Waxinelichtjes of theelichtjes en talrijke fraaie houders

Een waxinelichtje of theelichtje is een soort kleine kaars die bestaat uit een bekervorming kuipje (cup) met daarin een gesmolten vetsoort. Het kuipje heeft meestal een doorsnede van vier centimeter en een hoogte van anderhalve centimeter. Er bestaan echter ook grotere modellen met meer branduren van zes centimeter doorsnede en een hoogte van het kuipje van ruim twee centimeter. Waxinelichtjes worden meestal in een houder gebruikt. Dat kan een houder zijn om een theepot op te zetten of een houder louter ter verfraaiing van het geheel.

Naam waxinelichtjes afgeleid van brandstof

De naam waxine is een samenvoeging van wax en paraffine van welke stoffen veel waxinelichtjes zijn gemaakt. Maar er zijn meer brandstoffen mogelijk op voorwaarde dat het smelttraject tussen dertig en tachtig graden ligt. Dat is onder meer het geval met geharde plantaardige olie of jakboter die ook in het Tibetaanse boeddhisme wordt gebruikt voor enigszins vergelijkbare lichtjes die boterkaarsjes worden genoemd.

Waxinelichtjes of theelichtjes van Verkade

Waxinelichtjes kwamen in Nederland voor het eerst voor in 1898 toen Verkade die begon te produceren van paraffinewas. Hij had daarvoor het patent gekocht van zijn schoonzoon Morris Fowler. Vanaf die tijd wordt ook gesproken over waxinelichtjes. Waxine was daarbij aanvankelijk de merknaam maar is in de loop van de tijd zoals dat heet verwaterd tot soortnaam en komt als zodanig sinds 1984 voor in de Grote Van Dale. In Vlaanderen wordt de naam waxine niet gebruikt en spreekt men van theelichtje, theekaarsje of waslichtje. De verkoop van waxinelichtjes door Verkade liep in het begin niet zo best maar duurde toen het beter ging uiteindelijk toch ruim negentig jaar. De waxinefabriek van Verkade werd in 1991 echter verkocht aan Bolsius Groep die het produceren overnam.

Soorten en bedrukken

Naast verschillende groottes zijn er ook diverse soorten waxinelichtjes zoals:

• Gewone lichtjes
• Geurlichtjes
• Gekleurde vlammen
• LED lichtjes

Het is zelfs ook mogelijk om waxinelichtjes te laten bedrukken met:

• Een foto
• Pakkende tekst
• Bedrijfslogo
• Verenigingslogo

Talrijke fraaie houders

Naast waxinelichtjes of theelichtjes te gebruiken als verlichting of voor de gezelligheid worden ze ook gebruikt om thee warm te houden. Het lichtje wordt daarvoor in een rechaud geplaatst waar de theepot op wordt gezet. Het systeem voor dit gebruik wordt ook theelichtje of theekomfoortje genoemd. Maar naast zo’n praktische houder bestaan er ook houders waarin een waxinelichtje voor veel sfeer kan zorgen. Zeker als de houder boven het lichtje uitkomt kunnen speciale lichteffecten worden bereikt en ontstaat een decoratief geheel. Extra sfeervol wordt het met doorschijnende houders die soms in verschillende kleuren zijn uitgevoerd. Ook plaatsing tegen een witte muur kan een prachtig schouwspel opleveren. Houders zijn in talrijke soorten verkrijgbaar van gekleurde en fraai gevormde potjes tot palmbladeren waar het lichtje inpast en diverse andere fantasiemodellen.

Materialen van de kuipjes

De eerste waxinelichtjes werden gemaakt met glazen kuipjes die voor een deel verdreven zijn door aluminium. Duurdere ecologische soorten echter hebben soms nog een glazen kuipje. Maar aluminium kuipjes hebben ook een nadeel. Bij die kuipjes wordt het licht naar de zijkant afgeschermd waardoor minder lichtopbrengst bestaat dan bij glazen kuipjes. Ook komen kuipjes van keramiek voor.

Verschil waxinelichtje en kaars

Een waxinelichtje wordt gekenmerkt door een belangrijk verschil met een kaars. Bij een waxinelichtje wordt het vet tijdens het branden volledig vloeibaar wat bij een kaars alleen bij het bovenste gedeelte gebeurt. Het kuipje van een waxinelichtje moet daarom van onbrandbaar materiaal zijn gemaakt (meestal van aluminium). De lont zit vast in een metalen voetje om overeind te kunnen blijven.

Wetenswaardigheden

Enkele wetenswaardigheden over waxinelichtjes en theelichtjes zijn:

Langdurig branden

Waxinelichtjes zijn ontworpen om langdurig te branden, warmte af te geven en voor de gezelligheid maar niet zozeer om licht af te geven.

Branduren

De branduren van waxinelichtjes zijn variabel van 4 tot 10 uur. Lichtjes die lang branden zijn meestal van het grotere formaat en worden ook wel maxilichten genoemd.

Smelttraject

Een waxinelichtje bereikt al gauw het smelttraject rond de zestig graden op welke temperatuur de wax zachter en vloeibaar wordt.

Geurlichtje

Een speciaal soort waxinelichtje is een geurlichtje. Daarbij is aan het vet een geurstof zoals parfum toegevoegd die bij het branden van het lichtje een bescheiden geur afgeeft. Geurlichtjes zijn in diverse geuren verkrijgbaar.

Eten warm houden

Waxinelichtjes worden ook gebruikt in rechauds om eten warm te houden.

Verering of gunst

Waxinelichtjes komen ook vaak voor in kapellen of zijruimten van een kerk waar ze op een speciaal rek worden geplaatst en aangestoken als verering van een heilige of om een bepaalde gunst af te roepen. De extra opbrengst van de verkoop is dan meestal bedoeld voor een caritatief doel.

Aanbevelingen van de makers

Waxinelichtjes van Bolsius en Gouda hebben volgens de makers een stabiele vlam en branden schoon op zonder roetafgifte en walm. Ze kunnen probleemloos meerdere keren worden gedoofd en weer worden aangestoken wat niet bij alle merken het geval is. Wel moet bij het doven worden opgelet dat de lont niet blijft doorgloeien of verkolen. In dat geval kan het lichtje niet opnieuw worden aangestoken. Doven met een kaarsendover of tussen twee natte vingers is het best.

Led-waxinelichtjes

Heel speciaal zijn led-waxinelichtjes. Die lichtjes zijn in enkele situaties ideaal zoals:

• Kinderen: Met kleine kinderen in huis is een ledlichtje geruststellender dan steeds te moeten opletten of er iets gebeurt. Ook herhaaldelijk waarschuwen is niet nodig.
• Alleen laten: Ledlichtjes kunnen gerust een poos alleen gelaten worden om bijvoorbeeld even bij de buren een kopje suiker te lenen.
• Veiligheid: Verder zijn ledlichtjes ideaal in allerlei situaties waar niet iedereen oplet of waar de veiligheid ermee gemoeid gaat zoals in een café of bij gebruik in een lampion.
• Openbare ruimten: Ook veiliger voor gebruik in ziekenhuizen, bejaardentehuizen of clublokalen.
• Honden en katten: Met honden en katten in huis is er geen gevaar dat een brandend lichtje omvalt en brand veroorzaakt.
• Hergebruik: Ledlichtjes zijn simpel te hergebruiken na het vernieuwen van de batterij.

Lees verder

• Kaarsen in soorten voor romantische verlichting