Fineer: gebruik voor meubelen en accessoires

Fineer is zeer dun gezaagd, gestoken of geschild hout. De dikte van fineer kan variëren van ongeveer een halve tot enkele millimeters. Fineer wordt gebruikt voor het maken van meubelen en voor accessoires. Bij het vervaardigen van meubelen kan fineer op verschillende manieren worden toegepast. Voor accessoires wordt het meestal in oorspronkelijke vorm gebruikt en slechts versneden of gebogen. Het verkrijgen van fineer kan door middel van verschillende technieken.

Toepassingen voor meubelen

Fineer is in de loop van de tijd op verschillende manieren verwerkt bij de fabricage van meubelen en accessoires. De verwerking in het verleden vergde veel vakmanschap die langzaamaan aan het verdwijnen is. Nieuwe technieken zorgen tegenwoordig voor een ander gebruik.

Verleden

Vooral in het verleden werd fineer vaak gebruikt voor inlegwerk. Dikwijls werden uitgesneden strips verlijmd in inkepingen in een meubel waarbij bepaald kleurgebruik voor fraaie contrasten zorgde. Ander inlegwerk bestond uit in elkaar passende figuren als bovenlaag van diverse voorwerpen en meubelen en soms werden grotere vlakken ingewerkt wat vaak met wortelnotenfineer gebeurde.

Tegenwoordig

Een veel voorkomende manier om fineer tegenwoordig te gebruiken is verwerking tot plaatmateriaal om meubelen uit te vervaardigen. In dat geval is het een vervanging van massief hout. Door de dunne laag fineer te combineren met goedkopere houtsoorten wordt duur massief hout uitgespaard. De laag fineer aan de oppervlakte van het plaatwerk suggereert dat het meubel uit massief hout bestaat maar kenners zien direct het verschil.

Zagen, steken en schillen van fineer

Door fineer op een machinale zaagmanier uit een boom te verkrijgen gaat veel hout verloren door de zaagsnede. Om die reden worden ook andere technieken toegepast als steken of schillen. Bij gestoken fineer (ook wel snijfineer genoemd) wordt met een speciaal mes de fineer van de stam gestoken. De smalle stroken worden later aan elkaar gemaakt om grotere oppervlakten te verkrijgen. Bij schilfineer ontstaat vanzelf een breed geheel omdat die fineer van een ronddraaiende stam wordt geschild. Schilfineer wordt vooral toegepast voor het vervaardigen van triplex, multiplex en meubelplaat.

Fineer voor inlegwerk

De oorspronkelijke functie van fineer was om meubelen te verfraaien met zogenaamd inlegwerk (marqueterie) wat vooral werd toegepast bij kisten, kasten, tafels en schrijfmeubelen. In de tegenwoordige tijd komt inlegwerk minder voor vanwege de arbeidsintensieve werkmethode en het gemis aan vakmanschap. Ook minder toegepast dan voorheen komt inlegwerk voor bij kleinere voorwerpen als dienbladen, doosjes, klokken en muziekinstrumenten. Bij inlegwerk wordt gebruik gemaakt van fineer van verschillende houtsoorten met allerlei kleurnuances en wordt rekening gehouden met de typische tekening of structuur van elke houtsoort. Soms wordt fineer als materiaal voor inlegwerk gecombineerd met andere materialen zoals schildpad en parelmoer.

Fineer voor plaatmateriaal

Plaatmateriaal bestaat uit drie of meer fineerlagen (triplex = drie lagen en multiplex = meer lagen). De lagen worden per laag haaks op de vorige verlijmd totdat de juiste dikte is verkregen. Die verlijming gebeurt onder druk en bij hoge temperaturen. De platen worden op standaardmaten vervaardigd en na de verlijming meestal geschuurd. De benaming van een bepaalde plaat triplex of multiplex slaat op één buitenlaag van het materiaal. Zo zal mahonietriplex alleen aan één buitenzijde uit mahoniehout bestaan en zullen de andere buitenzijde en vooral de binnenste fineerlagen uit goedkopere houtsoorten bestaan. Ander plaatmateriaal waarbij fineer is verwerkt is meubelplaat. Dit plaatmateriaal bestaat aan de oppervlakken uit fineer en de middenlaag uit goedkoop zachthout.

Kostenbesparing en niet kromtrekken

Meubelen van dure donkere houtsoorten kosten met gebruikmaking van plaatmateriaal slechts een fractie van de prijs die betaald zou moeten worden voor volledig massief hout. Daar komt bij dat donkere houtsoorten zeldzaam beginnen te worden of dat er zelfs een verbod is op het verwerken van sommige soorten. Maar fineer wordt niet alleen toegepast om duur hout uit te sparen. Bij de juiste verwerking van fineer kan kromtrekken van het hout worden voorkomen. Door de lagen haaks op elkaar te verlijmen ontstaan tegenkrachten waardoor zich, in tegenstelling tot massief hout, ook bij wisselende vochtigheid kromtrekken niet zal voordoen. Triplex en multiplex zijn op dit principe gebaseerd en zijn daardoor stabiel plaatmateriaal.

Fineer voor accessoires

Accessoires worden soms van fineer gemaakt om een warmere of mooiere uitstraling te verkrijgen in vergelijking met andere materialen. Het gebruik van fineer is daarbij volkomen afhankelijk van de creativiteit van de ontwerper waarbij voor sommige producten eerder voor fineer gekozen zal worden dan voor koud aandoend plastic. Praktisch bij de verwerking van hout in de vorm van fineer is dat het zeer buigzaam is omdat het immers slechts ongeveer een halve tot enkele millimeters dik is. Fineer leent zich daardoor uitstekend voor accessoires als opbergdoosjes voor sieraden of andere snuisterijtjes, lampenkappen en talrijke kunstvoorwerpen om het interieur mee te verfraaien.

Lees verder

• Woonaccessoires en hoe toe te passen
• Houtbewerking door meubelmakers
• Meubelen en hun vormgeving
• Meubelgeschiedenis van stoel, tafel, bed en kast
• Meubelstijlen in vogelvlucht