Tuinbonen; makkelijke teelt en heerlijk in de keuken

Tuinbonen; een groente met misschien een ouderwets imago. Maar dit is volkomen onterecht. Wie op zoek gaat zal al snel ontdekken dat er in de keuken veel verschillende mogelijkheden zijn om de tuinboon te gebruiken. En het wordt natuurlijk helemaal leuk als de tuinboon die in de pan ligt helemaal door jezelf geteeld is. Het zelf telen van deze groente is niet zo moeilijk. Het is één van de groentes die in de moestuin al vroeg in het jaar in de volle grond geteeld kunnen worden. Tuinbonen van eigen teelt is dus heel eenvoudig en dan zijn ze ook nog eens heerlijk in allerlei gerechten.

• Vicia fabia of tuinboon
• Tuinbonen zaaien of leggen vanaf februari
• Het oogsten van tuinbonen
• Ziekten en plagen bij tuinbonen
• Verschillende soorten tuinbonen
• Recepten met tuinbonen

Vicia fabia of tuinboon

Vicia fabia of tuinboon wordt al heel lang voor consumptie gebruikt. In de gebieden rond de Middellandse Zee was dit al in 6000 voor Christus. Van consumptie in Europa is pas in de 15e eeuw bewijs terug te vinden. In Nederland worden tuinbonen ook veel gegeten en vaak gecombineerd met bonenkruid (Satureja). Het is helaas een groente met een wat ouderwets imago. Maar dit is niet terecht. In de hedendaagse keuken zijn er veel recepten te vinden waarin tuinbonen worden gebruikt. Stuk voor stuk gerechten die helemaal passen bij de trend en smaak van tegenwoordig. Het zelf kweken van tuinbonen is vrij eenvoudig, het is zeker ook voor een beginnende tuinder heel goed te doen.

Tuinbonen zaaien of leggen vanaf februari

Het leuke van het zelf telen van tuinbonen is dat je hier al heel vroeg in het jaar mee kunt starten. De zaden kiemen al bij temperaturen vanaf 5°C en de jonge planten kunnen goed tegen (lichte) vorst. Dit betekent dat de tuinbonen al in februari de grond in kunnen. We spreken hier niet over zaaien, maar leggen. Bonen zaai je niet, maar leg je. De bonen hoeven niet eerst binnen voor te kiemen, maar kunnen gelijk in de volle grond gelegd worden. Zoek hiervoor een plek waar de zon komt en waar de grond goed vochtig is.

Hoe moeten tuinbonen gezaaid of gelegd worden?

Voor een goed kiemresultaat is het aan te raden de bonen eerst voor te weken. Leg ze daarvoor een nacht in water. Dit kan in gewoon leidingwater, maar regenwater is ook goed. Door het weken worden de bonen groter en zachter, waardoor ze gemakkelijker zullen kiemen. Tuinbonen mogen redelijk diep gelegd worden. Op normale grond zeker 5 centimeter diep, op lichte grond zelfs nog dieper. Leg een paar bonen per plantgat. Plant ze in rijen met een onderlinge afstand van 15 centimeter tussen de planten. Tussen de rijen kan het beste een afstand van 40 centimeter worden aangehouden, dan hebben de planten voldoende ruimte om uit te groeien. Voor mooie stevige en goed gewortelde planten is het aan te raden om de aarde rond de voet van de jonge planten wat aan te aarden. Planten die erg hoog worden moeten extra worden gesteund om omvallen te voorkomen. Erg zware en volle planten kunnen rondom de bloemtrossen wat uitgedund worden, zodat er goed (zon)licht bij kan voor de verdere vruchtzetting en/of het afrijpen van de bonen.

Het oogsten van tuinbonen

Al voor de oogst zijn de planten van de tuinbonen een lust voor het oog. Ze bloeien uitbundig met witte, roze of rode bloemen, afhankelijk van de gelegde/gezaaide soort. Wie de tuinbonen vroeg gezaaid of gelegd heeft, kan al vanaf juni beginnen te oogsten. Als de bonenplant acht trossen heeft gevormd, doet men er goed aan om de top uit de plant te verwijderen. Dit bevordert de vruchtzetting en voorkomt bonenluis. De jonge tuinbonen zijn het lekkerst om te eten. Omdat de oogstperiode van één plant beperkt is, kan men er voor kiezen om deze te verlengen. Tuinbonen kunnen tot april gelegd worden. Als vanaf februari met tussenpozen gelegd word, dan is gelijk ook de oogstperiode verlengd.

Ziekten en plagen bij tuinbonen

Tuinbonen kunnen snel last krijgen van zwarte bonenluis. De zwarte luizen concentreren zich rondom de jonge top van de plant. Door de plant op tijd te toppen, na de achtste bloemtros, kan deze hardnekkige plaag voorkomen of anders beperkt worden. Ervaren tuinders passen hiervoor ook wel een andere truc toe: plant naast of tussen de tuinbonen een rij bonenkruid of dille. Beide zijn goede luizenbestrijders.

Verschillende soorten tuinbonen

Er zijn heel veel verschillende soorten tuinbonen. Bonen met de meest uiteenlopende kleuren en ook de bloemen hebben veel variatie in kleur. Gespecialiseerde zaadhandelaren bieden, naast de meer traditionelere soorten, veel (nieuwe) variëteiten aan. Hieronder de traditionele onderverdeling van de verschillende soorten tuinbonen met daarbij de meest bekende en gebruikte rassen.

Bruin kokende tuinbonen

De bruin kokende tuinbonen zijn in de tuin te herkennen aan de wit met zwarte bloemen en hebben na het koken een wat bittere smaak. Deze tuinbonen zijn heel goed in te vriezen. Enkele soorten zijn:

• Tuinbonen "Leidse Hangers"
• Tuinbonen "Manita"
• Tuinbonen "Suprifin"
• Tuinbonen "Witkiem"

Blank blijvende tuinbonen

De blank blijvende tuinbonen zijn milder van smaak, maar hebben wel een hardere schil. Bovendien zijn ze niet geschikt om in te vriezen. Deze tuinbonen zijn ook tijdens de bloei al blank: ze bloeien met zuiver witte bloemen! Enkele soorten zijn:

• Tuinbonen "Crimson Flowered" (bloeit prachtig rood!)
• Tuinbonen "Driemaal Wit"
• Tuinbonen "Stereo"
• Tuinbonen "Vectra"

Recepten met tuinbonen

Bloemen en top van de tuinbonenplant eetbaar

Veel delen van de tuinboon plant zijn eetbaar. Uiteraard de bonen zelf, maar al voor de tuinbonen rijp zijn kan je oogsten van de plant. Als de planten getopt worden, dan kan je deze toppen gebruiken in soep of stoven in olie met knoflook. Ook de bloemen zijn eetbaar en deze doen het heel erg leuk in een salade.

Gekookte tuinbonen

Ingrediënten:

• 3kg jonge tuinbonen
• 10 gr boter
• zout
• vers bonenkruid

Bereiding:
Dop de tuinbonen en kook ze in een bodempje water met zout in ongeveer 20 minuten gaar. Let hierbij op de grote van de bonen. Jong geoogste tuinbonen zullen eerder gaar zijn dan de wat grotere oudere bonen. Giet de bonen goed af, smelt de boter op de bonen en maak de groente af door er het fijn geknipte bonenkruid over te strooien.
Dit is het traditionele recept voor tuinbonen als groente, gecombineerd met gekookte aardappelen en vlees (bv. varkensvlees).

Pastasalade met tuinbonen

Ingrediënten:

• 300 gr. pasta naar keuze
• 300 gr. tuinbonen
• 2 middelgrote uien
• 1 teen knoflook
• 3 grote tomaten
• 2 bosuien
• Peper en zout
• Geitenkaas

Bereiding:
Dop de tuinbonen en kook ze, zoals in bovenstaand recept beschreven, gaar. Kook de pasta in ruim kokend water beetgaar. Maak de uien en het knoflook schoon. Fruit de uien en het knoflook. Maak de tomaten schoon en snij ze in grote stukken. Voeg bij de uien en laat ze even zacht worden. Snij de bosuien in ringen en voeg ze aan het mengsel toe. Voeg peper en zout naar smaak toe. Meng de pasta erdoor en verkruimel tot slot de geitenkaas over de salade.