Buitenpleisterwerk op metselwerk

Bij het pleisteren van een buitengevel komt veel kijken. Niet alleen de verschillende type mortels spelen een rol, maar ook de detaillering van de woning. Soms moeten er aanpassingen aan de woning worden gedaan, om tot een goed en mooi eindresultaat te komen. Waar kunt u op letten als u een gevel wilt gaan pleisteren? In dit artikel wordt de algemene werkwijze behandeld voor het pleisteren van een buitengevel bestaande uit metselwerk.

Ondergrond beoordelen

Voordat u een pleistersysteem kan kiezen, moet eerst de ondergrond worden beoordeeld. De ondergrond dient namelijk draagkrachtig genoeg te zijn, om hier een pleistersysteem op te kunnen aanbrengen.

Wat kan bijvoorbeeld worden gezien als een niet-draagkrachtige ondergrond?

Er zijn vele verschillende soorten ondergronden, maar hieronder worden de vier meest voorkomende niet-draagkrachtige ondergronden toegelicht*:

• Metselwerk met verf(resten), stofvorming en/of vervuiling.
• Metselwerk met constructieve scheurvorming.
• Metselwerk waarin onvertand aangeheeld metselwerk is opgenomen.
• Metselwerk met (optrekkend) vocht.

Over deze ondergronden kan niet zomaar een pleistersysteem worden aangebracht. In deze gevallen zullen er eerst maatregelen getroffen moeten worden, om de gevel draagkrachtig te maken.

Hoe kan ik zorgen voor een draagkrachtige ondergrond?

• Wanneer metselwerk voorzien is van een verfafwerking of verfresten heeft, zal de verf verwijderd moeten worden tot op de metselbakstenen ondergrond. Verf gaat namelijk een reactie aan met de cementgebonden pleister, waardoor de pleister in een later stadium los kan komen van de ondergrond.
• Metselwerk met vervuiling en/of stofvorming zal gereinigd moeten worden, waardoor een schone, draagkrachtige, stabiele, stofvrije en zuigende ondergrond wordt verkregen.
• Metselwerk met constructieve scheuren zal hersteld moeten worden. Dit betekent vaak dat het metselwerk ter plaatse van de scheurvorming wordt verwijderd en opnieuw vertand wordt gemetseld. Bij nieuw metselwerk dient minimaal 6 weken droogtijd in acht te worden genomen, voordat een pleister kan worden aangebracht. In de praktijk wordt er niet vaak constructief hersteld, maar gebruikt men wapeningsgaas ter plaatse van de scheurvorming. Dit wordt gedaan om het risico op scheurvorming in de pleisterlaag zoveel mogelijk te beperken. Soms is de constructieve scheur zo groot, dat het een beter idee is om ter plaatse van de scheur een extra dilatatie in het geveloppervlak aan te brengen.
• Onvertand metselwerk dient ook hersteld te worden. Het metselwerk moet namelijk vertand zijn aangeheeld in het geveloppervlak. Dit wordt gedaan om zoveel mogelijk spanning in de ondergrond te voorkomen. Hierbij geld ook dat het nieuwe metselwerk minimaal 6 weken dient te drogen, voordat een pleister kan worden aangebracht. In de praktijk zal men de constructie niet snel gaan herstellen en gebruikt men ter plaatse van de onvertande aanhelingen een wapeningsweefsel.
• Metselwerk dient volledig droog te zijn op het moment dat het gepleisterd word. Het is dus noodzaak om de oorzaak van het vochtprobleem vast te stellen en deze ruim voor aanvang van de stukadoorswerkzaamheden op te lossen. U kunt bijvoorbeeld bij optrekkend vocht denken aan het impregneren van (een deel van) de gevel. Pas wanneer het vochtprobleem is opgelost, kan de gevel worden voorzien van een pleistersysteem

Naar welke detailleringen van het gebouw moet er worden gekeken?**

In de voorbereiding voor het aan te brengen pleisterwerk, is het niet alleen belangrijk om ervoor te zorgen dat het metselwerk draagkrachtig is. Er zijn een aantal dingen waaraan een woning dient te voldoen om goed werk te kunnen leveren.
U kunt bijvoorbeeld aan de volgende zaken denken:

• Het dakoverstek en de vensterbanken dienen minimaal 30 mm, ten opzichte van het toe te passen pleistersysteem, te bedragen.
• Horizontale delen kunnen niet gepleisterd worden. Deze dienen vaak afgedekt te worden met bijvoorbeeld natuursteen. Ook hier is een minimaal overstek van 30 mm vereist.
• Hemelwaterafvoeren worden vaak tijdelijk verwijderd om het pleisterwerk goed uit te kunnen voeren. Ondanks dit gegeven, dient het hemelwater wel opgevangen te worden. De aan te brengen pleisterlaag mag namelijk (tijdens de uitvoering en de droging) niet worden belast met hemelwater. Vaak worden hiervoor plastic regengoten voor gebruikt, die met slangklem om de gootuitloop worden geplaatst. Deze zijn bijvoorbeeld verkrijgbaar bij leverancier Wildkamp.
• Dilataties dienen in het pleisterwerk te worden overgenomen. Dit kan bijvoorbeeld met speciale wapeningsprofielen of stucstopprofielen.

Zo zijn er nog tal van zaken waar op gelet moet worden. Deze staan uitgebreider beschreven in de NPR 3924 (richtlijn stukadoorswerk buitenpleistersystemen).

Welke pleistersysteem pas ik toe op welke ondergrond?

Zodra de gevel draagkrachtig genoeg is en er aandacht is geschonken aan de details van de woning, is het tijd om een pleistersysteem te kiezen. Men begint dan eerst te onderzoeken of een eventuele voorbehandeling nodig is. Een voorbehandeling wordt toegepast om hechting te creëren tussen de aan te brengen pleister en het metselwerk.

Voorbehandeling

• Nieuw, bestaand en oud metselwerk hebben doorgaans geen voorbehandeling nodig (mits hier een goede zuiging aanwezig is).
• Kalkzandsteen dient 24 uur voor aanvang van de stukadoorswerkzaamheden nat gemaakt te worden. Direct voor aanvang van de stukadoorswerkzaamheden nogmaals licht bevochtigen, maar niet verzadigen.
• Cellenbeton dient voor aanvang van de stukadoorswerkzaamheden licht bevochtigd te worden, maar niet verzadigen.
• Gemengd metselwerk heeft een voorbehandeling nodig om een gelijkmatig zuigend oppervlak te verkrijgen. Knauf heeft hiervoor het produkt VP 340. Dat is een cementgebonden pleister, welke in een laag van 5 mm kan worden opgezet. Aansluitend kan de aangebrachte laag ruw worden gehaald met een getand spackmes. De pleister volledig laten drogen, voordat de volgende bewerking plaats kan vinden

Na de voorbehandeling kan er worden gekozen voor een basislaag en afwerklaag. Een van de meest universele pleisters van Knauf is LFP 235. Dit is een spanningsarme pleister, die bijna op elke ondergrond kan worden toepast. Dit product is daarom uitermate geschikt voor relatief zachte steensoorten zoals kalkzandsteen, cellenbeton en dergelijke. Wanneer een pleister namelijk harder is dan de ondergrond, zal dit resulteren in onthechting van de pleister en een verhoogd risico op scheurvorming.

De basislaag

De basislaag dient opgebracht te worden in een laagdikte van 12 mm (in kuststreken 15 mm). Ter plaatse van te verwachte scheurvorming (zoals hoeken bij gevelopeningen, kozijnen, deuren en dergelijke), is het raadzaam wapeningsweefsel in de basislaag te verwerken. Knauf heeft hiervoor Autex Super. Wanneer de basislaag begint te verharden, kan deze worden geschaafd met het rabbot. Hierdoor wordt de sinterhuid van de basislaag afgeschuurd, waardoor er hechting wordt gecreëerd voor de afwerklaag. Wanneer de basislaag volledig droog is, kan de afwerklaag worden aangebracht.

De afwerklaag

Er zijn veel mogelijkheden als het gaat om de afwerklaag. Er zijn bijvoorbeeld pleisters op kleur, sierpleisters en krabpleisters. Dit artikel beperkt zich tot een standaard grijze cementgebonden afwerkpleister. Zoals eerder genoemd kan de afwerkpleister ook met LFP 235 van Knauf worden opgezet. Dit gebeurd in een afwerklaag van 3 tot 5 mm (en in kuststreken 5 mm) en dient bij aanharding van het materiaal te worden geschuurd met een houten of kunststof schuurbord.

Extra aandacht voor het maaiveld

Het maaivelddetail heeft bij het buitenpleisterwerk extra aandacht nodig, omdat de pleister hier veelal word belast met grondwater en opspattend regenwater. Niet elke mortel is hiervoor geschikt. Daarnaast moeten er extra maatregelen worden getroffen om de pleister te beschermen. Knauf heeft een harde zandcementpleister in het programma, genaamd UP 310. Deze pleister is speciaal ontwikkeld voor de plint en het maaiveld. Dit is echter zo’n harde pleister, dat hiervoor ook een metselwerk van harde kwaliteit nodig is. Wanneer dit niet het geval is, zal men moeten uitwijken naar een natuurstenen plint. Ook komt het voor dat men er dan voor kiest, om het metselwerk van de plint kaal te laten.

Als we ervan uitgaan dat de plint is uitgevoerd met hard metselwerk, kan deze gewoon gepleisterd worden. De grond dient vrij gemaakt te worden tot op de funderingsvoet. De breedte van deze uitgraving zal ongeveer een meter zijn. De pleister kan dan precies hetzelfde worden verwerkt zoals de beschreven verwerkingsmethode van LFP 235. Wanneer de afwerklaag volledig droog is, dient deze nog extra beschermd te worden met een waterdichte afwerking. Knauf heeft hiervoor de SD 180, maar een bitumenafwerking zou ook volstaan. Belangrijk is dat de pleister onder de grond tot 5 centimeter boven de grond wordt voorzien van deze waterdichte afwerking. Als laatste bescherming, dient er een noppenfolie te worden aangebracht over de gedroogde SD 180 of bitumenafwerking. Wanneer deze is geplaatst, kan de grond weer worden dicht gegooid.

*De genoemde ondergronden zijn absoluut niet de enige niet-draagkrachtige ondergronden. Het is dan ook altijd raadzaam om de gevel vooraf te laten controleren door een specialist om onvoorziene zaken niet over het hoofd te zien.
** Meer detailtechnische zaken kunt u in de NPR 3924 nalezen. Dit is de praktijkrichtlijn voor het uitvoeren van buitenpleisterwerk.