De weg van het vuile water

Pas toen men de rol van de bacteriën als ziekteverwekkers begon te begrijpen, ging men ertoe over het vuile water systematisch af te voeren en onschadelijk te maken. Een der voornaamste oorzaken van het verdwijnen van de grote epidemieën. Iedere veronachtzaming echter van het normale systeem van vuilwaterafvoer, roept onmiddellijk gevaren op. Daarom is deze materie aan ook aan strenge voorschriften gebonden.

Stankafsluiters

In de afvoerpijp van een closetpot staat steeds tot een bepaald peil water. Deze hoeveelheid water sluit de S-vormig gebogen afvoerpijp af en voorkomt het naar boven stijgen van de kwalijk riekende gassen uit de rioolbuis. Droogt deze afsluitende waterhoeveelheid op, bv. doordat het toilet langdurig buiten gebruik is, dan merkt u de aanwezigheid van deze gassen direct. Ook de andere afvoerbuizen in het huis zoals wasbakken, baden, spoelbakken enz., hebben soortgelijke afsluitinrichtingen, meestal zwanehals of sifon genoemd. Bij deze is echter het afsluitende water, door hun lagere positie, niet zichtbaar. Er zijn verschillende soorten afsluitingen, zoals u op de schetsen kunt zien, maar ze werken alle volgens hetzelfde principe. Zo’n afsluitinrichting is voor afvoeren voorgeschreven. Alleen regenpijpen vormen meestal een uitzondering.

Afvoerleidingen

Alle afvoerleidingen dienen zo recht mogelijk te lopen en de verbindingen moeten op vakkundige wijze aangebracht zijn. Lekkende verbindingen of aansluitingen kunnen een heel gebouw vochtig maken. Van wasbak of bad uit, voert een verbindingsleiding van lood of kunststof naar de grote afvoerbuis die van steen of gietijzer is.

Reiniging

Sommige steden leiden het rioolwater naar ontginningsgebieden af voor bodembemesting en bevloeiing. Andere gemeenten hebben grote en kostbare zuiveringsinstallaties; weer andere, die daartoe in de gelegenheid zijn, voeren het rioolwater naar een dichtbij gelegen rivier of naar de zee af, bv. Den Haag met haar lange persleiding van 3 km in zee. In de zuiveringsinstallaties bezinkt het rioolwater in diepe bekkens, waar het een zuiveringsproces ondergaat. Na enkele maanden is het bezinksel zodanig gezuiverd dat het als meststof dienst kan doen.

Storingen aan afvoerinstallatie

Oppassen voor rioolgas. Voordat we over de storingen zelf praten, moeten we op het steeds bestaande gevaar van rioolgas wijzen dat in elke put of schacht voor kan komen. Hierdoor zijn al veel ongelukken gebeurd. Om er enigszins tegen gewapend te zijn, dient u voor het afdalen in zo’n put of schacht de deksel ervan er minstens een half uur van tevoren af te nemen. Maar zelfs die maatregel helpt niet altijd, daar rioolgas zwaarder is dan lucht en onderin kan blijven hangen. Dus nooit afdalen zonder dat een tweede man een oogje in het zeil (in dit geval dan in de put) houdt. Ook is het zeker geen overbodige maatregel, u d.m.v. een touw met uw helper te verbinden.

Terugloop door tegendruk

Een der onaangenaamste storingen die in het afvoersysteem kunnen optreden, is het teruglopen van het vuile water door grote tegendruk in het straatriool, bijv. na hevige regen. Ieder, zelfs het geringste lek in de aansluitingen gaat dan als een soort fontein werken met alle nare en vaak kostbare gevolgen van dien. En dan spreken we nog niet eens van de putjes (zgn. schrobkolken) die zich vaak in grotere gebouwen en in kelders en souterrains bevinden.
Weliswaar zijn deze vrijwel altijd van terugslagkleppen voorzien, maar het gebeurt maar al te vaak dat er zich tussen deze kleppen en hun zetel, allerlei verontreinigingen bevinden die de goede werking belemmeren.
De enige, werkelijk afdoende beveiliging voor een put die onder het normale niveau ligt, is een vuilvvaterpomp met elektrische vlotter schakelaar. Zodra daarbij het niveau maar even boven de veilige stand komt, gaat de krachtige pomp werken, waardoor tevens het binnendringen van buitenaf uitgesloten is.

Bescherming tegen bevriezen van de stankafsluiter

Ook het afsluitwater dat in de closetpot, zwanehals of sifon staat, kan bevriezen. Wanneer een woning in de winter korte tijd onbewoond en daardoor ook onverwarmd is, kunt u in dit water wat zout of antivries doen om dit te voorkomen.
Bij langere afwezigheid is het beter het afsluitwater weg te laten lopen, door het opendraaien van de reinigingsplug. In de closetpot kunt u het wegzuigen met een fietspomp of uitscheppen.
Om geen rioolgassen in huis te krijgen dienen de afvoeren in was- en spoelbak afgesloten te worden met de daarvoor bedoelde doppen en kan de closetafvoer met een prop krantenpapier dichtgestopt worden. Natuurlijk niet vergeten die er bij terugkomst uit te halen!

Ook door niet afgesloten moffen kunnen rioolgassen en ook vocht dringen. U kunt ze meestal zelf wel afdichten. Daartoe de oude afdichting met een schroevendraaier eruit halen. De vrijkomende gleuf wordt met vernis bestreken en daarna opnieuw met de daarvoor in de (ijzer)handel verkrijgbare kit gevuld. Met een plamuurmes of een houtje strijkt u de vulling glad.

Vastgeroeste pluggen

In de regel doen afvoerleidingen jarenlang dienst voordat zich een verstopping voordoet en er aanleiding is de reinigingsplug van een zwanehals open te draaien. Is het eenmaal zover, dan zijn ze vaak vastgroest of ‘aangebakken’. Het beste is dan ze met olie of petroleum te bestrijken. Om dit in de toekomst te voorkómen, kunt u ze voor het weer vastdraaien met wat olie of grafiet insmeren.

Boomwortels

In de grond liggende stenen rioolbuizen, kunnen, hoe gek het ook mag klinken, door boomwortels bedreigd worden, vooral wanneer ze lekke verbindingen hebben. De wortels komen als het ware op zo’n voortdurende vochtbron af, dringen zich erin en kunnen zelfs de gehele buis verstoppen.

De meest voorkomende storing: verstopping

Verstoppingen voorkomen

Verstoppingen voorkomen is stellig beter dan ze te verhelpen. Daarom moet u er voor zorgen, dat alle voorwerpen, ook de kleinste als knopen en naalden, keukenafval, zand, as, haren, stofresten, vet, bladeren en dergelijke niet in de afvoer komen, maar in de vuilnisbak. Er mogen geen harde proppen papier door het toilet gespoeld worden. Bij het wegspoelen van schrob- of afwaswater dient u erop te letten dat er niet tevens een borstel of dweil in de afvoer raakt. Was- en spoelbakken (aanrechtbakken) moeten een zeef of ten minste een kruis hebben om allerlei kleine dingen tegen te houden. Putjes moeten een vetvanger hebben die regelmatig geleegd wordt.
Vetten, oliën, brandstoffen en zuren zijn gevaarlijk voor alle afvoerleidingen. Niettemin komen ondanks alle voorzorgen verstoppingen voor. met als gevolg dat de leek zich dan met de afvoerleiding moet gaan bemoeien. Meestal is dit euvel het gevolg van haren en vezels in de zwanehals of sifon waardoor het normale weglopen van het water verhinderd wordt. Dit is nog de eenvoudigste vorm van verstopping, die door het losdraaien van de reinigingsplug gauw te verhelpen is.

De ontstoppingsspiraal

Zit de verstopping verder, dus in de leiding en helpt ook het ‘pompen’ met de halfronde rubberbol niet, dan blijft er niets ander over dan met de (meestal wel afdoende) spiraal te gaan werken. In iedere ijzerhandel kunt u een paar meter van dit nuttige hulpmiddel kopen. Deze spiraal kronkelt zich als een slang door alle bochten van de leiding en stoot door elke vetprop of wat het ook mag zijn, heen. Goed heen en weer halen is meestal voldoende om de verstoppingsprop geheel weg te werken.

Chemische middelen

Ook chemische middelen die tegenwoordig in allerlei soorten en merken verkrijgbaar zijn, werken vaak heel gunstig. Zit de prop echter ver van het begin van de afvoer, dan duurt het vaak lang voordat de oplossende werking begint. Gebruikt u etsende middelen, dan is daarmee wel enige voorzichtigheid geboden, ook voor de naaste omgeving van wasbak of closet (vloerbedekking, aanrecht, enz.).
Overigens dient de gebruiksaanwijzing nauwkeurig te worden gevolgd, wilt u een goed en zo snel mogelijk resultaat bereiken. Vrijwel al deze middelen schrijven het bijgieten van kokend water voor. Ook daarmee moet u voorzichtig zijn. Niet alleen om de veelal sterke schuimwerking, doch ook met het oog op eventuele spatten.

Verstopte rioolbuis

Zo’n verstopping blijkt meestal doordat weggegoten afvalwater op lager gelegen punten naar boven komt. Meestal moet hier de vakman ingrijpen, want het komt maar zelden voor dat men zulke, vaak ver weg zittende, verstoppingen kan bereiken. De bovenste schets geeft een duidelijk beeld van een complete afvoerinstallatie met standleiding en ont- en beluchting boven het dak uit. Wanneer het spoelwater uit de wasbak in het closet naar boven komt, de oorzaak van de verstopping onder de uitmonding van de closetpot moet liggen.
Is de afvoer van het schrobkolkje echter wel vrij, dan volgt daaruit dat de verstopping in de bocht te zoeken is. Verhelpen kunt u dit euvel dan mogelijk met de spiraal, voor zover u ten minste van het closet uit erbij kunt komen. Vaak ook helpt het, een waterslang in het closet te steken. De verstoppingsprop wordt dan door een krachtige waterstraal weggespoten. Desnoods kan de slang nog wat lager, in de leiding gevoerd worden.
Blijft alles zonder succes, dan moet de afsluitdeksel in de kelder geopend worden. U moet erop bedacht zijn dat hieruit vuil water te voorschijn kan komen, zodat u dit kunt opvangen.
Voorzichtig bij losschroeven. Laat het u niet vergaan. Dit gebeurt namelijk maar al te vaak. Dus: voorzichtig bij het losschroeven van reinigingspluggen en afvoerkoppelingen. Vooral niet te krachtig vastpakken en ook niet met te grof gereedschap, daar hierdoor gemakkelijk een breuk kan ontstaan.