Tips over goed zaag- en kloofgereedschap

Handmatig brandhout verwerken is goedkoper dan met een kettingzaag- of kloofmachine. Het kost wel meer tijd en energie. Juist daarom is het belangrijk dat je goed materiaal kiest. Zo houd je het verzamelen, zagen en kloven blessurevrij vol.

Zaagtype

Voor natuurhout gebruik je een beugelzaag. Die heeft in tegenstelling tot een timmermanszaag een laag blad (circa 2,5 cm) waardoor hij minder snel vastloopt. Met de beugel kan je het zaagblad aanspannen. Bij een goede beugelzaag worden je vingers achter de greep beschermd door een kunststof of metalen plaat. Schiet de zaag naar voren uit, dan verwond je niet je knokkels. De betere merken hebben aparte bladen voor vers respectievelijk droog hout.

Beugelzaag klein

Wanneer je in een bos brandhout mag halen, is het prettig om én een grote én een kleine beugelzaag mee te nemen. In principe gebruik je de grote beugelzaag alleen voor de dikke stammen die niet in de aanhangwagen of de auto passen. Met de kleine zaag loop je rond, kort je het hout in en verwijder je takjes en stompjes. Een kleine beugelzaag is circa 30 cm lang.

Beugelzaag groot

In feite is een grote beugelzaag niet anders dan de kleine. Van belang is dat hij lang genoeg is, zodat je een efficiënte zaagbeweging kunt maken. 70 cm is een goede maat; langer komt van pas als je zelf groot bent. Er zijn beugelzagen met een kantelbaar blad zodat je dicht bij de grond dunne bomen kunt afzagen (maar dat heb je niet nodig wanneer je kiest voor al gezaagd rondhout).

Kloofbijl

Het principe van een kloofbijl is eenvoudig. De wangen van de bijl, dat zijn de zijkanten, maken een hoek van 30 graden op de kloofrichting. Hierdoor is de kop circa 5 cm breed en duwt hij het hout opzij. Een velbijl, bedoeld om bomen om te hakken, is veel smaller en ongeschikt voor kloven. Je slaat hem diep in het hout waarin hij vervolgens blijft vastzitten.

Vaak heeft vlakbij de bijlkop de onderkant van de steel te lijden. Bij misslagen komt soms niet de bijlkop, maar (ook) de steel met kracht op het houtblokje. Hoewel een goede steel niet snel splintert, bevestigen sommige mensen met slangklemmen een ijzeren strip van circa 10 cm onder aan de steel.

Handschoenen

Op handschoenen bezuinig je zeker niet. Ze beschermen niet tegen een bijlslag, maar wel (enigszins) tegen een uitschietende handzaag en zeker tegen splinters. Vermijd goedkope, katoenen of kunststof tuinhandschoenen. Koop dikke, varkensleren handschoenen. Wie echt het zekere voor het onzekere wil nemen, koopt bijvoorbeeld via internet professionele snijvaste handschoenen.

Kleding

Omdat je niet met een kettingzaag werkt, bespaar je op onder andere veiligheidsbroek, helm en oorkleppen. Maar, voor handmatig zagen en kloven geldt net zo dat je geen los zittende kleding draagt. Schoenen met stalen neuzen zijn misschien te veel van het goede, maar stevige werkschoenen draag je wel.

Zaagbok

Zaagbokken zijn van hout of ijzer. Een houten zaagbok kan je ook zelf maken en is meestal niet inklapbaar. Daardoor neemt hij ruimte in. Kom toch niet in de verleiding om de zaagbok buiten te laten. Door regen en zon zal het hout een beetje gaan werken of, afhankelijk van de gekozen houtsoort, gaan verweren. IJzeren, vaak inklapbare zaagbokken koop bij je de doe het zelfzaak. Sommige typen hebben een gekarteld bovenstuk zodat je hout niet rolt; andere typen hebben een beugel waarmee je het hout vastzet.

Voor alle typen geldt dat de scharen – de gekruiste staanders – door horizontale dwarsbalkjes verbonden worden. Die zijn ook handig om een voet tegen te zetten. Bij het zagen kan de zaag door het laatste stukje van de snede schieten en zo één van die dwarsbalken raken. Bij een ijzeren bok wordt je zaag dan bot; bij een houten bok ontstaat na verloop van tijd een inkeping. Dit alles voorkom je door op de bewuste dwarsbalk een klein, vervangbaar houten latje te bevestigen, bijvoorbeeld met plastic tie wrap (bindbandje).

Kloofblok

Een kloofblok is vaak een dikke stam die zo staat dat de nerven verticaal lopen. Na verloop van tijd ontstaat een kuiltje omdat kloofbijl bij elke klap wat splinters uit het kloofblok wegslaat. Bij een kloofblok dat de vezels 90 graden op de kloofrichting heeft staan gebeurt dat minder snel. De oplossing is om op het kloofblok een tweede, vervangbaar blokje te leggen dat het grote kloofblok beschermt. Ook dit blokje moet dik genoeg zijn om niet mee te veren en de vezels haaks op de kloofrichting hebben staan.

Is toch een kuiltje ontstaan, dan zit er weinig anders op om de bovenste 2 à 3 cm weg te halen. Dat kan eigenlijk alleen met een kettingzaag.

Lees verder

• Tips over goedkoop brandhout vinden
• Tips over goedkoop brandhout verwerken
• Tips over goedkoop en veilig brandhout zagen
• Tips goedkoop en veilig brandhout kloven