Kroonluchters: veel nagemaakte modellen uit verleden

Een kroonluchter is een veelarmige lamp of kandelaar die met een ketting aan het plafond hangt en die naast lichtgever een decoratieve functie heeft. Sommige kroonluchters zijn zo zwaar dat ze een versterkt plafond of speciale bevestiging vereisen. Vooral is dat het geval met luchters waarin kristal is verwerkt. Kristal geeft een hogere glans en lichtbreking. Een beroemd voorbeeld van een zaal met kristallen kroonluchters is de Spiegelzaal in het Kasteel van Versailles. De grootste kroonluchter van de wereld is te vinden in Turkije in het Paleis van Dolmabahçe.

Geschiedenis van de kroonluchter

De geschiedenis van de kroonluchters begint in de zeventiende eeuw toen vooral in Italië kroonluchters werden vervaardigd. Daarna volgden andere landen. In België en Nederland werd uiteindelijk het model balkroonluchter populair.

Zeventiende eeuw

Vanaf de zeventiende eeuw werden in Italië glazen kroonluchters gemaakt. Vooral de Venetiaanse kroonluchters waren zeer befaamd. In Engeland werd aan het eind van de zeventiende eeuw loodkristal ontdekt dat bestaat uit glas waar lood aan is toegevoegd. Bij loodkristal breekt het licht op een zodanige wijze dat het uiteenvalt in alle kleuren van de regenboog. Een nadeel van dit kristal is dat het zeer kwetsbaar is. Indien er weinig lood is toegevoegd wordt dit halfkristal genoemd.

Achttiende en negentiende eeuw

In de achttiende en negentiende eeuw werden in Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk kroonluchters vervaardigd uit bergkristal dat werd gedolven in de Alpen. Maar de productie van kroonluchters in de achttiende eeuw was vooral geconcentreerd in Noord-Bohemen. Talrijke familiebedrijfjes in de dorpen hielden zich bezig met het slijpen van kristal.

Twintigste eeuw

Kroonluchters uit de twintigste eeuw zijn meestal van glas of halfkristal waarbij de pegels in een vorm zijn gegoten en machinaal zijn geslepen. De kwaliteit van het slijpen is daarbij zeer bepalend voor het eindresultaat.

Eenentwintigste eeuw

Tegenwoordig wordt het moderne Swarovski Strass kristal als de beste kristalsoort beschouwd. Het is zeer helder kristal met een unieke schittering en wordt vanaf 1960 toegepast. Soms wordt gekleurd glas of kristal gebruikt dat in modern interieur een exclusief resultaat oplevert. Maar tegenwoordig komen ook kroonluchters voor met plastic pegels.

Kroonluchters oorspronkelijk met kaarsen

Dat kroonluchters, zoals die nu te zien zijn in paleizen en kastelen, in die uitvoeringen al eeuwenlang bestaan is een misverstand. Immers, de gloeilamp is pas in 1879 door Edison uitgevonden. Antieke kroonluchters waren voorzien van kaarsen en zijn veelal omgebouwd voor elektriciteit.

Soorten kroonluchters

Er zijn momenteel verschillende soorten kroonluchters verkrijgbaar van nagemaakte modellen uit het verleden. De verschillen komen vooral tot uiting door de gebruikte materialen (zoals brons, chroom, glas, messing en zilver), glassoort, kleurgebruik of juist niet, toepassing van pegels en glaskralen, versieringen en vormen.

Bloemenkroonluchter

Het metalen frame van de bloemenkroonluchter bevat bladeren en bloemen waarbij de bloemen, met name rozen, soms van porselein zijn. De bloemenkroonluchter komt in verschillende kleuren voor zoals wit en groen voor het frame en geel, rood en roze voor de bloemen. Door zijn aparte uitstraling is de bloemenkroonluchter eigenlijk een nogal afwijkende luchter. Uitgevoerd in frisse kleuren is de luchter populair voor kinderkamers.

Franse kroonluchter

Een Franse kroonluchter kenmerkt zich oorspronkelijk door messing of bronzen armen waar de pegels aan hangen. Het middendeel bestaat uit een of meer siervazen met sierarmen waar de pegels aan hangen. Aan de kaarsenvetvangers hangen ook pegels. Deze kroonluchter is vooral geschikt voor een klassiek interieur met uitzondering van de modellen die op Art Deco zijn gebaseerd en een strakkere vorm. Die luchters hebben soms ook armen van zilver of chroom waardoor ze ook passen bij modernere interieurstijlen.

Italiaanse kroonluchter

De Italiaanse kroonluchter is een zeer sierlijke luchter met verguld frame en vaak voorzien van gekleurde pegels. De luchter heeft evenals de zakkroonluchter kralenkettingen. Deze luchter past prima in een klassiek interieur maar door de vele kleuren ook bij modern.

Maria Theresia kroonluchter

In 1746 ontving keizerin Maria Theresia, keizerin van Oostenrijk, een kroonluchter in de vorm van een lier die in Bohemen was vervaardigd. Ze was daar zo weg van dat die luchter haar naam kreeg. Dit type kroonluchter kenmerkt zich door stalen armen die met goudkleur zijn afgewerkt. Elke arm is daarbij bedekt met glazen stroken die vastgezet zijn met glazen rozetten. Aan de armen hangen pegels. De Maria Theresia kroonluchter toont zeer helder door het vele glas dat er in is verwerkt en komt mooi uit in een licht interieur.

Venetiaanse kroonluchter

De Venetiaanse kroonluchter kenmerkt zich door sierlijke vormen en heeft dikwijls kaarsenarmen van glas. Vaak zijn er extra sierarmen van glas in diverse kleuren geblazen. Ook kenmerkend zijn de vele pegels onder meer aan de kaarsenvetvangers en soms ook aan de top van de lamp.

Balkroonluchter

De balkroonluchter is gemaakt van messing of brons. Hij kenmerkt zich door een grote bol in het midden die ook de functie heeft van zorgen voor evenwicht. Om de bol heen bevinden zich grote S-vormige armen. Hij heeft een sobere vorm en komt vaak voor in kerken en oude gebouwen. Modellen in zilver en chroom komen meer voor in woonhuizen. De balkroonluchter is populair in België en Nederland en wordt ook Vlaamse kroonluchter of Dutch Chandelier genoemd.

Zakkroonluchter

De zakkroonluchter is de bekendst onder de kroonluchters. Deze luchters hebben een ring die zowel een de bovenzijde als aan de onderkant is voorzien van kralenkettingen. Boven lopen de kettingen vanaf de top tot de ring. Aan de onderzijde van de ring hangt een zak bestaande uit kralenkettingen met soms ook kristallen pegels. Door de klassieke en luxe uitstraling is de zakkroonluchter zeer populair als luchter in grote chique ruimten of een grote hal. De luchter is ontstaan in het midden van de achttiende eeuw.