Krokussen - crocus en saffraan

Eerst de winter, dan het sneeuwklokje en daarna komt de kleur. De krokus, of crocus, is een bijzonder populair bolgewas dat in het vroege voorjaar, na de witheid van de sneeuwklokjes, kleur in de tuin brengt. Het zijn de gele en paarse kleuren van de krokussen die ons hart sneller doen kloppen: het voorjaar komt er aan. De krokus is de leverancier van de specerij saffraan, waar gerechten mee te kleuren zijn. Als het wordt meegekookt in de rijst kleurt het de rijst saffraangeel.

De lentebode in het geel en paars

• Krokus of crocus
• Kleur van de krokus
• Perk vol krokussen - meer is mooier
• Soorten krokussen
• Boerenkrokus
• Krokusbol in de grond
• Verzorging van de krokus
• Krokusvakantie
• Saffraan
• Kloostertuin
• Krokuslied
• Krokusgedicht

Krokus of crocus

Van de krokus zijn minstens honderd soorten bekend. De populairste varianten lijken niet zoveel meer op de wilde soort. Vrijwel de meeste soorten zijn voorjaarsbloeiend. Er zijn ook herfstbloeiende soorten, al zijn deze zeldzaam. De krokussen komen uit de gebieden rond de Middellandse Zee, uit de gebergten van Midden- en Zuid-Europa en groeien daar op allerlei grazige plaatsen.
De krokus is familie van de herfsttijlloos. Het verschil zit in het aantal meeldraden:

• krokus heeft drie meeldraden;
• herfsttijlloos heeft zes meeldraden.

Kleur van de krokus

Krokussen zijn er in verschillende kleuren:

• geel;
• wit;
• paars;
• gestreept;
• brons.

Ze bloeien in februari en maart en zijn 7,5 tot 12,5 cm hoog.

Planten van de krokus

• plantdiepte: 12,5 cm
• plantafstand: 2,5 cm
• in volle zon tot half schaduw
• in borders;
• in gras;
• onder bomen en heesters;
• binnenhuis.

Perk vol krokussen - meer is mooier

De krokussen ogen het mooist wanneer er veel bollen bij elkaar geplant worden. Een perk vol krokussen is een kleurige lust voor het oog. De kelkvormige bloemen gaan open zodra het licht is of de zon schijnt. In de avond sluiten ze weer. De bladeren zijn smal en hebben een zilvergrijze streep door het midden.

Soorten krokussen

Van de honderd bekende soorten komt een aantal het meeste voor:

• Crocus ancyrensis
• Crocus chrysanthus
• Crocus flavus
• Crocus sieberi
• Crocus tommasinianus
• Crocus vernus

Crocus ancyrensis

De kleur van deze krokus is goudgeel. De plant wordt zo’n 10 centimeter hoog en bloeit in februari en maart.

Crocus chrysanthus

Deze krokus groeit in het wild in Griekenland. De knollen en bloemen zijn wat kleiner. Er zijn veel variëteiten met prachtige namen en verschillende kleuren.

Crocus flavus

Dit is de gele krokus, die zo’n tien centimeter hoog wordt en in maart en april bloeit. Deze gele krokus doet het goed in het gras, vooral omdat de kleur zo mooi afsteekt bij het groen.

Crocus sieberi

Deze krokus is wat kleiner, hij wordt 7,5 centimeter hoog en bloeit in maart en april. Het is een soort met mooie lichtblauwe bloemen en geel hart. In het wild komt deze soort voor in de Balkan.

Crocus tommasinianus

Deze krokus die 7,5 centimeter hoog wordt, is lavendelblauw tot paars van kleur. Het is een vroegbloeiende soort, hij laat in februari en maart zijn bloemen zien. Ze laten zich goed verwilderen.

Crocus vernus

Dit is een grootbloemige krokus die wel 15 centimeter hoog kan worden. Hij bloeit in verschillende kleuren van februari tot in april. De plant is ontstaan door kruisingen en selectie van wilde krokussen. Ze groeien goed in het gras, dat na de bloei zes weken niet gemaaid mag worden.

Boerenkrokus

De boerenkrokus is een winterharde variant die in februari en maart bloeit. De bol is uitermate geschikt voor verwildering. De planten vermeerderen via de bol, door deling. Vermeerdering vindt ook via zaad plaats plaats. Zodoende verspreidt de plant zich over een steeds groter gebied.

Krokusbol in de grond

De krokus vraagt een zonnige plaats en staat mooi in het gras. De grond moet niet te nat zijn, daar kunnen krokussen niet tegen.
De bollen moeten tussen eind september en begin november in de grond. De bol gaat ongeveer 5 centimeter diep de grond in. Voor een natuurlijk effect worden de bolletjes willekeurig over het gazon gestrooid. Waar ze terechtkomen gaan ze de grond in. Het effect is het mooiste wanneer de bolletjes in groepjes van acht worden geplant.

Verzorging van de krokus

Om de vier tot vijf jaar worden de zoden uitgegraven om de bollengroepjes te delen en terug te planten. Krokussen in het gazon hoeven geen extra voeding, maar voor de voeding van de plant is het aan te bevelen na de bloei de eerste weken niet te maaien.

Muizen

De plant kan last krijgen van woelratten en muizen. Zij hebben de bollen op het menu. Ook kunnen de planten last krijgen van grauwe schimmel.

Krokusvakantie

De krokus is een bloem met een eigen vakantie: de krokusvakantie. De vakantie is in de carnavalstijd en wordt ook wel carnavalsvakantie of voorjaarsvakantie genoemd.

Saffraan

De krokus is familie van de lissenfamilie. De naam crocus is afgeleid van het Griekse krokus. De plant Crocus sativus wordt gebruikt voor het oogsten van saffraan. De stampers van de saffraancrocus worden handmatig geoogst. De specerij wordt gebruikt in verschillende gerechten zoals paella en risotto. Het kleurt het gerecht geel. De smaak van saffraan is bitter met een honingachtig aroma.

Kloostertuin

De krokus is een stinzenplant en komt veel in kloostertuinen voor. Een mooie kloostertuin ligt in Kloosterburen in Groningen, achter de rooms-katholieke kerk. De tuin wordt onderhouden door een team van vrijwilligers en in 2011 werd in het kader van NL Doet de Kloostertuin opgeknapt.

Krokuslied

De krokus wordt bezongen in liedjes. Het draait dan steevast op de kleuren van de plant en het begin van het voorjaar: de krokus als begin van de lente, een seizoen vol leven.

Als het eerste plantje groeit

Als het eerste plantje groeit,
de egeltjes weer spelen op het mos.
Als de eerste krokus bloeit,
begint de lente in het bos.

Als de koekoek buiten koekoek zegt,
en de mus een nest gaat bouwen.
En de eerste duif een eitje legt,
en twee kikkertjes gaan trouwen.

Als het eerste plantje groeit,
de egeltjes weer spelen op het mos.
Als de eerste krokus bloeit,
begint de lente in het bos.

Krokusbolletje

Krokusbolltje
Kom eens uit je holletje
Met je bloempjes paars en geel
Op een dunne steel

Lente is weer in het land
Winter is nu aan de kant
Alle kinderen zijn zo blij
Want het wordt straks mei

Krokusgedicht

Naast liedjesschrijvers laten dichters zich inspireren door het bolgewas. Wil Melker schreef in maart 2012 het volgende gedicht:

In duizend geuren

penselen zijn nog hard
haren stram en ongeordend
door de lange winterslaap

het doek lijkt grauw geworden
door het helle wit van sneeuw
uit reeds voorbije dagen

maar als het zacht pastel
de eerste krokus opent in het
prille groen dan ruik je leven

dansen kwasten weer
in het warme licht van zon
straalt linnen in een nieuw beginnen

ik laat het voorjaar binnen
door de open serredeuren
wind vlaagt speels in duizend geuren

Lees verder

• Sneeuwklokjes of Galanthus - Bolgewas uit narcisfamilie
• Kievitsbloem - keizerskroon, kabouters dobbelbeker
• Heksenmuts en oorwormenpot - duurzame luizenbestrijder
• Heksenbol - tuinspiegel of spiegelbol en symbool
• Zaden oogsten en bewaren - Kiemkracht en kiemproef