Dalarna paardjes, souvenir uit Zweden

Het Dalarna paardje is populairder dan ooit. In Zweden is het parmantige rode paardje het bekendste kunstvoorwerp uit de provincie Dalarna, en kent het bovendien de unieke status van 'symbool van het koninkrijk Zweden'. Wie het paardje kent zal dit beamen. De wonderbaarlijk simpele vorm van het Dalarna paard krijgt in combinatie met het bonte kleurenpalet een uitstraling van vakmanschap, schoonheid, traditie en kracht. Voor wie naar Zweden gaat is het Dalarna paardje een niet te missen souvenir!

De geboorte van het Dalarna paardje

De voorloper van de huidige Dalarna paardjes werd 'geboren' in de donkere winternachten in de streek Dalarna, gelegen in Midden-Zweden, en voert ons terug naar de 17e eeuw. Door het gebruik van eenvoudige materialen, gewoonlijk enkel een mes, werden stukken speelgoed voor kinderen uit hout gesneden. De eerste paardjes werden in 1624 verkocht, en het waren er meteen al een heleboel. Dat er gekozen was voor een paard en niet een ander dier of figuur, is niet toevallig. Paarden waren in die tijd van grote waarde voor het transport van houtblokken. Ze werden 's winters gezien als harde werker en trouwe vriend, en in de zomer als nuttige kameraad op de boerderijen. Er ontstond als vanzelf een markt voor de mooi uitgesneden en beschilderde paardfiguurtjes, wat uiteindelijk de basis werd voor de wereldberoemde Dalahäst.

De allereerste productie

Gedecoreerde paardjes werden vanaf de eerste helft van de 19e eeuw verkocht in de dorpen rond Mora, maar ze leken nog niet op de Dalarnapaardjes die we nu kennen. Want dat zou pas gebeuren toen Grannas Anders Olsson zijn eerste zaag kocht. Grannas Anders was het oudste kind uit een arm gezin met negen kinderen en kon niet anders dan meewerken om aan geld te komen voor de familie. In 1922 begon hij op 26-jarige leeftijd met snijden en schilderen. Dit was in zijn eerste atelier in de bakkerij van de familieboerderij. In het begin maakte hij ook gordijnrails, weefgetouwen, klosjes en andere weefbenodigdheden, maar zijn aandacht verplaatste zich al gauw naar het Dalarna paardje, dat mede onder zijn handen zou uitgroeien tot het bekendste Zweedse souvenir. Grannas A. Olsson Hemsljöd AB, opgericht in 1922, is het oudste bedrijf dat de Zweedse paardjes produceert.

Van houtblok naar kleurrijk souvenir

Grannas maakte mallen voor de paardjes in verschillende maten en gebruikte een handzaag. Omdat dat zwaar werk was, hielp zijn familie op de boerderij mee en nam de zaag af en toe over. Grannas gebruikte patronen om de vorm van de paardjes op een stuk hout te tekenen, en zaagde ze dan uit een blok dat klaar was om uitgesneden te worden. Zo ontstond de bekende basisvorm van de paardjes. Het hele proces is handwerk, en dat is het eeuwen later nog steeds.

De paardjes worden gemaakt van dennenhout afkomstig van de streek rond het Siljanmeer, en nadat ze zijn uitgesneden, worden ze stuk voor stuk in een verfbad gedompeld. De basiskleur is nog altijd rood, maar tegenwoordig zijn er ook talloze andere kleuren in gebruik, zoals blauw, wit, zwart, naturel en geel. Nadat de basis erop zit worden de paardjes in een traditioneel patroon geschilderd, de zgn. Kurbits stijl waarbij twee verfkleuren tegelijk op de kwast zitten, en daarna in een beschermende laklaag gezet. Geen twee paardjes zijn exact gelijk!

Hoe Dalarna paardjes wereldberoemd werden

Het was het jaar 1939 dat het paardje universele bekendheid zou geven. Tijdens de Wereldtentoonstelling in New York werd een enorm 'Dala paardje' voor de deur van het Zweedse paviljoen geplaatst. En dat bleek een gigantisch succes. Talloze persfoto's en inspirerende artikelen over het 'fantastische Zweedse paard' gingen de wereld over, en in het jaar na de tentoonstelling zagen maar liefst twintigduizend paardjes het levenslicht. Heden ten dage bezoeken duizenden mensen de fabriekjes en ateliers in Nusnäs, gelegen aan de oostelijke oever van het Siljanmeer, om met eigen ogen te zien hoe de originele Dalarnapaardjes worden gemaakt.

Het authentieke handwerk gaat in de oude traditie voort. En alleen paardjes zijn het allang niet meer. Varkens, hanen, klokken, klompen en honderden artikelen waar het beroemde paardje op afgebeeld staat, wachten de bezoekers op. En u? Ook u kunt alle momenten van het productieproces beleven en uw hart ophalen in de shops naast de ateliers. Alles tegen fabrieksprijs. Gaat u naar Zweden, rijd er dan gerust voor om!
Adres: Grannas A. Olsson Hemslöjd AB, Edåkersvagen 24, SE-792 77 Nusnäs Zweden
Adres: Nils Olsson Hemslöjd AB, Edåkersvagen 17, S-792 77 Nusnäs, Zweden
'There’s something about the outside of a horse that’s good for the inside of a man.' ~ Sir Winston Churchill

Lees verder

• Dalarna, must voor natuurliefhebber