Lekkere bramen voor iedereen

Bramen, wie kent ze niet? Bramen zijn de blauwzwarte vruchten, die in de late zomermaanden in stekelige struiken bij bosranden of langs velden te vinden zijn. Maar je kunt ze ook wat dichter naar je toe halen. Bramenstruiken zijn ook leuk om in je eigen tuin te zetten. Bramen zijn lekker om los te eten, maar je kunt bramen ook in allerlei heerlijke producten aantreffen..

Al vroeg bekend

Vruchten maakten in prehistorische tijd al deel uit van het voedselpakket van de jager-verzamelaar. Bramen hoorden daar zeker bij. Omdat bramenstruiken vaak bij bosranden te vinden waren, was de vrucht in de late zomermaanden een welkome aanvulling op het dieet. Heerlijk zoet, en vol van vitaminen. Ook nu nog worden bramenstruiken bij bosranden aangetroffen en worden bramen dankbaar door passanten geplukt en gegeten.

Bosranden

Bramen groeien langs bosranden. De lange, flexibele twijgen groeien door elkaar. Denk bij bramenstruik dus niet aan een losstaand struikje, met keurig gerangschikte takken. In bramenstruiken groeit alles door elkaar, waardoor een struweel ontstaat.

Stekels

Misschien het enige nadeel: de originele bramenstruik zit vol met stekels. Wie onvoorzichtig zijn hand tussen de twijgen steekt om de laatste, half verborgen braam te pakken te krijgen, loopt het risico een geschramd velletje op te lopen. Wie het daarentegen voorzichtig aanpakt, zal het aantal krasjes wel weten te beperken. De vruchten groeien op de tweejare twijgen. Door de stekels blijven grazende dieren graag uit de buurt. Eventuele bomen, zoals de eik, die temidden van het bramenstruweel wortel schieten, krijgen zo een natuurlijke bescherming tegen die grazers, en kunnen uitgroeien tot grotere bomen.

Let op je gezondheid

Bramen groeien langs bosranden, en sommige van deze bosranden zijn vlak bij autowegen te vinden. Houdt er rekening mee, dat giftige stoffen in uitlaatgassen in deze struiken terecht kunnen komen. Het is beter langs autowegen de bramen maar de laten staan. Pluk je ze elders? Het is altijd verstandig het geplukte fruit voor consumptie eerst even te wassen.

Mag dat wel?

Veel mensen gaan gewapend met bakjes en emmertjes op pad om bramen te plukken. Het is een begrijpelijk idee, maar het mag niet. Bramen, of andere vruchten en planten, uit de vrije natuur meenemen valt officieel onder stroperij, waar jaarlijks ook flinke boetes voor worden uitgedeeld. Begrijpelijk, de planten en vruchten dienen als voedsel voor de in het wild levende dieren. Het plukken van een klein bakje wordt overigens in de meeste gevallen wel gedoogd.

Speciaal voor de tuin

Gelukkig kun je bramen ook heel goed in je eigen tuin zetten. Door allerlei variëteiten van de braam met elkaar te kruisen, is men erin geslaagd een bramenstruik te ontwikkelen, waar géén stekels meer aan zitten. Met name deze variant is erg goed geschikt om in de eigen fruittuin te plaatsen, zodat ook kinderen veilig de bramen kunnen plukken. Het is overigens wel een goed idee diezelfde kinderen te waarschuwen als ze wilde bramen plukken tijdens een wandelingetje bij het bos: ze verwachten dan geen stekels meer...

Plaatsing in de tuin

Er zijn verschillende rassen van de braam bij het tuincentrum te koop. Veel mensen, zeker als ze jongere kinderen hebben, kiezen voor een van de doornloze varianten. Je kunt de bramenstruiken prima langs rekjes, bijvoorbeeld tegen een muur, laten groeien, liefst op bemeste, stikstofrijke grond. Zet de struiken bij voorkeur op een zonnige plek; in de schaduw geeft de struik weinig vrucht. De lange twijgen buigen op het eind van het seizoen naar de grond. De uiteinden raken de grond en vormen nieuwe wortels. Op deze manier vermeerdert de braam zich, als je dat niet wil zul je op tijd het snoeimes moeten hanteren.

Lekkere bramen

Je weet dat een braam rijp is, als deze een diepblauwe, bijna zwarte kleur heeft gekregen. De smaak is dan heerlijk zoet. Je kunt bramen dan los eten, maar je kunt ze ook in allerlei gerechten toepassen, zoals vruchtencocktails, bramentaart of bramenijs. Je kunt bramen ook prima gebruiken om heerlijke bramenjam van te maken.

Bramenwijn

Een andere toepassing van bramen is: er wijn van maken. Officieel heet een dergelijk product geen bramenwijn, maar vruchtenwijn. Wijn maken van bramen is niet zo eenvoudig. Het suikergehalte van de vruchten is bepalend voor het uiteindelijke alcoholpercentage. Tijdens de productie moet dit dus goed gecontroleerd worden, en door toevoegingen wordt het teveel (of te weinig) aan alcohol in het eindproduct gecompenseerd worden.

Bramenjam

Het maken van jam is eigenlijk erg eenvoudig. Je maakt een flinke hoeveelheid vruchten goed schoon. Vervolgens pers of stamp je de vruchten fijn. Je brengt alles aan de kook, totdat een gelijkmatig mengsel ontstaat, waar je suiker aan toevoegt, vaak met een conserveermiddel. Je giet het mengsel in glazen potjes, die je van tevoren natuurlijk goed hebt schoongemaakt. Vul de potjes tot de rand, en draai het deksel er stevig op. Klaar. Na afkoelen kun je van je zelfgemaakte jam genieten!

Bramenthee

De bramenstruik levert ook de grondstof voor een heerlijke bramenthee. Hiervoor worden niet de vruchten gebruikt, zoals je misschien zou verwachten, maar de bladeren. Na het plukken laat je de bladeren drogen, liefst op een luchtige en droge plek. Van deze gedroogde bladeren kun je vervolgens thee trekken.

Lees verder

• Tuinen: Een tuin met mogelijkheden (special)