Wanneer asbest verwijderen en hoe kun je dit veilig doen?

Asbest, ooit beschouwd als een wonderproduct voor ontelbare toepassingen, nu gevreesd als gevaarlijk materiaal dat ernstige ziekten kan veroorzaken. Maar wat is asbest? En waar kan het in zitten? Wanneer moet je het verwijderen? Voordat je in paniek raakt en zelf asbest gaat saneren, is het belangrijk je te informeren over deze, nog steeds in ons leven aanwezige substantie. Ook is het belangrijk om te weten waar je op moet letten bij het inschakelen van een asbestverwijderingsbedrijf.

• Wat is asbest?
• Het gebruik van asbest
• De gevolgen voor de gezondheid
• Asbestsanering: welk asbest moet verwijderd worden?
• Welke bedrijven mogen asbest verwijderen?
• Hulpmiddelen voor het verwijderen van asbest
• Waar wordt asbest opgeslagen en gestort?
• De kosten van asbestverwijdering
• Advies

Wat is asbest?

In tegenstelling tot wat je zou denken, is het een natuurproduct. Asbest is eigenlijk een verzamelnaam voor zes natuurlijk voorkomende mineralen (silicaten) die zeer veel vezels bevatten. Het wordt als delfstof gewonnen uit mijnen.

Waar komt het vandaan?

Asbest komt in veel landen voor in groten getale. Het dateert terug tot in de prehistorie, maar werd pas in de industriële revolutie op grote schaal gebruikt. Toch was het al in gebruik, zoals voor het wikkelen van mummies in asbestdoeken, en als lont in kaarsen.
In het begin van de 19e eeuw werd crocidoliet (blauw asbest) ontdekt in Afrika. In 1876 werd chrysotiel (wit asbest) ontdekt in Canada. Kort daarna openden de Canadezen de eerste commerciële asbestmijnen ter wereld. Net als Rusland, dolven ze de zachte, vezelige vorm, die voorkomt in meer dan 95 procent van alle asbestproducten. In de vroege jaren van 1870 kwam ook de asbestindustrie op in in Schotland, Duitsland en Engeland. Italië onttrok al tientallen jaren tremoliet (asbest). Australië, Finland en Zuid-Afrika volgden al snel. Asbest is tegenwoordig verbannen in 55 landen, maar niet in China, Rusland, Canada, de Verenigde Staten en India.

Welke kleur heeft het en waar ruikt het naar?

Asbest kan wit zijn, bruin, blauw, grijs, groen. Het kan ondoorzichtig zijn, maar ook transparant. De meestvoorkomende vorm van asbest, chrysotiel, is wit. Hier de kleuren op een rijtje:

1. Crocidoliet asbest: blauw, ondoorzichtig of doorschijnend
2. Tremoliet asbest: bruin, groen of grijs, gebroken wit of transparant
3. Anthofylliet asbest: wit, grijs en bruin
4. Actinoliet asbest: bruin, grijs of donkergroen, soms wit
5. Amosiet asbest: bruin of grijs

Aangezien asbest vaak een onderdeel van een composiet is, is kleur zeker geen factor om het zelf mee te identificeren. Dit kan beter door een asbestdeskundige worden gedaan. Geur is ook geen geschikte methode om het het te herkennen. Asbest is reukloos, je kunt niet bepalen aan de geur of er asbest aanwezig is, of het identificeren.

Het gebruik van asbest

Asbest heeft vele handige eigenschappen, zoals vuurvastheid, geluidsdemping en hardheid. Het heeft vele toepassingen, waaronder isolatiemateriaal. Een tijd lang was het een van de meest gebruikte materialen in de bouw en andere sectoren. In gebouwen werd het gebruikt voor onder andere muren, dakbedekking, verf en tegels. Ook werd het veel gebruikt in apparaten, ook huishoudelijke apparaten zoals warmhoudplaatjes.

Waar kan het in zitten?

Asbest was ook een 'wondermineraal' in de ogen van fabrikanten, en werd gebruikt in meer dan 3000 producten. Het wordt nu niet meer verwerkt, maar er zijn nog veel plekken waar asbest in kan zitten. Asbest is niet schadelijk als het bedekt is en intact, maar het is goed om te weten waar het zich kan bevinden voordat je met een bouwproject begint.

Zoals gezegd wordt in veel producten en apparaten geen asbest meer gebruikt. Het asbestgebruik in een wasdroger zal niet meer voorkomen, maar was vroeger vrij gebruikelijk. Dergelijke toepassingen staan daarom wel in de lijst, mocht je bijvoorbeeld een oud broodrooster willen gebruiken:

• Schuurmiddelen
• Kleefstoffen, bijvoorbeeld mastieklijmen voor vloeren, plafonds en in dakcement.
• Geluidsisolatie
• Vliegtuigonderdelen zoals druppeltanks en als coating voor bedrading
• Elektrische isolatie
• Kookplaatjes
• Strijkijzers
• Broodroosters
• Elektrische verwarmers
• Koelkasten
• Koelers
• Friteuses
• Popcornmakers
• Ovens
• Wasmachines
• Wasdrogers
• Vaatwasmachines

Welke huizen hebben mogelijk asbest?

Vanaf juli 1993 is het gebruik van asbest in Nederland niet meer toegestaan. In woningen van voor die tijd kan nog vrij veel asbestisolatie en asbestcement voorkomen. Voor de koop of huur van een nieuwe woning (of bedrijfspand), is het daarom altijd goed om te informeren naar een asbestrapport. De kosten van asbestverwijdering zijn voor rekening van de huiseigenaar. In Nederland zijn asbestdaken per 2024 verboden, en zullen voor die tijd alle asbestdaken verwijderd moeten zijn.

Welke golfplaten bevatten asbest?

Het is makkelijker te zeggen welke geen asbest bevatten. Dit zijn golfplaten met de letters NT (Nieuwe Technologie). Deze letters zijn dan in de een-na-laatste golf geperst, aan de gecoate kant. Bepalen of een golfplaat wel asbest bevat, kan alleen door een microscopische analyse.

De gevolgen voor de gezondheid

Welke klachten kun je krijgen bij asbest? Als je langere tijd asbestvezels inademt, heb je een verhoogd risico op ziektes zoals longkanker, mesothelioom en asbestose. Symptomen kunnen zijn:

• Kortademigheid
• Geen zin om te eten
• Vergrote vingertoppen
• Misvormde nagels
• Vermoeidheid
• Aanhoudende heesheid
• Moeite met slikken
• Nachtelijk zweten
• Vocht vasthouden
• Benauwdheid
• Aanhoudende droge hoest
• Pijn op de borst

Symptomen kunnen zich soms pas 20 jaar na contact met asbest voordoen. Als je langere tijd met asbest hebt gewerkt, of een naaste hebt die veel met asbest werkt, klachten hebt en/of vermoedt dat je ziek bent door asbest, maak dan een afspraak met je huisarts voor controle.

Asbestsanering: welk asbest moet verwijderd worden?

Welk asbest daadwerkelijk verwijderd moet worden, kan alleen door een asbestdeskundige worden bepaald. Zit het asbest in je huis in materialen die verslechteren of kunnen worden verstoord door een verbouwing? In dat geval is het beter het asbest te laten verwijderen. Het risico op het loslaten en verspreiden van asbestvezels in de lucht is dan te groot.

Als het asbestmateriaal in goede conditie is, of gebruikt wordt in een omgeving waar je niet vaak bent, bijvoorbeeld als isolatie voor verwarmingspijpen of leidingen in je zolder, kan het beter met rust worden gelaten. Vraag bij twijfel altijd advies aan een gecertificeerd asbestinventarisatiebedrijf.

Wanneer moet je een asbestinventarisatie aanvragen?

Als je van plan bent om te verbouwen, repareren, slopen of te renoveren in een gebouw dat voor 1994 is gebouwd, dient er een asbestinventarisatie plaats te vinden. Dit onderzoek moet worden uitgevoerd door een SC-540 gecertificeerd bedrijf. Voordat de werkzaamheden mogen beginnen, moet eventueel asbest gesaneerd zijn. Ook moet er een eindcontrole door een onafhankelijk bedrijf zijn uitgevoerd.

Wanneer is er een asbestvrijverklaring nodig?

Een asbestvrijverklaring is nodig voor verkoop van een huis, als het voor 1994 is gebouwd. Dit is in 2010 vastgesteld, nadat uit onderzoek in 2009 bleek dat er vooral op de particuliere huizenmarkt aanwezigheid van asbest vaak niet gemeld werd.

Welke bedrijven mogen asbest verwijderen?

Asbest moet op een goede professionele manier verwijderd worden. Het is zelfs strafbaar als dit niet gebeurt. De overheid kan in dat geval een boete geven. Niet-particulieren moeten altijd een bedrijf inschakelen om asbest te saneren. Als particulier kun je zelf asbest verwijderen, maar daar moet eerst toestemming voor worden gevraagd aan de gemeente. Die zal meestal een mededeling onder voorschriften of een sloopvergunning moeten geven, voordat je kunt beginnen. Ook krijg je duidelijke instructies hoe het asbest uit de woning weggehaald moet worden, en hoe en waar je het moet storten. Als je het liever aan de professionele asbestverwijderaars overlaat, is het belangrijk om een officieel erkend bedrijf te vinden dat gecertificeerd is met de certificaten SC-530 en/of SC-540. Aangezien je bij de sloping onverwachte complicaties kunt tegenkomen, en veel minder werkervaring hebt met deze zeer schadelijk stof, is het contracteren van een asbestverwijderingsbedrijf de meest verstandige keuze.

Hulpmiddelen voor het verwijderen van asbest

Een professionele expert in asbestverwijdering weet precies hoe hulpmiddelen gebruikt moeten worden. Ondanks dat je kleine hoeveelheden zelf mag verwijderen, ga niet zelf aan de slag zonder grondige kennis van de middelen die je nodig hebt. Hieronder ter informatie een beschrijving van een aantal gebruikte hulpmiddelen.

Welk plastic voor asbest?

Voor het inpakken van asbest moet een speciale asbestzak of folie worden gebruikt. Alle officiële asbestzakken hebben een asbestlogo op de zak gedrukt.

Welk mondkapje voor asbest?

Er mogen alleen maskers bij asbestverwijdering gebruikt worden, die voldoen aan de FFP 3-kwaliteit. Een dergelijk masker is geschikt voor asbest. Voor incidenteel gebruikt kan een nieuw FFP 3-wegwerpmasker worden gebruikt. Voor langer werken met asbest, moet een volgelaatsmasker worden gebruikt. Door een baarddrager of iemand met stoppels moet bovendien een motoraangedreven ademhulpmiddel gebruikt worden.

Welke verf kan voor het afdekken van asbest gebruikt worden?

Hechtgebonden asbest kan geverfd worden, zolang de vezels niet vrijkomen. Gebruik dus geen voorbehandeling zoals schuren. Het is dus heel belangrijk dat je nooit hulpmiddelen gebruikt zoals een hogedrukspuit, staalborstel of schuurpapier. Ook mag er niet gezaagd of geboord worden in asbest.

Waar wordt asbest opgeslagen en gestort?

Voordat asbestafval gestort wordt op een speciale stortplaats, kan het tijdelijk worden opgeslagen. Dit gebeurt in de milieustraat van de gemeente, en onder specifieke condities. Deze zijn:

• Het asbesthoudend afval wordt gescheiden van afval dat geen asbest bevat
• Het asbestafval zit in luchtdichte verpakkingen die niet kunnen scheuren, en altijd afgesloten zijn
• Het afval dat niet ingepakt kan worden, moet in een luchtdichte zak in een container
• De opslagplaats van asbesthoudende producten moet afgesloten zijn

Verbranden of in de grond stoppen zal niet werken met asbest, omdat het een mineraal is. Dus hoe wordt het onschadelijk gemaakt? Helaas wordt asbest door veel bedrijven en particulieren nog illegaal gestort, zo is gebleken uit een onderzoek door de overheid in 2009. Het is wettelijk verplicht om asbest aan te bieden aan de beheerder van de milieustraat in je gemeente, of door hen te laten ophalen. Je kunt dit ook via het bedrijf regelen dat je asbest heeft verwijderd.

De kosten van asbestverwijdering

Dit verschilt per individuele situatie. De kosten van saneren hangen af van de hoeveelheid aanwezig asbest, wat voor soort het is, de aantal vierkante meters, het materiaal dat asbest bevat, en hoe makkelijk of moeilijk het is om het asbest te verwijderen. Voordat je een offerte kan aanvragen, moet er ook een asbestinventarisatierapport zijn gemaakt. Zo kan de prijs goed ingeschat worden.

Saneren van asbest, wie betaalt?

Als je de eigenaar bent van het materiaal dat asbest bevat, moet je zelf voor de asbestsanering betalen. Zit het asbest in een dak? Dan kun je voor de verwijdering daarvan wel een subsidie vragen aan de overheid. Ook kun je met een uitkering in sommige gemeentes bijzondere bijstand krijgen.

Advies

Hoewel het voor particulieren is toegestaan zelf kleine hoeveelheden asbest te verwijderen, is het beter dit door een erkend asbestsaneringsbedrijf te laten doen. Je laat het weghalen omdat je geen gezondheidsrisico wil lopen, waarom zou je dat wel willen riskeren bij het verwijderen?