Herfst: wat we kunnen leren van de natuur

De herfst heeft vele gezichten. Het ene moment is er een hemelsblauwe lucht met een helder najaarszonnetje, het andere moment regent het en waait de wind alle prachtig gekleurde bladeren uit de bomen. Voor de een is de herfst het mooiste seizoen van het jaar, terwijl de ander alweer uitziet naar de lente. Maar wat is het nut van de herfst? Hoe heeft de natuur het aangepakt? En wat kunnen wij daarvan leren?

De schoonheid van de herfst

De herfst bestaat niet alleen maar uit sterven en verloren gaan, ook al lijkt dat op het eerste gezicht vaak wel zo. In feite is de herfst gewoon de manier van de natuur om volgend jaar, na de winter, weer vol leven te kunnen zitten. De natuur heeft allemaal slimme trucjes bedacht om het volgende jaar krachtig tegemoet te gaan.

Beschermingsmechanisme van een boom

Dat bladeren in de herfst van groen naar geel of oranje gaan, komt door het verdwijnen van bladgroenkorrels. Bladgroenkorrels gebruikt een plant normaal gesproken voor fotosynthese, waarvan de plant zijn energie krijgt. Maar bladeren hebben zonlicht nodig voor fotosynthese. Doordat de zon minder schijnt in de herfst, weten bomen dat ze zich klaar moeten gaan maken voor de komende winter. De bladgroenkorrels worden afgebroken in de bladeren en er worden geen nieuwe meer aangemaakt. Daardoor gaan andere pigmenten in het blad overheersen. Vaak is dat geel of oranje, maar soms ook rood. Deze kleuren zaten altijd al in het blad, maar waren normaal gesproken niet zichtbaar doordat het groen overheerste.

Niet alleen verkleurde bladeren zijn typerend voor de herfst, ook de vallende bladeren passen in het standaard herfstbeeld. De bomen laten hun blaadjes vallen om een duidelijke reden: in de winter zullen ze niet genoeg voedingsstoffen hebben om de blaadjes te kunnen voeden. Ook zal het dan te koud zijn voor transport in de boom. Uit voorzorg, om zichzelf te beschermen, laat de boom zijn bladeren vallen.

Slimme notenbomen

Noten zijn typisch voor de herfst. Vooral eikels en kastanjes zijn erg bekend. Het probleem van een notenboom is alleen dat het geen zin heeft als er vlak onder de boom nog tientallen notenboompjes gaan groeien. Gelukkig bestaat er een samenwerkingsverband met bijvoorbeeld eekhoorns, die de noten verspreid door het bos begraven als wintervoorraad. Eekhoorns en muizen vergeten altijd wel een paar plekjes, waardoor op die vergeten plekjes weer een nieuwe notenboom kan ontstaan. Het is niet voor niks dat de notenbomen hun oogst in de herfst geven: zonder de drang van knaagdieren om een wintervoorraad aan te leggen, zou de notenboom zijn voortbestaan een stuk minder zeker zijn.

Energiebesparende winterslaap

Een aantal dieren houdt een winterslaap in de herfst, bijvoorbeeld egels en vleermuizen. Het nut van een winterslaap is dat er weinig energie gebruikt hoeft te worden doordat het hartritme, ademhalingsritme en de temperatuur dalen. Als een dier de winter door zou moeten zonder winterslaap, zou hij veel meer energie nodig hebben, terwijl er juist minder voedsel te vinden is in de koude periode. Alhoewel van beren ook vaak wordt gedacht dat ze een winterslaap houden, is dat niet zo. Zij houden meer een winterrust. Het hartritme daalt namelijk wel, maar de lichaamstemperatuur verandert niet. Er is dan ook niet al te veel voor nodig om een beer in de winter wakker te maken.

Tien manieren om van de herfst te genieten

De natuur heeft het dus goed geregeld met de herfst en lijkt er geen problemen mee te hebben. De mens leeft echter veel minder naar de seizoenen en past zich moeilijker aan aan het najaar. Toch heeft ook de herfst zijn charmes. Er zijn genoeg leuke dingen te doen, die de herfst tot een mooi en waardevol seizoen maken. En wie weet ga je zelf na een mooie herfst ook met goede moed de winter in.

1. Koken

Kook met ingrediënten die typisch zijn voor de herfst, vooral ingrediënten die je anders niet zo gauw gebruikt. Denk bijvoorbeeld aan pompoen, pastinaak, postelein of venkel. Of bak iets lekkers met appels en noten, ook beide typisch voor de herfst. Op deze manier krijgt de herfst een speciaal tintje.

2. Naar buiten

Maak een stevige wandeling of fietstocht bij mooi herfstweer. Niet alleen is dit goed voor de fysieke gezondheid, ook geeft de heldere herfstlucht je de kans om orde in je gedachten te scheppen. Ondertussen kun je genieten van de prachtige variatie aan kleuren die de herfst biedt.

3. Warmte

Warm je op aan een kom soep of een kop thee, in de herfst kan het weer! Het is heerlijk om na de frisse buitenlucht weer op te warmen met iets lekkers en warms.

4. Interieur

Breng in je interieur accenten van herfsttinten aan. Kleuren zoals rood, oranje en bruin geven al gauw een mooie sfeer in huis, die perfect is voor de herfst. Nu het eerder donker wordt kunnen ook de kaarsjes weer aan, die een gezellige warme sfeer meebrengen.

5. Creativiteit

Laat de creativiteit in je naar boven komen. Knutsel er eens een keer een middag op los, zelf of met kinderen. Op internet zijn veel ideeën te vinden. Bijvoorbeeld het maken van herfstbladeren van papier, lampionnetjes, of creaties van kastanjes.

6. Ontspanning

Kruip 's avonds lekker op de bank met een dekentje en een goed boek. Of neem een warm bad. Ontspan.

7. Fotografie

Trek erop uit met een fotocamera en probeer de schoonheid van de herfst te vangen. 's Ochtends zijn de spinnenwebben prachtig, met het dauw op de draden. De bomen worden in de namiddag, tegen zonsondergang, nog kleurrijker. Een hemelsblauwe lucht met daaronder een verscheidenheid aan herfstkleuren is al genoeg reden om voor eeuwig vast te leggen op een foto.

8. Uit eten

Ga met je partner of een vriend(in) uit eten. In de herfst staan er vaak heerlijke warme kruidige recepten op de kaart. Bovendien gaan de kaarsjes weer aan, dus met het sfeertje zit het wel goed.

9. Inspiratie

Gebruik het internet en lees wat andere landen of volken met de herfst doen. Zo is in Amerika de herfst onlosmakelijk verbonden met Thanksgiving en Halloween. Doe inspiratie op en probeer de leukste dingen ook eens uit.

10. Dankbaarheid

Wees op een regenachtige dag, of bij een herfststorm, dankbaar voor het feit dat je beschut binnen zit met een dak boven je hoofd. Dat soort herfstdagen is heel geschikt om je te realiseren wat je allemaal hebt om van te genieten!