de zoete aardappel

Als gevolg van de enorme hype rond gezonde voeding en levensstijl is anno 2018 de zoete aardappel niet meer weg te denken uit onze Europese keuken. Terwijl het vroeger eerder als een exotische en speciale groente werd bestempeld, is het gebruik van deze aardappel vandaag zeer gekend en is de knol in sommige keukens zelfs een veel gebruikt ingrediënt geworden. Toch kennen we deze vrucht nog niet zo goed en bestaan er nog enkele misverstanden over.

Wat is een zoete aardappel

De zoete aardappel of bataat is, in tegenstelling tot wat zijn naam ons laat geloven, geen familie van onze traditionele aardappel. De zoete aardappel (Ipomoea batatas) is een nakomeling van de windefamilie (Convolvulaceae) en groeit onder de grond als knol. De knol is eigenlijk een verdikking van de wortels. De bataat is net als onze gewone aardappel een zetmeelhoudende knol, maar is tevens zeer rijk aan het koolhydraat inuline. Aangezien dit koolhydraat minder snel verteert dan zetmeel en slechts een beperkte stijging van de bloedsuikerspiegel veroorzaakt, is de zoete aardappel een gezondere optie voor diabetespatiënten of mensen op dieet, dan de klassieke aardappel.

Gezondheid

De zoete aardappel wordt in onze streken vooral aangezien als een zeer gezond voedingsmiddel door zijn hoge gehalte vitamine A en C, sporenelementen en vezels. Daarnaast bevat de plant ook veel anthocyanines, die behoren tot de gezonde flavonoïden. Deze flavonoïden zijn krachtige anti-oxidanten die zelfs een kankerremmende werking bezitten. De bataat heeft echter niet enkel positieve gevolgen voor het lichaam. De zoete aardappel bevat immers ook het suiker raffinose. Deze suiker wordt niet vlot verteerd in ons spijsverteringsorgaan en kan hierdoor winderigheid veroorzaken. Er zijn echter wel meerdere rassen van zoete aardappelen, waarin de dosis van raffinose telkens verschillend is en waardoor voor de betere optie gekozen kan worden.

Teelt van de zoete aardappelen

Oorsprong

Aangezien de zoete aardappelen niet verwant zijn met de gewone aardappelen, is er ook geen enkele overeenkomst tussen de beide teelten. De bataat is oorspronkelijk een subtropisch gewas, afkomstig uit Zuid-Amerika. Eerst werd deze geëxporteerd naar Noord-Amerika en Canada, later volgden ook Azië en Europa. Ondanks het feit dat dit een tropische plant is, kan deze ook in onze West-Europese moestuintjes geteeld worden. Aangezien de knollen echter wel de nodige warmte nodig hebben om te kunnen groeien, zal het gewas een lange opkweektijd nodig hebben. Het beste is dan ook om vroeg te beginnen aan de teelt, bij voorkeur in een verwarmde ruimte (binnenshuis) en zo laat mogelijk voor de winter te oogsten.

Opkweek binnenshuis

In februari kan je gerust al beginnen met de opkweek van de plantjes. Plantgoed is nog moeilijk te vinden in onze streken, maar dit hoeft geen probleem te zijn. Je kan gerust starten met aangekochte zoete aardappelen uit de supermarkt. Na de aankoop van de aardappelen kies je een paar gezonde en onbeschadigde exemplaren. Deze knollen zet je boven op een drinkglas of klein vaasje zodat ze met hun puntje net nog een centimeter of twee in het water staan. Soms wordt aangeraden om deze te stabiliseren met tandenstokers, die je dan in de bataat prikt en dan horizontaal laat rusten op de rand van het glas, maar dit beschadigt uiteraard nodeloos de knol, met mogelijke schimmel en verrotting als gevolg. Je zet het glas op een warme plaats met een constante temperatuur van 20° tot 24°. Licht is op dit moment nog niet noodzakelijk. Elke 2 dagen vervang je het water, zodat bacteriegroei in het water en aan de knollen vermeden wordt. Na enkele dagen zal je aan de onderzijde kleine worteltjes zien ontstaan en kort daarna verschijnen aan de bovenkant de eerste stengeltjes en blaadjes. Op dit moment is niet langer enkel warmte voldoende, ook licht wordt een belangrijk aspect om deze stengels en bladeren vlot te laten groeien. Na een tweetal weken zal de knol al mooi plantje geworden zijn en kan je de knol gaan uitplanten.

Opkweek buitenshuis

Aangezien het een tropische plant is, plant je de knollen het beste uit in reeds opgewarmde grond. De beste opties hiervoor zijn de serre of een grote kuip of bloempot (zoals een speciekuip). De grond verwarm je het beste voor door er zwart plastic op te leggen enkele dagen voor het planten zodat de bedekte grond warmte kan opnemen en deze niet meer gaat verliezen. De bataten houden verder van luchtige en vochtige grond. Toch hebben de planten niet graag natte voeten en verkiezen ze bijgevolg een goed waterdoorlatende grond. Daar het een kruipende/klimmende plant is, plant je de knollen het beste +/- 30 tot 45 centimeter uit elkaar. Belangrijk is het daarna om zeker in droge periodes regelmatig voldoende water te geven. Omdat de planten toch wat extra voedingsstoffen kunnen gebruiken om een mooie opbrengst te garanderen, kan je opteren om wat extra organische meststoffen aan de planten te geven. Hiervoor kies je een mengsel dat voornamelijk bestaat uit stikstof voor de bladgroei, fosfor voor de energievoorziening en kali voor de knolvorming.

Oogst

Omdat je zoete aardappelen niet zo lang kunt bewaren, oogst je enkel de knollen die je nodig hebt voor gebruik. Begin zo ver mogelijk van de plant te graven en doe dit voorzichtig om zo weinig mogelijk kans te hebben om de knollen te beschadigen. Bij voorkeur gebruik je jouw handen in plaats van tuingereedschappen. Beschadigde knollen die in de grond blijven, kunnen immers de andere nog aanwezige knollen aantasten en resulteren in een verloren oogst. Je kan beginnen te oogsten rond het einde van de zomer, maar wees zeker dat voor de eerste vorst alle knollen uit de grond zijn.

Bewaren van geoogste zoete aardappelen

De aardappelen die je oogst kan je tot twee weken bewaren op een koele en donkere plaats. Indien je binnen deze tijdspanne geen tijd hebt om deze te verwerken of je alle knollen moet oogsten voor een komende vorstperiode kan je de bataten ook schoonmaken, schillen en in blokjes invriezen.