Hooikoortsplant ambrosia rukt op

De hooikoortsplant ambrosia is een exoot in Nederland die in 1875 voor het eerst werd aangetroffen. De naam is prachtig en betekent Griekse godenspijs, maar de plant is een kwelling voor mensen die gevoelig zijn voor allergene pollen. Sinds 2011 is er een campagne om de plant met wortel en tak uit te roeien op Nederlands bodem.

Ambrosia

De naam van de plant is prachtig en betekent spijs voor de goden. De goden leefden door het eten van ambrosia eeuwig. Er zijn drie verschillende soorten.

1. Alsemambrosia
2. Zandambrosia
3. Driedelig Ambrosia

Alsemambrosia komt in Nederland het meeste voor. Het is een eenjarige plant met meestal dubbelgeveerde bladeren. De plant geeft een stof af, coronopiline, waardoor planten in de omgeving minder goed groeien. Alsemambrosia kan 20 tot 150 centimeter hoog worden en heeft behaarde en vertakte stengels. Alsemambrosia is een plant die veel zaden produceert, wel drie- tot vierduizend, die wel veertig jaar kiemkrachtig kunnen blijven. De zaden vormen alleen in een warme herfst.

Allergieplant

Ambrosia rukt steeds meer op in de Nederlandse tuinen. Het zaad zit onder meer in vogelzaad waarmee wij goedbedoeld de vogeltjes voeren en ondertussen bijdragen aan de vestiging van deze exoot. De ambrosiazaadjes kiemen waarschijnlijk ook beter vanwege het warmer worden van het klimaat. Ambrosia is een sterke allergieplant, veel sterker dan bijvoorbeeld gras. Dat betekent dat er veel minder pollen nodig zijn om een allergische reactie te veroorzaken. De pollen van de ambrosia worden sinds 1992 in Nederland aangetroffen. Waarom ambrosiapollen extreem allergeen zijn is nog niet bekend.

Adventief

De zaden van de plant blijven goed drijven, waarna ze kunnen ontkiemen als ze een fijne bodem daarvoor hebben aangetroffen. Verder is de plant grotendeels adventief, door menselijke activiteit in Nederland aangevoerd.
Bijvoorbeeld via:

• via vogelzaadmengsels dat velen strooien of ophangen om vogels bij te voeren;
• via voer voor kippen, duiven en parkieten
• zaaigoed dat door boeren wordt gebruikt;
• via landbouwmachines;
• via grondtransport;
• via tuinafval en compost;
• via wilde vogels.

Waarnemen

Van alle kanten wordt opgeroepen om de exoot te bestrijden en om te voorkomen dat hij zich op steeds meer plekken vestigt. Er zijn apps ontwikkeld waarmee de plant herkend kan worden en waarmee ter plekke een foto en melding van de ambrosia gemaakt kan worden. De iPhone app heet Ambrosia Melder. De Wageningen Universiteit (WUR) heeft een gratis Android app gemaakt, de Ambrosia Alert. Waarnemingen kunnen ook gemeld worden via De Natuurkalender of Waarneming.nl.

Alsemambrosia

Het kwaad zit vooral in Alsemambrosia, die van oorsprong uit Noord-Amerika komt. Het onkruid is lastig te bestrijden en hooikoorts-patiënten ondervinden er vooral vanaf half augustus tot in oktober hinder van. De pollen kunnen heftige allergische reacties doen ontstaan bij mensen die daar gevoelig voor zijn. De plant is het beste te verwijderen voordat hij gaat bloeien. Dat voorkomt ook het beste dat hij zich gaat verspreiden.

Elk jaar

Als elk jaar op het juiste moment de planten worden uitgerukt en in de container van het restvuil worden gegooid, dan kan de overlast in dat jaar beperkt blijven. Die campagne is al jaren aan de gang. De NVWA roept sinds 2011 particulieren en groenbeheerders op de planten weg te halen en te vernietigen.

Bestrijding

Ambrosia is éénjarig en daarom is het van belang dat zaadvorming wordt voorkomen. Als er toch al zaad gevormd is, dan moet de hele plant wordt vernietigd. Als er een klein stukje van de plant blijft staan komt hij binnen twee weken weer tot bloei. Wees voorzichtig met het uitrukken van de plant en voorkom contact met de huid. De plant scheidt stoffen af die een allergische reactie op de huid kunnen veroorzaken. De pollen veroorzaken een allergische reactie via inademing. Na bestrijding met herbicides is gebleken dat de plant resistentie heeft ontwikkeld tegen onkruidbestrijdingsmiddelen.


Om de plant te kunnen uitrukken is allereerst nodig dat je de plant herkent. Daar zijn onder meer smartphone applicaties voor ontwikkeld. De plant is goed te herkennen als hij bloeit, in augustus tot en met oktober. Als je de plant hebt gedetermineerd dan is de volgende procedure van belang:

• Draag dekkende kleding;
• doe handschoenen aan;
• draag, als de planten bloeien ook een mondkapje en beschermende bril;
• ruk de plant met wortel en al uit;
• gooi de planten in de grijze container, niet in de compostbak of groene container, zodat ze worden verbrand en het zaad niet meer kan ontkiemen;
• als er heel veel planten staan kan er gemaaid worden dat dan om de twee weken moet worden herhaald.

Voorkomen in Nederland

De waarnemingen van alsembrosia worden bijgehouden op waarnemingen.nl. De exoot groeit op zonnige, open plaatsen op vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke grond. Ambrosia houdt ook van plekjes die zijn omgewoeld, zoals bermen, akkers, fabrieksterreinen, bouwterreinen, braak liggende akkers, bij havens en in tuinen. Zandambrosia tref je ook in de duinen. Driedelige ambrosia houdt ook van omgewerkte grond en staat aan rivieroevers.

App Ambrosia Melder

World of Warmth ontwikkelde de Ambrosia Melder, een iPhone app. Via de app kun je de plant determineren en een melding maken van de aanwezigheid. Met veel meldingen ontstaat een zo volledig mogelijk beeld van het verspreidingsgebied. Een melding komt weer onder de aandacht van terreinbeheerders en gemeenten die actie op de verwijdering van de planten kunnen zetten.

App Ambrosia Alert

Ambrosia Alert is een Android app van Stichting Dienst Landbouwkundig Onderzoek, waarmee planten te determineren zijn. Via de app kan er ook eem melding worden gemaakt van de aanwezigheid van ambrosiaplanten.

App Pollen Nieuws

Pollennieuws is een applicatie voor de iPhone en iPod Touch die informatie over de pollentoestand in Nederland geeft. De actuele informatie is vooral van belang voor mensen die gevoelig zijn voor pollen en hooikoorts ontwikkelen. Ze kunnen een hooikoortsdagboek bijhouden en pollenplanten die hooikoortsklachten veroorzaken leren herkennen en mijden.

Lees verder

• Hooikoorts – Pollenbom en Pollenradar