Stokroos, mooi maar ook geneeskrachtig?

De stokroos stamt oorspronkelijk uit China en groeit nu verwilderd op vele plaatsen in de wereld. Ook in vele Zuid-Franse dorpjes heeft hij zijn plekje gevonden in de nauwe straatjes tussen huis en asfalt. De stokroos kan ongeveer 2,5 m hoog worden; de kleur van de bloemen is donkerpaars tot karmijnrood maar ook wit en geel. De bloemen zelf hebben bijna geen geur. De plant heeft zijn naam te danken aan het feit dat het lijkt alsof de rozen aan een stok groeien. De stokrozen zijn zeer geschikt voor aanplanting langs hekken en als bijzondere versiering van het tuinhek.

Geneeskracht?

In de geneeskunde wordt hij niet echt meer gebruikt, al heeft hij de verzachtende en ontkrampende werking van zijn verwanten het kaasjeskruid en de Heemst. Uit een recenter onderzoek blijkt zelfs dat de slijmstoffen uit de Stokroos mogelijk zelfs actiever zijn die uit het Kaasjeskruid. Bovendien werkt dit kruid ontstekingen tegen, is pijnverzachtend en laxerend. Bij lichte onstekingen en onreine huid is het aan te bevelen een bad te nemen met een geconcentreerd aftreksel van stokroosbloemen. En waarom geen bloemen romantisch laten drijven in het badwater!

Wie aan hooikoorts lijdt, zou een aftreksel met alcohol uit bloemblaadjes kunnen bereiden en wel in de verhouding 1 tot 4 en daarvan dagelijks 4 tot 6 eetlepels innemen. Ik zou dan wel een kruidenmengsel maken en daar voor de helft weegbree aan toevoegen. Ook toortsbloemen kunnen een goede aanvulling zijn.

Kneipp en Bock

De beroemde pastoor en natuurgenezer Kneipp adviseert een aftreksel van gedroogde stokroos, ook gemengd met koningskaars, tegen slijm in de luchtwegen en als gorgeldrank. Bij obstipatie beveelt hij een thee getrokken uit stokroosblaadjes aan. In het kruidenboek van Hieronymus Bock van 1551 staat een afbeelding van de stokroos en worden zijn geneeskrachtige werkingen uitvoerig beschreven. Bock noemt hem oogstroos omdat hij altijd in de oogsttijd bloeit.

Dodonaeus over Tamme Maluwe

En ook Dodonaeus vermeldt uitvoerig de Stokroos, hij maakt wel geen onderscheid in werkingen tussen Stokroos Groote Maluwe en Kaasjeskruid, maar geeft wel aan dat de wilde, dus de kaasjeskruiden sterker zouden werken. Tot den ghebruyck van der spijsen zoo es die tamme Maluwe beeter ende bequaemer dan die Wilde/ maer tot den ghebruyck van der medecynen om die herdicheden te vermorwene/ ende die gheswillen te sceydene/ zoo sijn die wilde Maluwen beeter ende crachtigher van wercke dan die Tamme.

Dodoens geeft ook de klassieke toepassingen van de meeste slijmstofplanten zoals op huid en darmen verzachtend, maar ook het 'Tsaet van Maluwe met wijn ghedroncken doet die vrouwen veel sochs ende melcks crijghen/ ende es goet den ghenen die pijne in die blase hebben/ ende van dat graveel (niergruis) sieck sijn' en 'die wortel van Maluwen in die asschen ghebraden ende cleyn ghestooten/ es goet ghelijck een plaester gheleyt op die sweerende vrouwen borsten'. Verwonderlijk is niet zozeer het gebruik als compres maar vooral het gebruik van de zaden en de wortels van de plant, deze plantendelen worden nu helemaal niet meer gebruikt. Hebben zij toch een geneeskrachtige werking? En wat doen met de bijzondere indicaties die hij vermeld? Onzin of toch iets voor te zeggen?

De kleurrijke stokrozen die overal zo de straten versieren, lijken dan toch meer dan mooi te zijn. Benieuwd of we daar in de toekomst nog meer van zullen horen.

Namen van de Stokroos

• Dodonaeus: Dat ierste gheslacht van Maluwen/ wordt gheheeten in Griecx Malache cepea. In Latijn Malva sativa/ van sommighen Rosa ultra marina. In Hoochduytsch Garten pappeln/ Ernrosz oder Herbstrosz. Hier te lande Winterroosen. In Franchois Maulve de iardin.
• Frans: rose trémière, rose de trémière, waarschijnlijk een verbastering van de naam 'rose d'Outremer' roos van overzee, andere namen passe-rose, primerose, bâton de Jacob.
• Engels: Hollyhock, caulis Sancti Cuthberti "St. Cuthbert's cole."
• Duits: Stockrose oder Stockmalve

Voor verdere studie

• Classen B, Blaschek W. High molecular weight acidic polysaccharides from Malva sylvestris and Alcea rosea.Planta Med. 1998 Oct;64(7):640-4.
• El Ghaoui WB, Ghanem EB, Chedid LA, Abdelnoor AM. The effects of Alcea rosea L., Malva sylvestris L. and Salvia libanotica L. water extracts on the production of anti-egg albumin antibodies, interleukin-4, gamma interferon and interleukin-12 in BALB/c mice. Phytother Res. 2008 Dec;22(12):1599-604.