Plafondventilator

Een plafondventilator kan u voorzien van een fris verkoelend briesje op hete zomerdagen. Als in de ruimte een airco aanwezig is dan heeft een plafondventilator als extra voordeel dat de koele lucht beter wordt verdeeld in de gehele ruimte. Dit zelfde nuttige effect kan in de winter benut worden om de opgestegen warme lucht beter te verdelen. Daarnaast kan een design plafondventilor ook nog een decoratieve functie hebben en verlichting bevatten.

De werking van een plafondventilator

Een plafondventilator wordt, hoe kan het ook anders, opgehangen aan het plafond. Naast een bevestigingsvoet en eventeel een stang om de afstand ten opzichte van het plafond te vergroten, bestaat een plafondventilator uit een electromoter met ventilatorbladen. Er zijn heel veel verschillende ontwerpen en designs beschikbaar. Vaak wordt er verlichting in aangebracht zodat een plafondlamp kan worden vervangen door een plafondventilator zonder hiermee de lichtbron kwijt te raken. De bediening van een plafondventilator gaat traditioneel met trektouwtjes of met een afstandsbediening bij de luxe moderne uitvoeringen. Bij sommige modellen kan de draaisnelheid traploos worden geregeld, anderen hebben een schakelaar voor een aantal verschillende standen.
Ze kunnen bijna allemaal twee kanten op draaien. Dit is van belang omdat het invloed heeft op het effect van de ventilator: zorgen voor verkoeling in de zomer of een betere warmteverdeling in de winter.

Gebruik in de zomer

Als de lucht naar beneden wordt geblazen dan heeft dat een verkoelende werking, met name als u er in de buurt zit of onder ligt te slapen. Door de luchtverplaatsing van de ventilator zal zweet sneller verdampen, waardoor het lichaam de overtolige warmte beter kan afvoeren. Hiermee ligt de gevoelstemperatuur al snel enkele (tot 5) graden celcius onder de werkelijke temperatuur. Een hoge draaisnelheid geeft in dit geval de meeste verkoeling. Dit is dus de beste stand voor de warme zomerdagen.

Gebruik in de winter

In de winter is het efficienter om juist koude lucht aan te zuigen (richting het plafond blazen), waardoor de warmere lucht bovenin weer naar beneden zal wordt gedrukt. Deze stroomt namelijk via het plafond naar de zijkanten van de ruimte en zal daar op de muur botsen en vervolgens richting de grond stromen. Dit zorgt voor een betere en egalere temperatuursverdeling in de ruimte. De ventilator moet in dit geval niet te hard draaien, omdat een te snelle luchtverplaatsing juist een verkoelend effect op de huid heeft en het gevoel van tocht veroorzaakt. Met name in ruimtes met een plafond van rond de 4 meter of hoger heeft een plafondventilator een gunstig effect op de warmteverdeling.

Keuze en kopen van een plafondventilator

Plafondventilatoren zijn te koop vanaf ongeveer honderd euro. Afhankelijk van de uitvoering loopt de prijs al snel op. Denk bijvoorbeeld aan zaken als een eventuele afstandbediening, variabele snelheid, trendy design, maar zeker ook de eventuele verlichting, kan de prijs flink verhogen. Dit kan gaan van een gewone enkele fitting tot aan een moderne LED lamp of dimbare halogeen verlichting toe.
Belangrijk bij de aanschaf van een plafondventilator is natuurlijk een goede werking en kwaliteit. Er zijn bijvoorbeeld design ventilatoren met hele fancy bladen, die, helaas, vanuit het oogpunt van functionaliteit minder effectief zijn. Dit kan resulteren in een minder effectieve luchtverplaatsing met meer lawaai en een onnodig hoog energiegebruik.

Plafondventilatoren met 4 bladen, tot een lengte van rond de 1 meter zijn normaal gesproken een goede keus. Indien de ruimte groter is kunt u eventueel een iets grotere kiezen, maar in de meeste woonruimtes is dat niet nodig.
Voor grote ruimten, bijvoorbeeld fabriekshalen zijn extra grote plafondventilatoren verkrijgbaar. Bijvoorbeeld de Powerfoil-plafondventilator van Green Breeze, die verkrijgbaar zijn tot een diameter van 7,3 meter! [1].

Kies bij voorkeur voor een goede kwaliteit plafondventilator. Als een ventilator niet goed in balans is, kan deze, zeker bij de wat hogere snelheden al snel irritant gaan trillen. Er kan veel verschil zitten in het lawaai wat een bepaalde ventilator veroorzaakt. Dit hangt niet alleen af van de electromotor en de draaisnelheid, maar ook van het ontwerp en materiaal van de bladen.

Montage en gebruik

Dit is afhankelijk van de gekochte plafondventilator, lees dus altijd zorgvuldig de bijgeleverde montage en gebruikshandleiding. Meestal wordt een plafondventilator bevestigd in een ophangpunt van een plafondlamp, daar is immers eenvoudig een goede verankering mogelijk en bovendien de noodzakelijk stroom aansluiting beschikbaar.

In de zomer is de verkoelende werking van de plafondventilator het meest effectief als deze relatief dicht boven de personen draait. In hoge ruimten kan het daarom aan te raden zijn om de ventilator een stuk beneden het plafond te monteren op een steunstang. Enige afstand van het plafond (rond 1 meter) is ook beter voor de luchtcirculatie als de plafondventilator gebruikt wordt om de lucht omhoog te blazen. In de meeste woon- en slaapkamers zal de plafondventilator vrij dicht onder het plafond gemonteerd moeten worden vanwege de relatief lage plafonds.
Let bij de montage op dat de plafondventilator stevig vast komt te zitten en dat de bladen waterpas (evenwijdig aan het plafond) staan.

Het heeft weinig tot geen zin om de plafondventilator te laten draaien als u niet in de ruimte aanwezig bent. Om energie te besparen kunt u hem dan het beste uitzetten. Indien u een plafondventilator gebruikt in combinatie met een airco dan is het vaak mogelijk om de meer lawaai makende ventilator van de airco unit een standje lager te zetten. De plafondventilator zal de verspreiding van de koele lucht door de kamer beter en met minder lawaai verzorgen.

Een stukje geschiedenis

De eerste plafondventilatoren verschenen rond 1860-1870 in de Verenigde Staten (zie [2]) in grotere winkels, restaurants en kantoorgebouwen. Deze werden echter niet aangedreven met een electromoter maar door waterkracht.
De electrische plafondventilator is uitgevonden door Philip Diehl in 1882. Hij maakte hiervoor gebruik van de electrische motor die hij had ontworpen voor de eerste Singer naaimachines. Al snel kwam hij op het idee om een lamp toe te voegen aan het onwerp.
Tegen de eerste wereld oorlog werden de ventilatoren uitgerust met 4 bladen, in plaats van de tot dan gebruikelijke 2. Hiermee werden ze stiller en efficienter. In de jaren daarna werden ze steeds populairder.
Pas in de jaren negentig werd de plafondventilator weer wat minder populair in de Verenigde Staten, omdat meer en meer de airconditioning ingevoerd werd.

Tot slot

Hier in Nederland heeft de plafondventilator nooit zo’n opgang gemaakt als in bijvoorbeeld Amerika. Mede oorzaak daarvan is natuurlijk het klimaat verschil. Met de steeds hetere zomers hier, lijkt daar toch verandering in te komen. Zowel airco’s als ventilatoren winnen de laatste jaren aan populariteit en verschijnen in steeds meer woningen. Een plafondventilator is een stuk energiezuiniger dan een airco en kan toch wat extra comfort en verkoeling bieden. Bovendien kunt u met de verschillende designs, van modern tot klassiek, altijd wel iets van uw smaak vinden.