Beroemde stoelen van de Deense ontwerper Arne Jacobsen

De moderne, functionele stoel is een trendy retroklassieker geworden. Kijk maar naar de stoelen van de Deen Arne Jacobsen, een populaire architect en ontwerper in de jaren 50 en 60. Hoewel dat een moderne, functionele vormgever was, kenmerken zijn stoelen zich toch door ronde, zwierige, uit één stuk gesneden vormen en dat heeft ze eeuwigheidswaarde gegeven. Bij meubelverkopers kun je ook nieuwe uitvoeringen van de originele stoelen krijgen of look-a-likes die duidelijk op de ontwerpen van Arne Jacobsen zijn gebaseerd. Natuurlijk zijn er, voor wie daarnaar zoekt, ook oorspronkelijke stoelen beschikbaar.

Artikelindeling

• Arne Jacobsen
• De stoelen
• Retro
• Multi toepasbare stoelen

Arne Jacobsen

Arne Jacobsen leefde van 1902 tot 1971. Hij begon zijn carrière als architect in 1927 en had vanaf 1930 zijn eigen bureau. Als binnenhuisarchitect zou hij zich onder meer toeleggen op het ontwerpen van kranen, bestek en meubels.

Op het gebied van stijl begon Jacobsen als romantisch neoclassicist, maar al snel groeide hij uit tot een van de bekendste modernisten in Denemarken. Hij hing het functionalisme aan, volgens welke opvatting de vorm wordt bepaald door de functie van een voorwerp. Hij werd geïnspireerd door collega architecten Mies van der Rohe en Le Corbusier en de Bauhaus stroming.

Dat functionalisme stond echter op gespannen voet met zijn grote liefde voor de natuur en zijn aandrang natuurlijke vormen te gebruiken. Een symbiose van beide voorliefdes was onvermijdelijk. Dat leidde tot een unieke stijl van strakke vormgeving zonder decoraties, maar wel met gebogen en zwierige lijnen.

De stoelen

Een viertal door Jacobsen ontworpen stoelen zouden, meer dan andere ontwerpen van zijn hand, in woonkamers en andere ruimtes over de hele wereld verzeild raken. Bij al deze stoelen bestaan rugleuning en zitting uit één stuk, waardoor het profiel ook één doorlopende lijn vormt. Dat idee werd het handelsmerk van de Jacobsen stoel. Hieronder volgt een nadere omschrijving van de vier klassiekers.

Eetkamerstoel De Mier

Officieel heet hij ‘Model 3100’ maar hij werd vooral bekend onder zijn bijnaam ‘De Mier’ of als ‘Antchair’. We hebben het dan over een eenvoudige eetkamerstoel met ronde rugleuning en zitting, meestal vervaardigd uit hout. Jacobsen ontwierp hem rond 1951/52. In Denemarken was dit de eerste stoel die in serie werd geproduceerd. Hij was gemakkelijk te stapelen, waardoor hij ook goed in openbare ruimtes als leslokalen kon worden gebruikt.
De Vlinderstoel
In 1955 kwam Jacobsen met zijn ‘Series 7’ eetkamerstoelen. Deze lijken wat op De Mier, maar de rugleuning heeft een vlinderachtige vorm. Daardoor geeft hij meer steun in de rug. Hij kwam bekend te staan als de ‘vlinderstoel’, maar dient niet verward te worden met opklapbare vlinderstoelen.

De vlinderstoel werd het meest gekopieerde model stoel ooit. Dat zal de komende tijd niet veranderen, want hij is weer helemaal terug aan menige eettafel. In principe is de vlinderstoel ook van hout, maar bekleedde exemplaren komen eveneens voor.

Soms hebben mensen het verschil tussen De Mier en De Vlinder niet door en worden beide benamingen door elkaar heen gebruikt.

De Zwaan

‘De Zwaan’ of 'Swanchair' (zie foto bij de inleiding) is een sierlijke fauteuil van bescheiden afmeting, waarin naast de rugleuning en zitting ook de armsteunen onderdeel van de stoel-uit-één-stuk zijn. Hij kwam rond 1958 op de markt en werd al snel een doorslaand succes. Het was dan ook een compleet nieuw concept stoel. Er zijn ook een tweezitsbanken met een vergelijkbaar ontwerp.

De Zwaan is een tijdloos ontwerp gebleken, want vandaag de dag komt hij nog steeds op geen enkele manier gedateerd over. Hij doet het zowel met een leren als met een stoffen bekleding goed.

Het Ei
‘Het Ei’ of de ‘Eggchair’ is een wat groter type fauteuil. Doorgaans is hij bekleed met leer, maar stof komt eveneens voor. Ook hier is de stoel uit één stuk gemaakt en vormen de contouren één lijn, maar er ligt wel een extra kussentje op de zitting. Het Ei is een uitstekende loungechair: doordat de rugleuning op ooghoogte naar voren buigt, heb je veel privacy als je erin zit.

Het Ei kan niet machinaal worden gemaakt en is per definitie handwerk. Voor de vulling gebruikte Jacobsen als eerste ontwerper een schuimrubberen schaal. Ook op het gebied van materiaal dacht hij innovatief.

Zowel het Ei als de Zwaan zijn in 1958 ontworpen voor het Royal SAS Hotel in Kopenhagen. Daarmee zijn ze zodanig op elkaar afgestemd dat ze goed samen in een interieur passen. Voor beiden is een voetsteun in bijpassend ontwerp leverbaar.

Retro

Moderne interieurstijlen zoals die in jaren '50, '60 en '70 werden toegepast, bestaan inmiddels zo lang dat ze retro mogen heten. Ontwerptoppers uit die tijd heten nu 'klassiekers'. Momenteel zijn ze binnen dat kader erg populair. Daarmee tellen ook stoelen van Arne Jacobsen als een moderne retrotrend voor hedendaagse moderne interieurs, hoe tegenstrijdig dat ook klinkt.

Multi toepasbare stoelen

Hoewel Jacobsen zelf een overtuigd modernist was valt het op dat zijn stoelen in alle moderne interieurstijlen passen en niet alleen in een strak modern. Met de juiste afwerking doen ze het zelfs goed in een postmoderne setting, terwijl postmodernisten zich toch juist afzetten tegen het functionalisme. Een situatie die waarschijnlijk met de mooie ronde vormen van deze stoelen te maken heeft. Functie en vorm hoeven elkaar helemaal niet in de weg te zitten.

Lees verder

• Woontrend 2013: robuuste kamerplanten