Weekendverblijven in Vlaanderen

Belgisch Vlaanderen kent een fenomeen: het weekendverblijf. Dit zijn huisjes of stacaravans op een privé stukje land in Vlaanderen. Vaak staan ze in een bos of landelijk gebied, en sommigen hebben hun eigen visvijver. De huisjes variëeren van zeer luxe en modern tot super primitief.

Weekendverblijven in Vlaanderen

Je ziet ze nog steeds regelmatig te koop aangeboden op (Belgische) advertentiesites en bij makelaars: weekendverblijven. Dit zijn huisjes in privé eigendom, in bosrijke of landelijke gebieden, waar de stadse Vlaming in het weekend naar toe vlucht. Op zich is het verschijnsel niet uniek, ik meen dat in Duitsland ook dergelijke huisjes bestaan, en we kennen de ‘datcha’ in landen als Rusland en Oekraïne. In Nederland kennen we hoofdzakelijk (sta-)caravan parken of chalet parken, waar je een caravan of chalet op een klein stukje grond (al dan niet in eigendom) bezit, op enkele meters van je buren. In Vlaanderen zie je weekendverblijven in alle soorten en maten. Van schitterende bungalows tot eenvoudige caravans, opgesteld in een privé stukje bos, soms zelfs met een eigen visvijver. Verderop in dit artikel zal ik nader ingaan op de aankoop van zulk onroerend goed.

Geschiedenis

Het fenomeen van het weekendverblijf is in België ontstaan rond de jaren vijftig, de grootstedelijke volksbuurten waren na de oorlog met hoog tempo uit de grond gestampt, het werd druk in de grote steden. De arbeider zocht een mogelijkheid om te ontspannen en een plek waar zijn kinderen nog vrij konden ravotten.

Anders en toch niet ver weg

België is niet zo groot, maar toch is er nog steeds veel bos en landelijk gebied tussen de grote steden. Je hoeft als Belg dan ook niet ver weg om het gevoel te krijgen ‘buiten’te zijn. Plattelandsgemeenten in de buurt van de grote steden stonden de verkoop van kleine kavels land toe, in de wetenschap dat er waarschijnlijk een huisje of een caravan op geplaatst zou worden. Een wildgroei van bouwsels was het gevolg. Niet altijd waren die bouwsels illegaal te noemen, want in het begin van deze rage bestond er nauwelijks een vergunningstelsel voor huizenbouw, en bestemmingsplannen die duidelijkheid konden verschaffen over wat er waar gebouwd mocht worden, werden pas in de 70er jaren opgesteld. Veel gemeenten lieten de bouw van een weekendverblijf dan ook oogluikend toe, zolang er maar niet permanent in gewoond werd. Natuurlijk hadden die plattelandsgemeenten er belang bij dat de stedeling zijn geld in hun gemeente kwam uitgeven, en bovendien konden ze een belasting heffen, de z.g.n. ‘belasting op 2e verblijven’.

Problemen

Met het verstrijken van de jaren begonnen gemeenten in te zien dat er een situatie was gecreëerd wat niet meer zo eenvoudig terug te draaien was. Weekendverblijven waren in grote getalen verrezen, en vaak op plaatsen waar ze eigenlijk niet hoorden, zoals natuurgebieden. Er onstonden woonclusters die qua omvang bijna net zo groot waren als de dorpen waar ze bij hoorden. Bovendien werd het aantrekkelijk voor de ouder wordende eigenaar om na zijn pensionering zijn appartement in de stad vaarwel te zeggen en zich permanent te vestigen in het weekendverblijf. Tegenstrijdige wetgeving maakt dit mogelijk; Een gemeente kan een inschrijving niet weigeren, ook al mag op het adres niet gewoond worden. (In de praktijk betekent dat een inschrijving en proces verbaal tegelijk)

Er moest iets gebeuren, en over de jaren werden verscheidene pogingen ondernomen om het probleem aan te pakken, maar zonder het beoogde resultaat. Het Vlaamse parlement wilde de verantwoordelijkheid voor het beleid zoveel mogelijk bij de gemeenten leggen, die op hun beurt te terughoudend waren om ferme stappen te ondernemen. Door de besluiteloosheid van de lokale overheden werd het probleem als maar groter, en een oplossing kwam er niet. Vele eigenaren hadden in 1974 hun hoop gevestigd op een regularisatie van hun eigendom, maar die is er nooit gekomen, met aanhoudende onzekerheid tot gevolg. Velen waren onzeker of ze hun bezit konden behouden, of dat ze gedwongen zouden worden hun huisje af te breken. Door de onzekere situatie werd de verkoop van een weekendverblijf ook steeds moeilijker, waardoor de prijzen bij de waarde achterbleven.

Voor meer informatie over de problematiek rond de weekendverblijven in Vlaanderen kunt u de website bekijken van het “Nationaal Komitee va WeekendVerblijvers en Vaste bewoners” (website).

Oplossing

Eind 2008 kwam het Vlaams parlement met een nieuw ontwerp decreet op de ruimtelijke ordening, waarin het probleem van de weekendverblijven aangepakt wordt. Het wachten is nu op de uiteindelijke tekst en de stemming in het parlement. Ook dan zijn de eigenaren nog niet zeker van wat er komen gaat; de uitvoering van het nieuwe decreet ligt nog steeds bij de individuele gemeenten.

In algemene bewoordingen zijn de te verwachten oplossingen als volgt: Degenen die vóór een bepaalde datum in het recente verleden permanent in hun weekendverblijf woonden, mogen dat blijven doen. Bij overlijden of verkoop vervalt het woonrecht. Dit wordt aangeduid als uitdoofbeleid. Wat betreft de regularisatie voor huisjes die zonder vergunning werden opgericht, hangt het van een aantal factoren af of een vergunning, of een status gelijk aan een vergunning, zal worden afgegeven.

Weekendverblijven in natuurgebieden zullen zo’n vergunning, of status gelijk daaraan, waarschijnlijk nooit krijgen, en moeten dan afgebroken worden. Zogenaamde ‘zonevreemde’ gebouwen, anders dan in natuurgebieden e.d., kunnen onder bepaalde voorwaarden een status krijgen die gelijk is aan ‘vergund’. Het voert te ver om hier het hele decreetsvoorstel uit te leggen, maar het mag duidelijk zijn dat de provincie Vlaanderen bezig is om eindelijk de zaak definitief te regelen.

Aankoop van een weekendverblijf

Veel Nederlanders hebben inmiddels het weekendverblijf in Vlaanderen ontdekt. Een van de grote voordelen is dat het voor de meesten niet erg ver weg is, en dat je dus meer gebruik maakt van je bezit dan wanneer je eerst uren zou moeten rijden. Voor mensen die het niet zo hebben op een camping met stacaravans of een chaletpark is een eigen huisje in de Vlaamse natuur een interessant alternatief.

Sinds we dezelfde munt delen met onze buren is het geen enkel probleem om je boodschappen over de grens te doen als je daar toch bent, dus je hoeft ook niet zo nodig alles van huis mee te nemen. Prijzen van weekendverblijven lopen sterk uiteen. Zoals eerder opgemerkt kan een weekendverblijf varieëren van een schitterende stenen bungalow, voorzien van alle voorzieningen en gemakken, tot een caravannetje zonder enige aansluiting voor wat dan ook. Prijsbepalend is het al dan niet vergund zijn van het weekendverblijf en de verwachting in deze voor de toekomst.

Wat er aan voorzieningen aanwezig is, is ook in hoge mate prijsbepalend; is er electra, drinkwater, riolering, kabel-tv en/of telefoon? In veel gevallen zijn zulke zaken niet of beperkt aanwezig. Bedenk goed dat het niet hebben van electra de zaak wel erg primitief maakt. Drinkwater is ook niet altijd aanwezig, sommige huisjes hebben een waterput, maar zulk water is zonder verdere bewerking zeker geen drinkwater. Let ook op de bereikbaarheid; een onverhard pad kan er in de zomer goed begaanbaar uitzien, maar in de winter in een modderpoel veranderen. Uiteraard is de staat waarin het aangebodene verkeert ook belangrijk. Mocht u een belabberd huisje vinden op de ideale plek, voor niet al te veel geld, informeer dan bij de gemeente of er een vergunning verkregen kan worden om wat nieuws te bouwen.

De aankoop van een niet vergund weekendverblijf blijft vooralsnog een riskante onderneming. Zolang het nieuwe decreet op de ruimtelijke ordening, en de uitvoering daarvan op zich laten wachten, is het uitkijken geblazen met wat je koopt. Kijk uit met termen als ‘vermeend vergund’ of ‘moet als vergund worden beschouwd’. Zolang de wettelijke regeling niet hard is betekenen zulke zaken niet veel. Vertrouw niet enkel op de informatie die u wordt verstrekt door de verkoper of de makelaar, maar ga in ieder geval ook naar de gemeente om navraag omtrent de vergunning te doen.

Veel weekendverblijven zijn in ‘clusters’gebouwd, als gevolg van de verkaveling van een terrein. Op elk kavel, varieërend van enkele honderden tot enkele duizenden vierkante meters kon dan een verblijf neergezet worden. U zult dus vaak buren hebben. Mocht u een weekendverblijf op het oog hebben, ga dan ook eens bij de buren informatie inwinnen betreffende vergunningen en voorzieningen.