Branddriehoek – de drie belangrijkste factoren bij brand

Voor brand zijn drie elementen nodig. Zonder deze elementen kan geen brand bestaan. Deze elementen zijn los van elkaar niet gevaarlijk, maar zodra ze met elkaar in aanraking komen, kan er brand ontstaan. Dit noemen we de branddriehoek. Als er brand ontstaat, zijn alle drie de elementen in de branddriehoek nodig om de brand in stand te houden.

• Branddriehoek
• Brandbare stof of brandstof
• Zuurstof
• Temperatuur
• Brand doven door een element uit de branddriehoek weg te nemen
• Blusmiddelen

Branddriehoek

De naam zegt het al: er zijn drie elementen nodig om samen brand te kunnen veroorzaken. Deze elementen samen noemen we de branddriehoek. De elementen van de branddriehoek zijn:

• Brandbare stof
• Zuurstof
• Ontbrandingstemperatuur

Brandbare stof of brandstof

Zoals een auto brandstof nodig heeft om te rijden, heeft vuur een brandstof nodig om te branden. Deze brandbare stof of brandstof kan van alles zijn. Als je aan vuur denkt, zul je al snel aan hout denken als meest bekende brandstof. Maar er zijn nog veel meer brandstoffen, denk bijvoorbeeld aan steenkool, aardgas, olieproducten of turf.

Zuurstof

Zuurstof is overal om ons heen. Net als wij kan ook brand niet bestaan zonder zuurstof.

Temperatuur

Brandbare stoffen hebben een bepaalde minimale temperatuur nodig om te ontbranden. Zo heeft houtskool een relatief lage temperatuur nodig om te ontbranden, namelijk tussen 140 en 300 graden Celsius. Teflon daarentegen heeft een temperatuur nodig van wel 600 graden om te ontbranden. Als een brandbare stof reeds ontbrandt bij een temperatuur die dicht bij kamertemperatuur ligt, noemen we deze stof licht ontvlambaar. Sommige stoffen kunnen al ontbranden bij een zeer lage temperatuur, op of onder kamertemperatuur. Deze stoffen kunnen bij kamertemperatuur heel gemakkelijk in brand vliegen. Een voorbeeld van zo'n licht ontvlambare stof is aceton.

Brand doven door een element uit de branddriehoek weg te nemen

Als je een brand wilt doven, kun je één van de elementen van de branddriehoek wegnemen.

Brandbare stof of brandstof

Door het wegnemen van de brandbare stof zal vuur doven. Bij bosbranden wordt dit gedaan door een greppel te graven rondom de brand. De brand heeft geen brandstof (bomen/struiken) meer om zich uit te breiden. De brand zal doven zodra de brandstof is opgebrand.

Bij een gasbrand zal het dichtdraaien van de gaskraan de brand doven, omdat door het dichtdraaien van de gaskraan de brandbare stof weggenomen wordt.

Zuurstof

Door het wegnemen van zuurstof zal de brand doven. Als bijvoorbeeld tijdens het koken de vlam in de pan slaat kun je het beste de deksel snel op de pan doen. Hierdoor krijgt het vuur geen verse zuurstof meer en zal het vuur de zuurstof die nog in de pan zit verbruiken totdat deze op is. Als de zuurstof op is, zal de vlam doven.

Een ander voorbeeld van het wegnemen van zuurstof is het gooien van zand over een vuurhaard. Doordat het zand de toevoer van zuurstof boven de vuurhaard afsluit, zal het vuur doven. Het vuur heeft immers geen zuurstof meer.

Temperatuur

Door het toevoegen van water aan een brand, zal de temperatuur dalen. Hierdoor zal het vuur uiteindelijk doven doordat de temperatuur te laag is.

Blusmiddelen

Er zijn verschillende blusmiddelen om branden te doven. Per middel zijn de eigenschappen verschillend en daarom zijn deze middelen bij verschillende branden inzetbaar.

• Schuim: de schuimblusser heeft een afdekkende en verkoelende werking. Met deze blusser blokkeer je de zuurstoftoevoer door de afdekkende werking van het schuim en daalt de temperatuur door de afkoelende werking ervan.
• Water: water heeft in eerste instantie een afkoelende werking. Bij het gebruik van water breng je dus de temperatuur naar beneden. Veel water heeft ook een zuurstofafsluitende werking.
• Bluspoeder: zuurstofafsluitende werking. Door het laagje poeder komt er geen zuurstof meer bij het vuur en zal het vuur doven.
• CO₂-blusser: zuurstofverdrijvende met temperatuurverlagende werking. Door de kooldioxide wordt het percentage zuurstof direct naar beneden gebracht. Hierdoor zal het vuur doven door zuurstofgebrek. Door de lage temperatuur van het blusmateriaal (ook wel koolzuursneeuw genoemd) daalt ook de temperatuur.